Klaas Dijkhoff, Bas Erlings en Mark Thiessen zijn handige pr-jongens die alle drie op hun eigen manier hebben bijgedragen aan wat de VVD nu is: een partij die zo dicht tegen het populistische, anti-democratische gedachtegoed van de PVV aanschurkt, dat leider Yesilgöz zelf het verschil niet meer ziet.
Maar die tijd ligt achter ze. Twee weken na de val van het kabinet hebben de drie de nieuwe, absoluut-niet-politieke actiegroep Voor Ons Nederland (VON) opgericht, waarmee ze juist strijden tégen populisme. Het is gezien de achtergrond van de heren heel makkelijk om daar schamper over te doen, dus laat ik maar meteen beginnen.
Want jeetje, menen jullie dat nou? Populisme niet goed, maar juist slecht? Een gevaar voor de democratie, zeggen jullie? Vertel ons meer! Oh ja, zien we dat ook in Amerika en Hongarije? Daar schrikken wij van! Jullie hebben het vast heel druk, maar hebben jullie tijd? Jullie zijn de eersten met deze analyse, dus verlicht ons. Nee joh, niet over je eigen rol. Sowieso liever niet te concreet. Zeker niet over de huidige VVD. Nee, graag in heel algemene termen. Dit is nieuw voor ons hè! Doe voor de zekerheid anders ook maar even alsof wij een jaar of twaalf zijn en echt behoorlijk dom. Zeg maar niveautje wel de eigen kont kunnen afvegen, maar dat dat ook nog wel vaak misgaat.
Ik neem aan dat jullie de doelgroep ongeveer zo inschatten, anders kan ik dit media-offensief niet helemaal verklaren. Het is natuurlijk hartstikke mooi als VVD’ers inzien dat democratische waarden belangrijk zijn. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, zeggen we dan: welkom, welkom. Maar jullie willen dat wij ons bij júllie aansluiten? Ik zie ook dat de hele skybox van het PSV-stadion jullie pamflet heeft ondertekend, inclusief Willy van de Kerkhof en Xander de Buisonjé. Dat is een mooi begin, maar jullie willen echt ánderen uitleggen wat het gevaar van populisme is? Oké, dan heb je lef. Maar goed, vertel!
Deze week betogen jullie in NRC dat de „traditionele politieke kaart van Nederland achterhaald is”. Het gaat niet langer om de scheidslijn links versus rechts, maar om democratisch versus anti-democratisch. Het probleem, vinden jullie, zit ‘m in de polarisatie. Jullie willen juist de „milde, stille meerderheid een megafoon geven”, zodat die de schreeuwers op de flanken als het ware overstemmen.
Duidelijk. Maar toch even: als je democratische waarden belangrijk vindt, hoef je eigenlijk maar één van de twee flanken te vrezen, is ‘t niet? De Nederlandse Orde van Advocaten doet rond de verkiezingen altijd onderzoek naar het rechtsstatelijk gehalte van de deelnemende partijen en de conclusie is behoorlijk duidelijk. De scheidslijn der democratische waarden loopt precies gelijk met de scheidslijn links versus rechts. Je kunt gewoon beginnen bij de SP, waarbij die belangrijke waarden het best gewaarborgd zijn, en dan ga je zo via GroenLinks/PvdA, CDA, VVD en uiteindelijk de PVV naar rechts, waar het steeds zorgwekkender wordt.
Jullie doen alsof het daar bij jullie in het denkbeeldige midden het veiligst is, maar dat is niet zo. Iedereen links van jullie wist al lang dat het populisme van de PVV een doodlopende weg was, we proberen dat al jaren aan jullie verstand te krijgen. Het is super dat het kwartje nu eindelijk is gevallen, vooral omdat jullie het doorgaans nogal goed doen bij de verkiezingen en het dus grotendeels voor het zeggen hebben, maar als het gaat om het verdedigen van de democratie kunnen jullie beter een beetje minder uitleggen en een beetje meer luisteren.
Weet je wie ook goed scoorden op het gebied van democratische waarden? BIJ1. Ik zal nooit vergeten hoe de hele VVD-zaal op de uitslagenavond stond te juichen toen bleek dat die hun zetel waren verloren, maar laten we wel even oog houden voor de verhoudingen. Als Sylvana Simons de man is die in 1989 op het plein van de Hemelse Vrede de weg versperde voor een colonne tanks, zijn jullie de toerist die 36 jaar later op dezelfde plek een selfie neemt voor op Instagram met het bijschrift ‘stand up for democracy’. Ook heel goed, maar wel anders.
