Eddy van Hijum en Diederik Boomsma: de Rutte en Verdonk van NSC

De lijsttrekkersverkiezing van Nieuw Sociaal Contract (NSC) tussen Eddy van Hijum en Diederik Boomsma heeft alle ingrediënten in zich om de partij ten diepste te verdelen. Hoewel het partijbestuur probeert enige grip op het proces te bewaken, dreigt een scenario als dat van de VVD in 2006. Toen won Mark Rutte de lijsttrekkersverkiezing na een felle strijd nipt van Rita Verdonk. Maar over die verkiezing praten VVD’ers nog altijd met afgrijzen.

De strijd legde destijds bloot dat de VVD uit kampen bestond: een bestuurlijk kamp en een meer populistisch kamp. De machtsstrijd werd pas in het voordeel van Rutte beslist toen hij Verdonk in 2007 uit de fractie zette. Het kostte jaren voordat de VVD hier weer bovenop was.

NSC, een partij zonder echte leider, moet een lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen aanwijzen. Oprichter Pieter Omtzigt vertrok in april. Zijn opvolger Nicolien van Vroonhoven maakte zaterdag na lang aarzelen bekend zich niet te kandideren. Twee prominente NSC’ers maakten voor de deadline van zaterdagavond bekend zich wel te kandideren: demissionair vicepremier en minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken) en Tweede Kamerlid Diederik Boomsma.

Nu moet eerst het partijbestuur, onder leiding van voorzitter Kilian Wawoe, een voordracht doen. Dat gebeurt dinsdag. Maar: een andere kandidaat mag zich ook daarna nog verkiesbaar stellen, en dan beslissen de leden. Het kan dus zomaar zijn dat de ene kandidaat de steun van het partijbestuur krijgt, terwijl de ander juist populairder is onder leden. Op 30 juni sluit de stemming onder leden, waarna er een lijsttrekker moet zijn.

Twee vleugels

Met deze twee kandidaten heeft NSC, toch al een partij in grote nood, de verdeeldheid onbedoeld georganiseerd. Beide NSC’ers staan voor twee totaal verschillende vleugels. Daarbij zijn ze, allebei op hun eigen manier, controversieel in hun partij.

Eddy van Hijum (53) is, om het met de VVD in 2006 te vergelijken, de Mark Rutte van deze verkiezing. Hij is populair bij de partij-elite, maakte naam als medeonderhandelaar van Pieter Omtzigt tijdens de kabinetsformatie en heeft een ruime ervaring als politicus en bestuurder.

In een brief op LinkedIn keerde Van Hijum zich dit weekend tegen „politici die polariseren tot kunst verheffen en onvrede voeden”. Hij werd in 2003 Kamerlid namens het CDA, en was onder meer gedeputeerde in Overijssel.

Maar Van Hijum heeft zich bij een deel van de partij recent niet geliefd gemaakt. Hij verzette zich als minister tegen een amendement van Tweede Kamerlid en partijgenoot Agnes Joseph. Zij wilde inspraak regelen bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Volgens Van Hijum was dat onwerkbaar. Het leidde tot een zelden vertoonde botsing tussen partijgenoten in het Kamerdebat hierover. Agnes Joseph zei dat Van Hijum „de bevolking voor de gek houdt”.

Het amendement redde het net niet, tot grote teleurstelling van Joseph. Maar veel NSC’ers waren trots op haar, op het partijcongres van vorige maand werd ze uitbundig toegeklapt. (Ook door Eddy van Hijum, die op de eerste rij zat.) NSC’ers vertelden na afloop dat ze in haar vechtlust iets van Pieter Omtzigt herkenden. Dat hadden ze gemist in de maanden dat NSC ongelukkig zat te zijn in de coalitie met PVV, VVD en BBB.

Meest rechtse NSC’er

Diederik Boomsma zou, opnieuw in analogie met 2006, te vergelijken zijn met Rita Verdonk. Rechts, mediageniek en niet bang zijn mening te geven. Net als Van Hijum heeft Boomsma een verleden in het CDA. Hij was jarenlang gemeenteraadslid in de links georiënteerde raad van Amsterdam.

Boomsma (46) is nog geen jaar Kamerlid, maar viel op in debatten over asiel en migratie. Hij staat in de fractie bekend als rechts, misschien wel de meest rechtse NSC’er die ze hebben. In Trouw noemde Van Vroonhoven hem deel van de „uiterst rechtse flank” van de partij. In asieldebatten pleitte hij vaak voor een veel strenger asielbeleid, en voor een „veel lagere bovengrens” aan het aantal mensen dat zich blijvend in Nederland mag vestigen.

Binnen de top van NSC bestaat de vrees dat de fractie zal scheuren als Boomsma lijsttrekker wordt

Binnen de top van NSC bestaat de vrees dat als Boomsma lijsttrekker wordt, de fractie van twintig Kamerleden zal scheuren. Voor sommige fractieleden is hij simpelweg te rechts. Aan de andere kant weten ze dat de partij een aansprekende leider nodig heeft om uit het enorme electorale dal te klimmen waar de partij al maanden in zit. Peilingen geven NSC al lange tijd tussen de nul en drie zetels.

Ontmoedigen

Dat Nicolien van Vroonhoven besloot niet door te willen als lijsttrekker, is voor velen in de partijtop een opluchting. Van Vroonhovens kracht was dat ze Omtzigt steunde, de rust in de fractie bewaarde. NSC’ers noemen haar een ‘moeder’ voor fractieleden. Maar ze zagen ook dat debatteren en het politieke handwerk haar veel minder goed afgaan.

Binnen de top van NSC bestaat de vrees dat de fractie zal scheuren als Boomsma lijsttrekker wordt

De vacaturetekst van het partijbestuur voor een nieuwe lijsttrekker leek volgens NSC’ers geschreven om Van Vroonhoven te ontmoedigen. Er wordt gezocht naar iemand die „charismatisch en inspirerend” is, iemand met een „verhaal”, en een „duidelijke en coherente visie op de toekomst van Nederland”.

Van Vroonhoven schreef zaterdag dat ze „de meest rechtse elementen in deze coalitie” heeft weten „in te kapselen”, maar dat ze de volledige inzet voor een campagne nu niet kan geven. Opvallend: ze zei hardop wat veel NSC’ers alleen achter de schermen durven te zeggen: „Een wat lager zetelaantal had ik misschien als een verademing gezien.”

Van Vroonhoven is in feite weg als leider, en NSC moet op zoek naar een nieuwe. Wie het bestuur ook voordraagt, wie het uiteindelijk ook wordt, nog meer verdeeldheid ligt op de loer.

Delen





Mail de redactie