Als China genoeg stroom heeft voor grote datacenters, kan het zijn achterstand in AI-techniek op de VS beperkt houden. Dat was de boodschap van Huawei-oprichter Ren Zhengfei onlangs in de Chinese staatskrant People’s Daily. Ondanks exportrestricties en handelsblokkades door de VS „is er geen chip-probleem” zei hij.
Afgelopen week voerde China hem op in een interview om een positief geluid te laten horen tijdens de handelsbesprekingen met de VS. Zo toont China dat het zich ontworstelt aan Amerikaanse exportrestricties en dus de betere kaarten in handen heeft.
De handelsoorlog tussen de VS en China gaat naadloos over in een strijd om technologische suprematie. China en de VS zijn vergrijzende supermachten, die automatisering en robotisering nodig hebben om hun economie te laten groeien. Het draait dus om AI, en om wie de snelste AI-chips heeft.
Lees ook
Xi bezit de belangrijkste troefkaart in handelsoorlog, niet Trump
Beide landen zijn van elkaar afhankelijk. De VS willen zich loskoppelen van Chinese elektronica – vandaar dat Trump hamert op een eigen maakindustrie – en China richt de pijlen op de ontwikkeling van eigen chiptechnologie, met veel staatssteun.
Op zijn beurt ziet Trump weinig heil in investeringen in de eigen halfgeleiderindustrie. Hij wil miljardensubsidies schrappen die bedoeld waren om de chipindustrie in de VS te vernieuwen. Importheffingen zijn volgens hem beter om investeringen door bijvoorbeeld de Taiwanese chipmaker TSMC af te dwingen.
Een alternatief voor ASML
Een ingrijpende beperking voor China’s rekenkracht is het exportverbod dat sinds 2020 geldt voor ASML’s EUV-machines. Deze systemen, die alleen door het Nederlandse bedrijf gemaakt worden, projecteren extra fijne lijntjes op een chip. Daardoor kan China hooguit halfgeleiders met een fijnmazigheid van 5 tot 7 nanometer (een miljoenste van een millimeter) fabriceren, terwijl de westerse chipmakers al op 2 nanometer zitten. Hoe fijnmaziger die chippatronen, des te meer rekenkracht.
Huawei werkt aan technologie die op lange termijn een alternatief moet vormen voor ASML-machines. Huawei produceert nu 7 nanometer-chips die volgens Ren Zenghfei één generatie achterlopen op de topmodellen van het Amerikaanse Nvidia. Huawei compenseert die achterstand door meer chips in datacenters te plaatsen, wat meer stroom kost.
Lees ook
Dit is de Chinese strategie in de techoorlog: heel China draait straks op ‘Huawei Inside’
Maar China voelt het gebrek aan AI-rekenkracht wel degelijk, omdat de VS de export van Nvidia’s AI-chips afknijpen en het Taiwanese TSMC verbieden geavanceerde chips te leveren aan Chinese klanten. Het risico: zou China volledig onafhankelijk zijn van TSMC, dan verlaagt dat voor Xi Jinping de drempel om Taiwan in te nemen.
Huawei kampt vooralsnog met een lage opbrengst van eigen chips, en is betrapt op het smokkelen van TSMC-chips via tussenpersonen. Daarnaast besteden Chinese bedrijven AI-rekenwerk uit aan Amerikaanse datacenters. The Wall Street Journal berichtte deze week over vier Chinezen die met een koffer met vijftien harde schijven naar Maleisië reisden om hun AI-model te trainen op snelle Nvidia-chips
De regering-Biden legde beperkingen op aan Chinese fabrieken die geheugen voor AI-chips maken. Biden wilde ook de uitvoer van Amerikaanse AI-chips naar andere landen aan banden leggen, maar dat is door Trump geblokkeerd. Hij zette onlangs de rem op export van ontwerpsoftware naar China en legde meer restricties op aan Nvidia, tot ergernis van Nvidia-topman Jensen Huang. Hij is bang dat Huawei’s eigen AI-technologie Nvidia uit de markt prijst.
Huang uitte zijn kritiek publiekelijk, terwijl andere Amerikaanse chipbedrijven zich liever stilhouden. Al komt ruwweg een derde van hun omzet uit China, ze zijn bang om de toorn te wekken van China-haviken in het Congres.
Lees ook
Data, drones en dollars: hoe Silicon Valley en het Pentagon samenspannen in de AI-wapenwedloop met China
Incompleet exportbeleid
Het lijkt onvermijdelijk dat de VS hun exportbeleid gaan aanscherpen en dat gaat ook Nederland voelen. Hetzelfde geldt voor Japan, een andere exporteur van chipmachines.
Jeffrey Kessler, de nieuwe baas van BIS, de overheidsinstelling die de Amerikaanse exportvergunningen controleert, gaf alvast een voorproefje. Donderdag vertelde hij Congresleden dat hij de druk op Nederland en Japan wil opvoeren om het „incomplete” exportbeleid op één lijn te krijgen met de VS. Een van de pijnpunten is dat ASML reeds geleverde chipmachines blijft onderhouden. De VS willen dat verbieden, ook in grotere Chinese chipfabrieken.
Van lange onderhandelingen met Nederland en Japan, zoals in de tijd van Biden, zal geen sprake zijn. De regering-Trump wil medewerking afdwingen: de VS kunnen de export verbieden van elk apparaat dat ook maar een vleugje Amerikaanse techniek bevat. De VS zetten zo bondgenoot Nederland onder druk, maar ASML zou als belangrijkste techbedrijf van Europa ook de zorg van Brussel moeten zijn.
De kaarten zijn echter nog niet geschud. In februari 2020, tijdens zijn vorige regeerperiode, suggereerde Trump dat hij de beperkingen voor Huawei wilde opheffen, in ruil voor gunstige handelsafspraken met China. Destijds zorgde dat voor verwarring, omdat Huawei wordt gezien als een gevaar voor de Amerikaanse nationale veiligheid. Maar er is weinig dat zakenman Trump weerhoudt van het sluiten van een, in zijn ogen, goede deal.
