Vangt Zaltbommel straks 168 asielzoekers op, zoals afgesproken in de Spreidingswet? Of komt er een groter asielzoekerscentrum voor driehonderd mensen, wat betekent dat het COA zorgt voor een huisartsenpost en dagelijkse begeleiding, waarin de gemeente dan niet hoeft te voorzien?
Het vraagstuk deed de gemoederen in de Gelderse gemeente afgelopen weken oplopen. En dus zit donderdagavond, als het besluit tijdens een ingelaste vergadering moet vallen, niet alleen de publieke tribune in het Zaltbommelse stadhuis vol. Buiten protesteert een dertigtal tegenstanders van het azc. Politieagenten houden de groep in de gaten, het blijft rustig.
In de raadszaal werden de luiken en gordijnen uit voorzorg gesloten. Met het geluid van een loeiende sirene van de actievoerders op de achtergrond, verdedigt waarnemend burgemeester en portefeuillehouder Opvang Marnix Bakermans het collegevoorstel: een opvanglocatie voor driehonderd asielzoekers.
We weten wat optimaal is, willen het zo hebben, maar je moet naar de werkelijkheid leven
Dat betekent niet alleen organisatorische ontzorging door het COA, maar garandeert volgens hem ook de toegang tot voorzieningen als de huis- en tandarts voor de éigen inwoners. Bovendien is een uitruil met andere gemeenten mogelijk: bij een groter azc hoeft Zaltbommel weer minder statushouders te huisvesten, dus dan kunnen meer sociale huurwoningen worden verdeeld. Bij een kleinere opvang betaalt het Rijk nog steeds mee, maar moet de gemeente veel meer zelf regelen.
De discussie over de omvang van de opvanglocatie speelt in meer gemeenten. Ze krijgen te horen dat voor het COA alleen de exploitatie van een groter centrum financieel uit kan, vanwege schaalvoordelen. Zo presenteerde het college in Aalten dit voorjaar een voorstel voor een azc met driehonderd plekken, terwijl de gemeente volgens de spreidingswet tweehonderd mensen moet opvangen. Inwoners in deze Achterhoekse gemeente protesteerden, waarop de raad vorige week op de rem trapte. Ze wil nu eerst ‘kaders’ stellen voordat het gemeentebestuur met een nieuw opvangvoorstel komt. In het Brabantse Best viel de raad terug van een plan voor een locatie voor 192 asielzoekers naar het aantal (88) uit de spreidingswet.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303476-5c659f.jpg|https://images.nrc.nl/bWxboW4Sn-GLRX78BLDzEh4Xj0s=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303476-5c659f.jpg|https://images.nrc.nl/9YJnndVMwJ5ove0he2PJ8d2G4RQ=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303476-5c659f.jpg)
Foto Simon Lenskens
Draagvlak
In Zaltbommel blijkt donderdagavond al snel een meerderheid van de raad tegen het voorstel te zullen stemmen. Niet omdat zij principieel tegen de opvang van asielzoekers zijn: alle partijen onderschrijven de wettelijke taakstelling van 168 asielzoekers. Nee, het draagvlak voor het plan wordt gemist.
Het stemgedrag kan niet los worden gezien van de tumultueus verlopen raadsvergadering van twee weken geleden, toen eigenlijk een besluit had moeten vallen. Merel Duijzer van coalitiepartij Zaltbommel Veranderen met Visie (ZVV), samen met SGP met vijf zetels de grootste in de raad, beweerde toen dat „sommige fractievoorzitters” al wisten welke locatie de gemeente op het oog heeft, terwijl het college stelde dat nog geen locatie vaststaat. Twee van haar partijgenoten stapten in de nasleep uit ZVV. Een voorstel van de partij om het besluit over het aantal op te vangen asielzoekers uit te stellen, werd gesteund door coalitiepartners SGP en VVD.
Het ‘grote’ asielzoekerscentrum zou moeten komen in een gebouw van opleidingscentrum Schouten & Nelissen, vlak bij de A2. Directeur Jan-Hein Schouten zag zich genoodzaakt zijn personeel na de politieke discussie vast te informeren, zei hij eind mei tegen het Brabants Dagblad. „Het is nog lang niet zeker, maar ik moest wel. De politiek heeft dit gekaapt en dat vind ik kwalijk.”
We zijn hier hetzelfde aan het doen als het voormalig kabinet in Den Haag: geen zak
Geert Bok van de SGP omschrijft de politieke gang van zaken donderdag als soms „lelijk buiten de lijntjes”, ZVV’er Duijzer vindt dat geen sprake is van een „zorgvuldig en transparant proces”. En dus steunen de partijen het voorstel niet.
De VVD wil vasthouden aan de taakstelling van 168 asielzoekers, legt Isabel Plessius uit. „Niet omdat we onverschillig zijn, maar omdat we geven om draagvlak. Dit is een getal op basis van rechtvaardigheid.” Ze wil dat de gemeente inzet op meer kleinschalige opvang, die zorgt voor meer samenhang en zou bovendien de integratie van asielzoekers bevorderen.
Maar Bakermans noemt dat een „wensbeeld” en roept op tot realisme. „Zorg dat het beheersbaar en uitvoerbaar is. Het liefst willen we ook allemaal onze kinderen in klassen van twintig leerlingen. Toch hebben we soms klassen van dertig kinderen. We weten wat optimaal is, willen het zo hebben, maar je moet naar de werkelijkheid leven.”
Meer financiële ruimte voor het COA, zodat gemeenten ook bij kleinere locaties kunnen worden ontzorgd, zou Bakermans toejuichen: „Wat mij betreft is de volgende asielminister minder halsstarrig.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303539-76544b.jpg|https://images.nrc.nl/576vH-lCxJpsSZlafYhRvlzhM44=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303539-76544b.jpg|https://images.nrc.nl/zrD5UCYC58TGbB9GI1pYGoQWDHc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303539-76544b.jpg)
Foto Simon Lenskens
Uitstel
Vlak voordat de raad overgaat tot stemmen, doet Hein de Kort (CDA) nog een emotionele oproep. De deadline uit de spreidingswet om op 1 juli opvangplekken te hebben gerealiseerd, wordt sowieso niet gehaald en hij wil weten welke gevolgen dat heeft. „We zijn hier in Zaltbommel hetzelfde aan het doen als het voormalig kabinet in Den Haag aan het doen is geweest. Helemaal geen zak”, verwijt hij zijn collega-raadsleden. Wanneer SGP’er Bok ontkent te pleiten voor uitstel, interrumpeert De Kort hem: „Geen enkele partij pleit voor uitstel, maar het gedrag leidt wel tot uitstel.”
Volgens Bakermans is het voor het Rijk afdoende als het college op 1 juli aangeeft wat het tot nu toe heeft gedaan om een asielzoekerscentrum te bewerkstelligen. Het missen van de deadline zal niet meteen consequenties hebben. Hij zegt dan ook te hebben besloten niet te zullen „vechten” voor zijn voorstel, maar „te luisteren en te kijken hoe verder te gaan”.
Zo wil de raad eerst nog een goed participatietraject voor inwoners, voordat het college een nieuw voorstel indient over de vorm van het azc. Een besluit over het aantal asielzoekers in Zaltbommel, laat in ieder geval nog maanden op zich wachten.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303542-ddc765.jpg|https://images.nrc.nl/Fg9xFUgV5vMITx5wchsvzu7pcRk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303542-ddc765.jpg|https://images.nrc.nl/sliF_t8kjs4t0rhmnar7Oxj_w-w=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133303542-ddc765.jpg)
Foto Simon Lenskens
Lees ook
Gemeenten die te weinig aan asielopvang doen, worden ‘beloond’ terwijl de opgave voor voortvarende gemeenten nog groter wordt
