De autoriteiten in Hongkong hebben woensdag zeker tien personen aangehouden die aanstalten leken te maken om het bloedbad te herdenken dat op 4 juni 1989 een einde maakte aan een opstand op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing. Nog eens twee mensen zijn gearresteerd.
Hongkong bleef ook na de overdracht van de voormalige Britse kroonkolonie aan Beijing in 1997 lang de enige plek in China waar de opstand – die volgens uiteenlopende schattingen honderden tot meer dan duizend levens kostte – openlijk kon worden herdacht. Traditioneel kwamen duizenden Hongkongers naar een wake in Victoria Park, waar ze onder meer waxinelichtjes ontstaken.
Lees ook
Lees ook: Iconische beelden: protest op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989
Maar sinds de invoering van de door Beijing opgelegde Nationale Veiligheidswet in 2020 kunnen zulke evenementen niet meer plaatsvinden. Op de plek waar in 2019 nog zo’n 180.000 mensen bijeenkwamen, stonden woensdag kraampjes met rundvleessoep uit Huainan, Oeigoerse lamsspiesjes en gevulde vleesbroodjes uit Shaanxi. In Victoria Park vond voor het derde jaar op rij een „patriottische voedselmarkt” plaats, waar dit keer ook China’s technologische successen werden gevierd – met optredens van robothonden en een drakenbootrace in virtual reality.
In aanloop naar de herdenkingsdag liet de hoogste bestuurder van Hongkong, John Lee, op zijn wekelijkse persconferentie weten dat „het bedreigen van de nationale veiligheid” een ernstig vergrijp is waar de autoriteiten „snel en streng” tegen zouden optreden. „Iedere activiteit op iedere datum moet in overeenstemming zijn met de wet”, zei Lee, toen hem werd gevraagd of het was toegestaan om op 4 juni kaarsjes te branden of T-shirts te dragen met teksten die naar de opstand verwijzen.
Kaarsjes voor 6,40 dollar
Maar dat gebeurde woensdag wel degelijk. Voorzitter Chen Po-chuan van de Liga van Sociaal-Democraten, een prodemocratische oppositiepartij, werd aangehouden toen ze vlakbij Victoria Park met een bos bloemen van geel papier uit de bus stapte. Chen is de vrouw van Leung Kwok-hung, alias ‘Long Hair’, die vorig jaar zes jaar en negen maanden celstraf kreeg vanwege zijn betrokkenheid bij Hongkongs protestbeweging.
Ook een man die in stilte in Victoria Park stond met een elektrisch waxinelichtje, werd door agenten meegenomen, net als performancekunstenaar Chan Mei-tung, die zei van plan te zijn „te gaan zwemmen”. Dinsdag werd ze al opgepakt omdat ze in de buurt van het park kauwgum stond te kauwen. In 2022 en 2023 overkwam haar hetzelfde toen ze op dezelfde plek aardappels schilde. In totaal werden zeker tien mensen aangehouden, onder wie een vijftienjarige, en twee gearresteerd.
Een winkel die waxinelichtjes verkocht voor 6,40 Hongkongse dollar – een verwijzing naar de datum – kreeg eveneens politiebezoek.
De eigenaar van een witte Porsche met het nummerbord ‘US 8964’ – gezien als verwijzing naar 4 juni 1989, heeft de dure sportauto het land uit verscheept, melden lokale media. In Hongkong kunnen automobilisten tegen – soms forse – betaling zelf hun kenteken kiezen. Anthony Chiu werd eerdere jaren regelmatig door de politie gestopt als hij rond de herdenkingsdatum door de stad reed. Volgens Chiu ontving hij steeds meer bedreigingen.
De enige plek waar in Hongkong ongehinderd kaarsjes konden branden, was in de vensterbanken van verschillende westerse diplomatieke posten. Onder meer achter de ramen van het Amerikaanse consulaat waren tientallen waxinelichtjes ontstoken.
