Nederland dreigt een deel van de subsidies uit het EU-coronaherstelfonds mis te lopen. Het kabinet hoopt tussen nu en volgende zomer nog enkele miljarden euro’s uit de Europese kas te ontvangen, maar heeft een groot aantal in ruil daarvoor beloofde wetten en hervormingen niet uitgevoerd. Ook problemen met bonnetjes brengen de subsidies in gevaar.
Woensdag, op de jaarlijkse ‘gehaktdag’, waarschuwde de Algemene Rekenkamer daarom al dat er „risico’s zijn voor het ontvangen van het resterende bedrag van 2,9 miljard”. In een reactie erkent het kabinet zelf ook „dat er een risico bestaat dat de ontvangst van de geraamde gelden met betrekking tot de Herstel en Veerkracht Faciliteit (HVF) niet geheel of pas later komt”.
Uit de subsidiepot van het EU-coronaherstelfonds – met een omvang van 350 miljard euro, naast bijna 300 miljard euro aan leningen – is 5,4 miljard euro bestemd voor Nederland. Tegenover elke betaling uit Brussel moeten hervormingen staan die bijdragen aan de economische groei.
Van het rekeningrijden heeft het kabinet inmiddels helemaal afgezien
Het vorige kabinet verzuimde een flink aantal van de beloofde hervormingen waar te maken en ook met het huidige kabinet dreigt dit te gebeuren. Er bestaat onder meer onzekerheid over de wet die de nationale overheid meer regie moet geven over de bouw van nieuwe huizen, over de aanpak van schijnzelfstandigen en de invoering van een verplichte verzekering voor zelfstandigen.
Van het rekeningrijden, een ander voorstel op de oorspronkelijke lijst, heeft het kabinet inmiddels helemaal afgezien. De Haagse hoop is dat Brussel accepteert dat het de beloofde kilometerheffing, waar het nieuwe kabinet een streep door zette, vervangt door een heffing die alleen voor vrachtwagens gaat gelden. De Europese Commissie moet daarover nog beslissen.
Bonnetje van 36 euro
Ook de administratie van de projecten die reeds zijn uitgevoerd laat te wensen over. Dat heeft veel te maken met de Nederlandse inzet van het coronageld. Waar andere landen grote nieuwe plannen ontwikkelden, koos Nederland er voor veelal bestaande plannen te herverpakken.
Daardoor blijkt het voor oude projecten soms lastig aan de vanuit Brussel vereiste verantwoording te voldoen, constateert de Rekenkamer. De onderzoekers halen een voorbeeld aan, waar een gebrek aan duidelijke verantwoording voor de aanschaf van schoollaptops de gehele eerste uitbetaling uit het herstelfonds met een omvang van 1,3 miljard euro dreigde te blokkeren.
Pas toen een medewerker van een softwarebedrijf een bonnetje voor werkzaamheden (ter waarde van 36 euro) opduikelde waarop de benodigde serienummers vermeld stonden, werd de 1,3 miljard euro alsnog toegekend. De Rekenkamer vreest dat zulke gebrekkige verantwoording in de toekomst tot het mislopen of opschorten van subsidies kan leiden.
Het is de bedoeling dat het coronaherstelfonds volgend jaar afloopt. Maar het principe van het fonds – subsidies in ruil voor hervormingen – wordt gezien als een mogelijke nieuwe opzet voor de gigantische Europese begroting, die eens in de paar jaar door de landen wordt vastgesteld.
