Column | De drijfveer van onvergetelijke politici

Posted on by admin

Met het overlijden van oud-VVD-leider Hans Wiegel is weer een klassiek politiek icoon verdwenen. Recent overleed ook Frits Bolkestein. Beiden al decennia uit de politiek, maar door niemand vergeten. Het lijstje onvergetelijke Nederlandse politici is natuurlijk langer: Joop den Uyl, Ruud Lubbers en Neelie Kroes horen erbij, en heden ten dage Mark Rutte en Geert Wilders. Internationaal zullen Margaret Thatcher, John F. Kennedy en Barack Obama nooit vergeten worden.

Hoe anders is dat voor politici die na hen kwamen. Die zijn we al vergeten lang voordat ze zijn overleden of uit de politiek uitgetreden zijn. Wie kent nog alle ministers van Rutte II? Dat vergeten geldt overigens ook voor politieke thema’s. Wie weet er nu nog hoe hard er ooit politiek gestreden is over het ‘reiskostenforfait’ (1989)? Kunnen we ons over twintig jaar nog de jarenlange politieke ellende over stikstof herinneren, die sinds 2019 zo genoemd wordt? Ik vraag het me af.

Dat de meeste politici van nu minder ‘onvergetelijk’ lijken dan veertig jaar geleden, heeft ook met de politieke cultuur te maken. De huidige politici zijn veel vaker carrièrepolitici, die een paar jaar politicus zijn en hun loopbaan dan elders weer voortzetten. Dat zijn leiders van een ander slag, meer manager, minder ideologisch gedreven.

Ideologisch stond er in de tijd van Wiegel ook meer op het spel. Daardoor was het debat harder maar ook met meer humor, soms ook met meer sarcasme. Maar ook altijd met de nodige flair. We kennen allemaal Wiegels uitspraak „Sinterklaas bestaat, daar zit ‘ie’” tegen Joop den Uyl of „Ik zou het vlees dat je zozeer wilt snijden, eerst koken voordat je het opdient”.

Wiegel heeft de VVD naar het volk gebracht, heet het. Daar kan ik persoonlijk over meepraten. In de vroege jaren 2000 rookte ik, onbeduidend meisje, eens een sigaartje met hem bij een ontmoeting na afloop van een reeks bijeenkomsten over leiderschap waar hij spreker was, op de Zuidas in Amsterdam.

We bespraken uitgebreid de toestand van Nederland na de dood van Pim Fortuyn en dat de leiders van dat moment allemaal ‘watjes’ waren. Achteraf hadden we gelijk. Ad Melkert en Hans Dijkstal herinneren we ons nog hooguit vaag.

Ergens is dat vergeten natuurlijk helemaal niet erg. Het geeft ons de ruimte om nieuwe wegen in te slaan. Zolang politici als Wiegel en Bolkestein nog leefden, dacht iedere VVD-politicus toch bewust of onbewust: wat zou Hans of Frits hier eigenlijk van vinden? Dat is nu weg.

Lubbers, Den Uyl en Wiegel waren mensen die impact wilden maken. Mensen met een purpose, zou je in modern jargon kunnen zeggen. Hun leven had een drive die groter was dan zijzelf, waardoor ze tot grote hoogten konden stijgen.

Ook wij burgers worstelen met de vraag hoe we betekenisvol kunnen leven. Aan mijn headhunterstafel tref ik geregeld (jonge) bestuurders die voor een purpose willen gaan, passend bij hun persoonlijke waarden en daarbinnen doelgericht willen werken en leven.

Het verschil is soms wel, merk ik, dat ze die purpose helemaal zelf willen ontwerpen, er diep over nadenken. Dat is natuurlijk prima, maar ik vraag me soms wel af hoe intrinsiek die gedrevenheid dan is. Ik geloof niet dat de 25-jarige Wiegel toen hij Kamerlid werd, erg diep over zijn purpose had nagedacht. Die was er gewoon, en is soms moeilijk uit te leggen.

Aylin Bilic is headhunter en publicist.

Related Posts

Met ‘Sentimental Value’ is Joachim Trier toe aan een Gouden Palm

Een staande ovatie van 15 minuten; net als je denkt dat het applaus in Cannes korter wordt, oogst Sentimental Value van de Noor Joachim Trier woensdagnacht in het Theatre Lumière het op twee na langste applaus ooit. De Noorse actrice Renate Reinsve (37) vond het niet meevallen zichzelf na tien minuten nog een houding te geven, vertelt ze de middag erna op het dak van het Marriott hotel, verstopt in een zwart lederen design-outfit en bijpassende zonnebril. Helemaal filmster.

Cannes is goed voor Reinsve, Joachim Trier nog beter. Zes jaar geleden stond zij op het punt het acteren op te geven om timmervrouw te worden.

De dertig voorbij, alleen mislukte tv-series en kruimelwerk, zoals een piepkleine bijrol waarmee ze in 2011 debuteerde in Triers; Oslo, August 31st, over de teloorgang van een verslaafde punker. Tot Trier haar onverwachts de hoofdrol aanbood als Julie, een millennial die haar draai niet vindt in liefde, werk en leven in The Worst Person in the World. De film was in 2021 een sensatie in Cannes, de obscure Reinsve won de Gouden Palm als beste actrice en werd een mondiale arthouse-ster. Indertijd vertelde ze dat ze bijna in een prullenmand had gebraakt op weg naar de rode loper. „Dat was een grapje”, zegt ze nu. „De rode loper vond ik juist geweldig, ik dacht: maak ik dat ook een keer mee. Waar ik toen echt bang voor was, waren de recensies van jullie gasten.”

Lees ook

‘Zo’n weloverwogen sloop in Scandinavische stijl’

De Noorse regisseur Joachim Trier

Blinde paniek

Die bleken jubelend, en zo was dit succesverhaal compleet. Ook Sentimental Value, een ensemblefilm, valt bij de filmpers zeer in de smaak. Het is een film waarin Reinsve Nora speelt, een neurotische, tot depressie neigende ster van de Noorse bühne – in de opening zien we hoe ze in blinde paniek voor een première een tegenspeler vraagt haar hard in het gezicht te slaan, waarna ze, als dat niet helpt, wegrent en haar kostuum verscheurt als ze haar vlak voor de uitgang tegenhouden. Waarna haar vrienden haar jurk met Scotch Tape hechten en Nora het podium op duwen, waar ze de pannen van het dak speelt. Ze hebben eerder met dit bijltje gehakt.

Vlak na de dood van haar moeder, een psychotherapeut, meldt Nora’s vader, sterregisseur in ruste Gustav (Stellan Skarsgard), zich met zijn eerste script in vijftien jaar. Over zijn eigen moeder en Nora’s oma, die zich verhing nadat ze hem uitzwaaide op weg naar school. Nora weigert bokkig – Gustav was er nooit voor haar, ze heeft hem niets te zeggen. Waarna Gustav op het Franse filmfestival van Deauville de Amerikaanse ster Rachel Kemp (Elle Fanning) ronselt, die alles is wat Nora niet is: blond, argeloos en open. Met Rachel gaat Gustav een Netflix-film opnemen in het huis in Oslo waar Nora en haar zus Agnes (Inga Ibsdotter Lilleaas) opgroeiden. Agnes speelde als kind de hoofdrol in een Holocaustdrama van Gustav waaraan ze zo haar eigen trauma’s overhield.

Maar Agnes is redelijk, heeft een gezin en sluit al die kleine compromissen met het leven waartoe de radicale Nora niet in staat is. Ze aardt vermoedelijk meer naar haar oma; het is beter geen touw in haar buurt te laten rondslingeren. En Rachel begint het te dagen dat ze in een wespennest beland is.

Speelse intermezzo’s

Zo draait men om elkaar heen in een delicate, intelligente en empathische film over familie, zusterschap en de kunst van elkaars beperkingen vergeven, met opnieuw een alwetende vertelstem, speelse intermezzo’s en leuke grappen. Zo doet opa Gustav, immer enthousiast, intuïtief en egocentrisch, zijn zevenjarige kleinzoon Erik dvd’s van de verknipte meesterwerken La Pianiste en Gaspar Noé’s Irréversible cadeau: „Let op Monica Bellucci, ze is geweldig.” Belucci wordt in Irréversible een kwartier lang verkracht en mishandeld.

Cinefiele insidergrapjes, akkoord – maar Sentimental Value zal zijn weg naar het publiek wel vinden. Trier verfilmt opnieuw een script van zijn boezemvriend Eskil Vogt. „We komen uit de tegencultuur en hadden nooit gedacht zulke huilfilms te maken”, vertelde Trier donderdag. „Maar we worden ouder en kwetsbaarder en gaan nu ook voor kwetsbare personages. Dus concluderen we dat tederheid het nieuwe punk is.”

Welnee, punk is het nieuwe punk, Joachim Trier wordt gewoon ouder. Een regisseur die met zijn consistente topniveau best toe is aan een Gouden Palm. Of de jury hem dat dit jaar gunt, weet je nooit, maar beste scenario zou het minste zijn voor Sentimental Value.


Tv-recensie | Hartverscheurend om te zien dat Freek de pijn niet meer kan verdragen – hij wil zoveel en kan zo weinig

De documentaire Omarm me (NPO 2) is het meest aangrijpende uur televisie dat ik in lange tijd heb gezien. Het gaat over Freek, een aimabele jongen die een vrolijk jaar beleeft. We zien hem in een helikopter boven Manhattan vliegen, feesten op een dancefestival. Steeds omringd door liefhebbende, zorgzame vrienden en familie. Freek gaat op zichzelf wonen en geeft een groot feest voor zijn eenentwintigste verjaardag. Dat verjaardagsfeest is echter ook zijn afscheidsfeest.

Door zuurstofgebrek bij zijn geboorte heeft Freek cerebrale parese, hij kan zijn spieren niet aansturen. Hij zit in een rolstoel, heeft altijd pijn, kan niet praten. Met een laser op zijn bril kan hij wel een toetsenbord bedienen waardoor hij kan communiceren met de buitenwereld. Ook krijgt hij een spraakcomputer. We zien hem in de supermarkt rondrijden, hij zegt „goedemorgen” en „mooi weertje” tegen de andere klanten die daar nauwelijks op reageren. Communicatie blijft een probleem.

Hij typt sombere zinnetjes: „Machteloos eenzaam gevangen.” En: „Ik verlang naar de vrijheid dat ik los ben van mijn lichaam.” In het zwaar gehandicapte lichaam zit weliswaar een sprankelende, intelligente geest, maar de levenslust is er vanaf. Altijd pijn, hij wil zoveel en kan zo weinig. Lang hoopte Freek dat het beter zou worden, maar dat is niet zo. Nu wil hij euthanasie. Uit zijn lichaam.

Dat is hartverscheurend maar wel begrijpelijk, dankzij dit liefdevol portret van regisseur Wytzia Soetenhorst. Andere programma’s als Je zal het maar hebben laten doorgaans mensen met een beperking zien die een enorme levenskracht hebben. Die er wat van maken. Dat is natuurlijk geruststellend, en een tegenstelling die het goed doet op tv. Maar Omarm me laat zien: soms is alle liefde en schoonheid gewoon niet toereikend.

Dankzij de spraakcomputer kan Freek ook zelf de voice-over doen van de documentaire. Soetenhorst maakt er spaarzaam gebruik van. Liever laat ze zonder commentaar de zwijgende Freek zien in zijn dagelijkse leven. Ook mooi is de afwijkende interviewmethode die ze kiest: de neef van Freek probeert te verwoorden wat Freek voelt, die daar dan bevestigend „ja” op zegt. Ongeveer het enige woord wat hij kan zeggen.

Terug naar het woonwagenkamp

Ook Louisa voelde zich gevangen in haar lichaam. Maar voor haar was er wel een uitweg. Ze werd geboren als de jongen Lowieke in een woonwagenkamp in Venlo. Als transmeisje werd zij daar niet geaccepteerd, ze moest het kamp verlaten en was een tijdje dakloos. Samen met haar man Rowan heeft zij sinds 2014 haar eigen serie op vrouwenzender TLC. In de nieuwe reeks Louisa & Rowan: Terug naar het kamp keert Louisa voor het eerst sinds jaren terug naar de gemeenschap van ‘reizigers’ die haar verstootte. Het duo gaat tijdelijk in een caravan wonen om rondrijdend de reizigerscultuur te onderzoeken.

Bovenstaande inleiding geeft misschien de indruk dat dit een serieus programma is over transgenderisme en gemarginaliseerde groepen. Louisa & Rowan is echter puur amusement waarin het duo van alles onderneemt louter omdat het vermakelijke tv oplevert. Het ongemak van een caravan in de winter is daarin belangrijk, alsmede de bonte aankleding. Louisa en Rowan lopen rond in huispakken waardoor ze eruitzien als enorme knuffeldieren. Een priester komt met wierook en wijwater hun caravan inzegenen. Nicht Johanna, die tot de vaste entourage behoort, legt uit: „We zeggen al heel snel: wij zijn vervloekt, dus dan kan zo’n gebed geen kwaad.”

Dikke pret, maar terloops krijg je zo wel een kijkje in het leven van reizigers. En er is ook ruimte voor serieuze gesprekken. Onder het genot van een kop „kamperssoep” vraagt Louisa aan het echtpaar Ben en Jaan hoe het zit met de acceptatie van hun zoon die gay is. Nou dat ging moeizaam, maar ze zijn bijgedraaid. Jaan zegt: „Vroeger was het een schande maar nu mogen de homo’s trouwen en is het normaal. Het zijn ook mensen net als wij ook.”

Louisa zegt dat ze liever gewoon een jongen was geweest, waarna Jaan haar geruststelt dat ze nu eenmaal zo geboren is. Dat doet Louisa zichtbaar goed: „Mijn vader dacht dat het door Jerry Springer kwam.”


Column | Ultralopers zijn volkomen getikt, maar de run van Stephanie Case slaat alles

Daar staat ze, wijdbeens in haar hardloopkleren. In de ene hand een stuk watermeloen, en in de andere arm een baby aan haar borst. Dit kan alleen maar een ultraloper zijn. Ultralopers zijn gek. Dat wist ik altijd al, maar toen ik het verhaal van de Canadese Stephanie Case tegenkwam, de vrouw op de foto die afgelopen weekend de Snowdonia ultramarathon won, dacht ik opnieuw: getikt.

De 42-jarige ultraloopster had drie jaar geen wedstrijden gelopen. De baby blijkt haar zes maanden oude dochter Pepper en de Snowdonia trail, de grootste ultramarathon van Groot-Brittannië, was haar comeback. 103 kilometer op en af, door de ruige bergen van Wales. Tijdens de tussenstops gaf Case snel haar dochter de borst, en na bijna 17 uur bereikte ze de finish – in de winnende tijd bij de vrouwen.

In de winnende tijd bij de vrouwen. Ik kan me veel inbeelden, maar dit gaat mijn voorstellingsvermogen ver te boven. Waar krijg je die klap van de molen eigenlijk, vroeg ik me af, dat je dit überhaupt dóet. Laat staan wint. Ik ging op onderzoek.

Stephanie Case blijkt advocaat, gespecialiseerd in mensenrechten en humanitaire crisissen. Een groot deel van haar carrière bracht ze door in levensgevaarlijke conflictgebieden, vertelt ze in een TED-talk die ik vond.

Zo zat ze lange tijd in Afghanistan, waar ze ‘Free to run’ oprichtte, een organisatie die meisjes en vrouwen uit dat land de mogelijkheid gaf te gaan hardlopen. Nu mogen vrouwen daar echt niks meer, maar toen kon dat nog onder strikte voorwaarden. Twee vrouwen uit haar groep wilden de allereerste Afghanen worden die de Gobi March van 250 kilometer door de Gobiwoestijn zouden volbrengen. Voor ze vertrokken hadden ze nooit verder dan een paar kilometer gelopen. Op de laatste dag liepen ze nog maar drie kilometer per uur, het duurde eindeloos, maar ze haalden samen met Case de finish – en schreven geschiedenis.

Dat was niet eens haar strafste verhaal. Dat ging over de Tor des Géants, een ultramarathon in de Dolomieten van 350 kilometer en 27.000 hoogtemeters – dat is tweeënhalf keer de Mount Everest op en neer. In de aanloop zat ze voor haar werk eerst in Afghanistan. Daar liep ze als training heen en weer over de compound, terwijl verderop continu beschietingen gaande waren. Daarna woonde ze in een tent in Zuid-Soedan, in een vluchtelingenkamp. Tot slot was ze in Gaza gestationeerd. Ze vertelde over haar trainingsmaat Tyrone die haar daar gezelschap hield: een buitenband, die op de parkeerplaats van haar VN-compound waar ze trainde lag.

Je slechter voorbereiden op de Tor des Géants kon bijna niet. Toch ging ze. Om geen tijd te verliezen, liep ze de eerste 175 kilometer zonder te slapen. Onderweg hallucineerde ze zo dat ze tijdens het zingen, waarmee ze zichzelf bezighield, verzoeknummers kreeg van de dieren die ze op haar pad tegenkwam. Ze besteedde tijdens de hele race twee uur aan slapen, en na 98 uur, 15 minuten en 27 seconden bereikte ze de finish, als tweede vrouw, en als veertiende overall.

Het winnen van de Snowdonia, met haar baby aan de borst, blijkt in het licht van haar andere avonturen maar een ommetje. Of Case getikt is? Volkomen. Durf gek te zijn, hoor ik haar in haar TED-talk zeggen. We hebben geen idee wat we kunnen, tot we het proberen. Limieten, die zitten alleen maar in je eigen hoofd.