Rutte en Schoof houden elkaar stevig vast in Brussel, ze hebben elkaar nodig

Premier Dick Schoof staat al even te wachten, woensdagmiddag in de hal van het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel. Dan steekt hij zijn arm uit en loopt recht af op secretaris-generaal Mark Rutte die van de andere kant komt. Rutte geeft hem een hand en trekt Schoof naar zich toe voor een hug, zoals Rutte het zelf altijd noemt. Na een korte omhelzing draait Rutte zich om, zodat hij de Nederlandse ambassadeur bij de NAVO kan begroeten – maar hij houdt wel één hand op de schouder van Schoof.

Ze hebben elkaar hard nodig. Over vijf weken is de NAVO-top in Den Haag waar alle 32 regeringsleiders van de NAVO-landen bij elkaar komen om, als het goed is, een ongekende verhoging van de defensieuitgaven af te spreken – vooral in Europa, waar het al drie jaar oorlog is.

We kunnen het hebben over tijdschema’s en zo, maar we móéten de defensieuitgaven opschroeven

Dick Schoof
minister-president

Voor Rutte is het belangrijk dat de Nederlandse regering van die top een vlekkeloze show maakt. En hij heeft flink méér geld nodig voor defensie. Nederland houdt zich pas sinds kort aan de NAVO-afspraak om 2 procent van het bruto binnenlands product te besteden aan de krijgsmacht, dat moet naar verwachting voor alle landen 5 procent worden. Maar wanneer precies? Daar kan Rutte Schoof bij helpen: hoe meer tijd de NAVO-landen krijgen om dat percentage te halen, hoe beter het voor ze is.

Véél geld

Schoof had twee weken geleden per ongeluk onthuld dat die norm in 2032 gehaald moet worden. Rutte wil daar ook op woensdag niets over zeggen: niet over het percentage, niet over het jaartal.

Rutte en Schoof bespraken de aanstaande NAVO-top in Den Haag en de investeringen die landen moeten doen voor vrede en veiligheid in Europa. Foto Olivier Matthys

Maar zeker is: het gaat Nederland de komende jaren véél geld kosten. Volgens minister van Defensie Ruben Brekelmans van de VVD zou Nederland voor de verdediging van het NAVO-grondgebied in elk geval elk jaar zestien tot negentien miljard euro moeten uitgeven. Bij de Voorjaarsnota, waarin de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB afspraken maakten over het geld voor dit en volgend jaar, was het er nog nauwelijks over gegaan. Die gesprekken verliepen al moeizaam. In de laatste uren van de onderhandelingen moesten er nog miljoenen gevonden worden. Nu gaat het om vele miljarden.


Lees ook

NAVO-eisen laten zien dat Nederland niet om radicale verhoging defensieuitgaven heen kan, en dat ligt politiek gevoelig

Tijdens een recente oefening in Noord-Nederland trainden land- en luchtmachtmilitairen het uitvoeren van luchtlandingsoperaties.  Foto Kees van de Veen

In Brussel zegt Schoof: „We kunnen het hebben over tijdschema’s en zo, maar we móéten de defensieuitgaven opschroeven.” Het draait om de vrede in Europa, „To hold the peace”. Hij brengt zijn handen naar elkaar in een kommetje, alsof hij de vrede ook letterlijk wil vasthouden. Een logisch verhaal, vindt Schoof, dat het Nederlandse publiek en het parlement volgens hem zal begrijpen. En met dat verhaal gaat hij de komende weken langs bij de coalitiepartijen. Pas deze week heeft Schoof de eerste telefoontjes gepleegd en hij weet nu al: heel makkelijk zal het niet worden. De VVD wil graag dat er fors meer wordt uitgegeven voor vrede en veiligheid en gunt oud-partijleider Rutte dat de top een groot succes wordt. Tegelijk heeft de VVD te maken met een zuinige minister van Financiën, Eelco Heinen, die zelf ook VVD’er is. Voor PVV en BBB lijkt het onbespreekbaar te zijn dat er wél zoveel geld is voor defensie, en dan niet voor boeren of voor mensen met weinig geld.

Begrotingsregels

In Brussel, staand naast Rutte, wil Schoof niet uitsluiten dat de begrotingsregels worden versoepeld om alle extra miljarden aan defensie uit te geven. Van de Europese Commissie mag dat sinds kort wel, als dat extra geleende geld maar wordt besteed aan de verdediging van Europa. Heinen had laatst nog, ook in Brussel, gezegd dat Nederland dat niet zou gaan doen.

Schoof, premier van het gastland van de NAVO-top, zegt in Brussel ook dat de Oekraïnse president Volodymyr Zelensky van harte welkom is in Den Haag. Hij reageert op het verhaal dat rondgaat: de Amerikanen zouden er bezwaar tegen hebben dat Zelensky in dezelfde vergaderzaal zit als de NAVO-leiders. Rutte zegt in Brussel opnieuw dat de uitnodigingen de deur nog niet uit zijn. „Zodra het programma er is”, zegt hij, „is het programma er.”

Met medewerking van Michel Kerres.