Dure appelmoes, prijzige deodorant: in de Nederlandse supermarkt is de consument soms twee keer zo duur uit als in buitenlandse supermarkten voor hetzelfde product. Een Europees plan kan een rem gaan zetten op zulke prijsverschillen, mede op initiatief van het vorige kabinet.
Een belangrijke reden dat levensmiddelen in Nederland duurder uitvallen dan over de grens zijn de strikte regels die producenten afdwingen bij hun afnemers. Winkeliers mogen een product daardoor vaak niet in een ander land inkopen als de inkoopprijzen daar lager zijn. Als gevolg daarvan lopen de winkelprijzen tussen verschillende landen voor hetzelfde product sterk uiteen, met lagere winstmarges voor de winkel en hogere prijzen voor de consument tot gevolg.
De Europese Commissie wil daar nu een eind aan maken. De zogeheten ‘territoriale leveringsbeperkingen’ die producenten bij hun afnemers afdwingen moeten voortaan verboden worden. De prijsverschillen over de grens zijn immers niet alleen nadelig voor de consument, ze passen ook niet bij het beeld dat de EU zich graag aanmeet als een grenzeloze interne markt.
Volgens Eurocommissaris Stéphane Séjourné, verantwoordelijk voor de welvaart en industriestrategie van de EU, is het tijd om de handel binnen de unie meer ruimte te geven. Tot dusver niets nieuws: de belofte van een goed functionerende interne markt was altijd al het paradepaardje van de Europese Unie.
Maar de onrust op het wereldtoneel, met de Amerikaanse importheffingen voorop, heeft de Brusselse bestuurders extra munitie gegeven. „In de onzekere wereld van vandaag moeten de eerste partners van de Europeanen de Europeanen zélf zijn”, aldus Séjourné bij de presentatie.
QR-code
Om de noodzaak van Séjournés plannen kracht bij te zetten, maakten zijn ambtenaren een rekensom. Als de handel binnen de EU met slechts 2,4 procent groeit, is dat al genoeg om een krimp in de EU-export van goederen naar de VS van 20 procent te compenseren.
De Eurocommissaris heeft heel wat plannen in gedachten om de Europeanen „betere partners van zichzelf” te maken. De meeste volgen een vast recept van Commissie-Von der Leyen II: vereenvoudiging, veelal door regels gelijk te trekken tussen landen en door veel meer middelgrote bedrijven uit te zonderen van regels. Voorheen telde een bedrijf met maximaal 250 medewerkers officieel als mkb, dat maximum wordt straks opgehoogd naar 750 werknemers.
De Eurocommissaris wil onder meer dat winkels hun verplichte productlabels, in ieder land in de eigen taal en met eigen eisen, kunnen vervangen door een scanbare QR-code. Een aantal Nederlandse supermarkten pleitte begin dit jaar voor een vergelijkbare oplossing om kosten te besparen. De Consumentenbond en het Voedingscentrum waren daar kritisch over, maar het plan kreeg steun van minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken, PVV).
Ook het Brusselse voorstel om de kunstmatige verschillen in winkelprijzen aan te pakken zal in Den Haag in goede aarde vallen. Nederland drong er vorig jaar zelf al in een brief aan de Commissie op aan om actie te ondernemen tegen de leveringsbeperkingen van fabrikanten.
Zandbak
„Een Nederlandse ondernemer die zijn product in een land als Spanje of Slovenië wil verkopen, moet het etiket aanpassen aan nationale eisen”, zegt VVD-Europarlementariër Jeannette Baljeu. „Vaak betekent dit dat het etiket vertaald wordt of aan specifieke voorschriften moet voldoen. Dat is inefficiënt en duur.” Ze juicht de voorstellen van de Commissie daarom toe.
Sebastian Kruis, Europarlementariër voor de PVV, is daarentegen uitgesproken negatief. „Zonder echte hervormingen blijft het bij papieren ambities”, aldus Kruis. „De grootste belemmering voor een écht competitief Europa is de Europese Unie zelf. In plaats van een echte vrije markt, creëert de EU steeds meer een gereguleerde zandbak.”
NSC’er Dirk Gotink benadrukt zijn steun voor het aanpakken van de „onacceptabele prijsverschillen” in de winkels en voor het uitzonderen van middelgrote bedrijven van regels. „Door de regeldruk gericht te verlichten, kunnen deze bedrijven productiever en innovatiever worden — met als resultaat meer banen en grotere bestaanszekerheid.”
De extra uitzonderingen, bedoeld om in de bureaucratie te snoeien, leiden bij Kim van Sparrentak (GroenLinks-PvdA) juist tot zorgen. Zo hoeven bedrijven tot 750 werknemers zich straks niet meer aan bepaalde EU-privacyregels te houden. „De nieuwe trend om klakkeloos de bijl in regels te zetten is heel gevaarlijk. Wat de Commissie nu doet, is een complexe gatenkaas maken van de huidige wetgeving, terwijl we bedrijven veel gerichter kunnen steunen.”
Lees ook
Lees ook Economie EU krijgt klappen door Trumps importheffingen
