De voorraad goodwill waarop Israël in de westerse wereld kan bouwen, slinkt snel. Na de schok van de Hamas-aanvallen op 7 oktober 2023 kon Israël rekenen op vergaande internationale solidariteit. De verwijten van schending van humanitair recht en de volgens velen onmenselijke behandeling van de bevolking van Gaza hebben die saamhorigheid ondermijnd. De druk neemt toe.
De Europese Unie gaat onderzoeken of Israël nog wel voldoet aan de normen voor humanitair recht die in een Associatieverdrag zijn vastgelegd. Dat klinkt als een kleine bureaucratische stap en zal niet per direct tot meer voedsel en noodhulp in Gaza leiden, maar het is een duidelijk signaal aan Israël, aldus minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC) die het initiatief nam voor het onderzoek.
De situatie in Gaza is catastrofaal
Europa geeft „een heel duidelijk signaal af dat het ons echt menens is”, zei Veldkamp dinsdag in Brussel na afloop van een vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken „We zijn echt heel bezorgd over de humanitaire situatie in Gaza.” De EU zegt volgens Veldkamp ook tegen Israël dat het „nu” moet stoppen met de militaire actie en dat het land de humanitaire blokkade volledig moet opheffen.
„De situatie in Gaza is catastrofaal”, zei EU-buitenlandchef Kaja Kallas. „Er moet onmiddellijk hulpverlening op gang komen op grote schaal, want dat is nodig.”
‘Ontoelaatbaar’ offensief
Een aantal grote landen voerde de druk op de regering-Netanyahu de afgelopen dagen al op. De leiders van Frankrijk, Canada en het Verenigd Koninkrijk riepen Israël maandag in een gezamenlijke verklaring op de militaire operaties in Gaza te staken en snel meer humanitaire hulp toe te laten. Een weigering zou niet zonder gevolgen blijven, waarschuwden de drie. Het VK brak dinsdag ook onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord met Israël af en ontbood de Israëlische ambassadeur, om protest aan te tekenen tegen het „ontoelaatbare” offensief in Gaza.
Voordat hij de vergadering in ging, leek Veldkamp er niet zeker van dat hij in de afgelopen weken voldoende steun had vergaard voor zijn onderzoek. „De zorg die Nederland heeft over de situatie in de Gazastrook wordt heel breed in de EU gedeeld”, maar Veldkamp zei ook dat een onderzoek „door sommige lidstaten als te groot wordt ervaren. Dat gaan we zien.” Uiteindelijk bleek er een grote meerderheid voor te zijn, aldus Kallas. Volgens internationale persbureaus stemden negen landen tegen: Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Italië, Griekenland, Cyprus, Litouwen, Kroatië en Bulgarije.
Nadat Israël eerder negen vrachtwagens met hulpgoederen het belegerde gebied had binnengelaten, volgden dinsdag nog eens honderd vrachtwagens, meldden de Verenigde Naties. De afgelopen elf weken hield Israël álle hulp tegen. Het land houdt vast aan zijn lijn dat de oorlog eindigt als Hamas de wapens neerlegt en de 58 gijzelaars vrijlaat. Vermoedelijk zijn nog ongeveer 23 gijzelaars in leven.
Hoelang het onderzoek gaat duren, is nog onduidelijk. Maar het kan betekenen dat de EU langzaam in de richting van serieuze maatregelen wordt gedreven. Als de conclusies van het onderzoek slecht uitvallen, kan de EU daar moeilijk omheen. De EU is hopeloos verdeeld als het gaat om Gaza, net zoals veel coalitieregeringen en de Europese bevolking.
Eerder onderzoek
Eigenlijk is een apart onderzoek naar mogelijke schending van humanitaire beginselen helemaal niet nodig. Eind vorig jaar onderzocht de buitenlandse dienst van de EU het handelen van Israël ook al eens. Toenmalig EU-buitenlandchef Josep Borrell vroeg de speciale vertegenwoordiger voor de mensenrechten van de EU, Olof Skoog, om een onderzoek. In het rapport, gedateerd op 11 november 2024, wordt het gedrag van Israël in Gaza, op de Westelijk Jordaanoever en in Libanon beschreven.
Negen landen stemden tegen het onderzoek: Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Italië, Griekenland, Cyprus, Litouwen, Kroatië en Bulgarije
Het is in essentie een opsomming van onderzoek en conclusies van andere instellingen, waaronder het Bureau van de Hoge Commissaris voor vluchtelingen van de VN, het Internationaal Gerechtshof en de aanklager van het Internationaal Strafhof. Skoog waagt zich niet aan eigen conclusies. Maar na de gortdroge opsomming kan een lezer niet anders dan constateren dat Israël op talloze punten het internationaal humanitaire recht heeft geschonden.
Het rapport werd niet gepubliceerd, wel opperde Borrell een week later in zijn laatste vergadering met Europese ministers het Associatieverdrag op te zeggen. Zijn voorstel werd toen snel van tafel geveegd, onder andere door minister Veldkamp.
Dinsdag verscheen dan eindelijk de langverwachte Kamerbrief van minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) over de financiële gevolgen van nieuwe NAVO-normen voor de Nederlandse krijgsmacht. En hoewel Brekelmans nadrukkelijk níet vooruit wil lopen op de politieke besluitvorming, wordt één ding maar al te duidelijk: de Amerikaanse eis aan de Europese bondgenoten om hun defensieuitgaven op te schroeven van 2 naar 5 procent is niet uit de lucht gegrepen.
In de afgelopen maanden heeft de Amerikaanse president zijn Europese bondgenoten in niet mis te verstane bewoordingen laten weten dat NAVO-landen meer moeten doen om hun decennialang verwaarloosde krijgsmachten op orde te brengen. In veel Europese hoofdsteden werd Trumps eis van 5 procent van het bruto binnenland product (bbp) afgedaan als niet meer dan een openingsbod, vooruitlopend op de NAVO-top in Den Haag, eind juni. Het werkelijke percentage, zo verwachtte menigeen, zou waarschijnlijk lager uitvallen. VVD-leider Dilan Yesilgöz sprak enkele maanden geleden over 3,5 procent van het bbp.
De kosten van het volledig invullen van de doelstellingen en de overige taken bedragen samen meer dan 3,5 procent van het bbp
Dat laatste percentage, zo blijkt uit de brief van haar partijgenoot, was niet toevallig gekozen. Om te kunnen voldoen aan nieuwe NAVO-eisen voor de verdediging van Europa moet Nederland op termijn naar 3,5 procent, zo schrijft Brekelmans. Dat betekent dat de huidige defensiebegroting (22 miljard) moet worden opgehoogd met 16 tot 19 miljard euro per jaar. Maar zelfs dat astronomische bedrag is eigenlijk niet genoeg.
Doorvoer
In de NAVO-doelen (NATO Capability Targets) voor 2025, zo schrijft Brekelmans, zijn niet álle taken opgenomen die de Nederlandse krijgsmacht moet uitvoeren als het tot een groot conflict met Rusland komt. Zo zal Nederland een belangrijke rol moeten spelen in de doorvoer van Amerikaanse militairen en materieel, op weg naar het oosten (zogeheten ‘Host Nation Support’). De NAVO-targets voorzien evenmin in het beveiligen van het Nederlandse grondgebied zelf (‘Homeland Defence’) – laat staan in de bescherming van de overzeese delen van het Koninkrijk der Nederlanden. „Dat betekent dat de kosten van enerzijds het volledig invullen van de NAVO-capaciteitsdoelstellingen en anderzijds de overige taken samen meer dan 3,5 procent van het bbp bedragen”, schrijft Brekelmans.
Zo bezien is het niet verwonderlijk dat de secretaris-generaal van de NAVO (en VVD’er) Mark Rutte begin deze maand voorstelde om 3,5 procent uit te trekken voor ‘klassieke’ defensie-uitgaven (manschappen, tanks) en 1,5 procent te reserveren voor uitgaven die in bredere zin de weerbaarheid versterken – zoals bijvoorbeeld infrastructuur en cyberdefence. Dit ‘Ruttiaanse’ handigheidje kan de Amerikaanse eis van 5 procent mogelijk verteerbaar maken voor landen als Italië en Spanje, die weinig voelen voor een massieve verhoging van het defensiebudget.
Tegelijkertijd, zo blijkt uit de brief van Brekelmans, valt er veel te zeggen voor extra bestedingen in de fysieke en digitale infrastructuur. Het onderhouden van de snelwegen van de Rotterdamse Haven naar het Duitse achterland bijvoorbeeld is een belangrijk onderdeel van de steun aan andere landen die Nederland mogelijk zal moeten verlenen.
Om dat te realiseren is een politieke doortastendheid nodig die dit kabinet nog niet heeft laten zien
Steil groeipad
Maar dat alles maakt de enorme financiële opgave voor het kabinet-Schoof niet minder groot. Tijdens zijn wekelijkse persconferentie verraadde Schoof onlangs per ongeluk al dat Rutte verwacht dat de nieuwe NAVO-norm in 2032 zal zijn gerealiseerd. Het is een steil groeipad, waarbij er op iedere Rijksbegroting miljarden extra zullen moeten worden gevonden. Om dat te realiseren is een politieke doortastendheid nodig die dit kabinet nog niet heeft laten zien.
Deze week schaarde regeringspartij NSC zich achter de NAVO-norm – inclusief de 1,5 procent extra die Rutte vraagt. „Europa zal meer op eigen benen moeten staan”, zei NSC-woordvoerder Olger van Dijk tegen SBS Nieuws. Daarmee tekent zich een ruime Kamermeerderheid af voor een radicale verhoging van de defensie-uitgaven, maar is de steun daarvoor binnen het kabinet nog lang niet verzekerd – vooral niet als dit gepaard gaat met bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid.
Coalitiepartner BBB staat niet afwijzend tegenover hogere defensie-uitgaven, maar aarzelt nog over de omvang.
PVV-leider Geert Wilders probeert al maandenlang hogere defensie-uitgaven te koppelen aan méér geld voor de lagere- en middeninkomens. In de Voorjaarsnota werd slechts 1,2 miljard extra gevonden voor defensie – een bedrag dat pas na 2029 zou worden bereikt.
Intussen dringt de tijd. Begin juni vergadert Brekelmans met zijn NAVO-collega’s en zal er consensus moeten worden bereikt over de NAVO-normen. In de aanloop vergadert de vaste Kamercommissie van Defensie deze donderdag. Ter voorbereiding daarvan kregen Kamerleden een briefing over wat de NAVO vraagt en wat dat kost – achter gesloten deuren, want het bondgenootschap wil zich niet te veel in de kaarten laten kijken.
Lees ook
Extra gevechtseenheden voor leger om te voldoen aan NAVO-norm: ‘Grootste groei sinds Koude Oorlog’
Alcohol is bijna net zo oud als het heelal zelf. De consumptie door zoogdieren begon een stuk recenter – zo’n zestig miljoen jaar geleden, in de vorm van gistend fruit. Hoe werd de stap gezet van zulke ‘natuurlijke’ alcohol naar bier, wijn en whisky? Wat doet drank met je sociale skills en met je lijf? En kun je aangeschoten raken van alcoholvrij bier?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
Host:
Gemma Venhuizen
Gasten:
Bart Funnekotter, Martine Kamsma, Hendrik Spiering, en Sander Voormolen
Haar stationcar met Frans nummerbord staat op de parkeerplaats in Bunnik. Emmy Postma (66), bekend als Kasteelvrouwe Emmy, logeert een paar dagen in de flat van haar oudste zoon voor de presentatie van haar boek Kasteeldroom. Ze vertelt daarin wat we deels ook op televisie zagen, eerst bij Ik vertrek en daarna in de achtdelige serie Kasteelvrouwe Emmy (Omroep MAX). Vrouw van zestig koopt in haar eentje een verwaarloosd kasteel in Frankrijk, haar man ziet het niet zitten en blijft in Nederland. Toen was het eind 2018. Begin 2024 is ze officieel geëmigreerd naar de Dordogne, ze woont op Chateau des Chauvaux in Douzillac, een kasteel met dertien kamers waarvan er inmiddels vijf bewoonbaar zijn en te boeken voor een overnachting met ontbijt.
Op televisie zagen we Emmy één raamluik afkrabben in een vrijwel ingestort kasteel. Termieten knaagden aan de vloeren, houtwormen vraten zich bol aan de balken, de regen drupte door het dak in potjes en pannetjes, de wind blies door de kamers, maar Emmy gooide haar krabbertje aan de kant, bond haar blonde haar in een knot, trok kaplaarzen aan en ging een moestuin aanleggen. In Rutger Versteegh, gepensioneerd tandarts en haar negen jaar oudere echtgenoot, zag de kijker de eigen verbijstering weerspiegeld. Hij zat erbij, keer ernaar, leverde wat brommerig commentaar en leek zich ook af te vragen of deze vrouw nou getikt was of geweldig.
Chateau des Chauvaux in Douzillac.Foto Emmy Postma
In het echt is ze niet minder kwikzilverachtig. Ze praat tegen zichzelf, tegen het koffiekopje in de magnetron en tegen haar drie grote, witte herdershonden. Ja, nee, niet handig dat ze de oudste, Bobby, als pup in huis haalde terwijl ze nog maar net begonnen was met die enorme verbouwing. Gebroken nachten, overdag nauwelijks tijd om een strookje behang te plakken. Daarna kwam Jula, de schat, en die mocht een nestje. Zes pups, geboren in december 2023 en een daarvan, Sjorsje, dat kleintje met de muilkorf, die heeft ze gehouden. Hier in Bunnik laat ze ze één voor één uit. Je zou denken, in Frankrijk, in die zes hectare kasteeltuin, hebben ze alle ruimte om los te lopen, maar nee, dan lopen ze weg dus ze houdt ze binnen. „Ik weet dat het niet verstandig is, maar als het aan mij lag nam ik er nog twee bij.”
Niet handig, niet verstandig, niet doen. Op haar heeft dat een averechts effect. De Nederlandse makelaar in Frankrijk waarschuwde haar. De aannemer ontraadde het haar. Haar man verklaarde haar voor gek. Maar zij zag geen ‘bodemloze put’, geen ‘kansloos klusproject’, zij zag een achttiende-eeuws kasteel met een nog oudere grande cuisine, chambres enfilade (kamers verbonden door deuren) en torens. Zij zou het beetje bij beetje in oude luister herstellen en eindelijk het prinsessenleven kunnen leiden waarover ze als meisje fantaseerde. Ook als dat betekende dat ze die droom in haar eentje zou leven.
Ik wist dat ik leuk zou zijn voor zo’n programma
Al toen je het kasteel kocht, schrijf je, zag je jezelf meedoen aan het programma Ik vertrek
„Wist ik altijd al, dat ik dat wilde. Zo’n leuk programma. De familie Meiland, met dat Franse kasteel dat ze opknapten, ik vond dat heerlijk.”
De meeste mensen kijken het om zich te verkneukelen om andermans rampspoed.
„De ingrediënten zijn altijd hetzelfde. Een stel of familie koopt een huis in een ander land, meestal om er een bed and breakfast te beginnen. Er moet veel verbouwd met weinig budget en…”
… er gaat van alles mis.
„Dat maakt het leuk, anders is er geen bal aan.”
Je ziet ook wel eens mensen die een huis kopen waarvan je denkt…
„Zo iemand ben ik. Ik koop altijd dat soort huizen waarvan mensen zeggen: ‘Nee, wat doe je, waar begin je aan?’ Ik wist dat ik leuk zou zijn voor zo’n programma. Het kan me ook niks schelen wat mensen vinden. Weet je wat het is, één zo’n kamer opknappen is dodelijk saai. Je moet afplakken, schuren, schilderen. Dus doe ik tussendoor even een stukje behangen. Een mooi, af iets middenin de puinhoop.”
Emmy Postma kón Chateau des Chauvaux kopen omdat zij en Rutger hun huis in Utrecht „heel, heel goed” konden verkopen. „Voor meer dan een miljoen.” Ze hadden elkaar in 2008 leren kennen, hij had twee dochters, zij twee zoons en in 2010 wilden ze samenwonen. Ze kochten een tot kantoor verbouwd herenhuis dat ze weer terugbrachten in de oude staat. Was ook een heel gedoe, zegt ze. „Eigenlijk zag Rutger het helemaal niet zitten.” Zij klust graag zelf, hij huurt liever handen in. Ondertussen zochten ze samen ook naar ‘iets’ in Frankrijk. Hij dacht aan een tweede huis, maar zij vond een nieuw thuis. Van de overwaarde van hun Utrechtse huis kocht zij het kasteel (voor drie ton) en hij een woonboot in Naarden.
Foto Emmy Postma
Jij droomde altijd van een kasteel?
„Nou, zo heel concreet was die fantasie niet. Maar ik herinner me dat ik als meisje over de IJsselbrug naar school fietste, we woonden in Hattem. En daar stond een heel groot huis, niet echt een kasteel, maar ik stelde me voor dat ik later in zo’n huis zou wonen.”
Ik leerde af om eigenzinnig te zijn en dat heeft me verdrietig gemaakt, teneergeslagen
Was dat een droom of een vlucht?
„Misschien toch een vlucht? Ik kom uit een religieus nest, mijn vader was beroepsmilitair. Om de 2, 4 of 3 jaar verhuisden we. Wezep, Duitsland, Harderwijk, Hattem. Ik kon de ene helft van het schooljaar een 9 staan voor wiskunde, en halverwege het jaar op een andere school een 5. Verschrikkelijk. Van voor mijn twintigste ken ik niemand meer. Ik had wel vriendinnen, maar niemand om mee te delen hoe het er bij ons thuis aan toe ging, met mijn vader en zijn alcoholprobleem. Wat er in mij omging kropte en propte zich op. Dat basale gevoel van vrij willen zijn, van ‘zelluf doen’, iets anders willen. Ik schijn als kind vaak weg te zijn gelopen. Ik was één, anderhalf en dan zat ik bij de buren. Ik wist, om als meisje liefde en erkenning te krijgen, moest je lief doen, braaf en schattig zijn. Mijn zusje van vier jaar jonger was enorm snoezig, krulletjes, uren zoet met de poppen aan het spelen. Ik kon daar niks mee. Ik heb afgeleerd om eigenzinnig te zijn en dat heeft me gevormd en me verdrietig gemaakt, terneergeslagen. Depressief, denk ik ook wel. In vier gymnasium zei ik: ik doe het niet meer. Ik ben gestopt met school en het huis uit gegaan.”
Ging dat zonder slag of stoot?
„Mijn ouders vonden het prima. Ze hadden altijd gezegd tegen mij en mijn twee zussen dat doorleren zinloos was. Mijn moeder moest zelf stoppen met haar verpleegstersopleiding toen ze met mijn vader trouwde. Blijkbaar dacht ze niet: ik maak eerst die opleiding af en dan trouw ik. Maar goed, de boodschap was duidelijk: wat jij doet is niet belangrijk, jij bent niet belangrijk.”
Toch ben je recovery-verpleegkundige geworden.
„Eerst ziekenverzorger, pas als je 17 jaar en zeven maanden was mocht je naar de verpleegopleiding. Ach, ik heb het zo lang gedaan. Ik heb op de Intensive Care (IC) gestaan, de Spoedeisende Hulp (SEH), ik ben leidinggevende geweest van IC en SEH samen, maar uiteindelijk vond ik dat ook niks. Ik had vaak gedoe met collega’s. Op de uitslaapkamer moest een kind op de zij liggen, dan kon de ouder aan de ene kant, en was er aan de andere kant plek voor de computer. De computer. Ik kan me er nog boos over maken. Destijds noemden we het nog geen burn-out, maar ik ben toch een keer of twee denk ik wel ingestort. O god, ja, ik kreeg een hernia. Dat ook nog. Maar het was niet alleen lichamelijk zwaar, het was ook al die ballast. Ik ben gillend weggelopen, dan ging ik Nederlands studeren, of andragogie. Maar dat hield ik niet vol, en bovendien, ik moest inkomen genereren, zeker toen ik kinderen had.”
Het liefst zou Postma (duur) Toile de Jouy-behang op de muren hebben.Foto Emmy Postma
Wanneer kocht je je eerste huis?
„In 1988, in m’n eentje. Piepklein, het zou in één kasteelkamer passen. Maar toen de kinderen er waren, werd het wel erg klein.”
En de vader van je kinderen?
„We waren niet getrouwd, we woonden niet eens samen. Was het handig om kinderen te krijgen? Misschien niet, maar ik wilde het. En altijd ben ik blijven werken, wat echt niet makkelijk was. Nachtdiensten, weekenddiensten, onregelmatige roosters. Ik heb een tijdje een au pair gehad, dat was ook geen succes. En altijd hield ik in mijn achterhoofd: ik werk niet door tot aan mijn pensioen, dan wordt het niks meer. Ik wilde een ander leven. Naar Frankrijk, een chambre d’hôte beginnen, wég.”
Maar toen wilde Rutger niet mee…
„Vrijheid, zelf bepalen wat je doet, dat is zo fijn. Misschien is die drang wel zo sterk, dat ik geen rekening wil houden met wie dan ook. Het gekke is, ik denk zelf altijd dat ik heel makkelijk ben in gezelschap.”
Maar…
„Ja, nou ja, ik denk dat ons leven er anders uitzag toen we allebei nog werkten. Doordeweeks ga je om 8 uur de deur uit, in het weekend doe je leuke dingen samen. Maar nu, hij ligt liefst tot 10, 11 uur in bed, daar word ik gewoon niet goed van. Hij houdt niet van dingen doen en daar erger ik me aan. Meer mensen die gepensioneerd zijn zullen dat hebben, ineens krijg je ergernissen die je daarvoor niet had. We vinden het nu allebei wel lastig hoe het verder moet. Bij hem op de boot kan ik eigenlijk niet zijn, want die drie honden. Hij komt wel naar Frankrijk, hoor, en dat is ook gezellig. Sinds het dak niet meer lekt, zegt hij af en toe dat hij misschien tóch wil verhuizen.”
Met een crowdfundingsactie haalde ze in 2022 35.000 van de 150.000 euro op die nodig was voor de reparatie van het dak. „Wat me wel stoort is als mensen denken dat Rutger dat allemaal wel zal betalen. Want zo is het niet, ik heb daar gewoon een lening voor moeten afsluiten.”
Red je het in je eentje?
„Ik leef sober, spartaans. Geen verwarming. Ik stook de open haard, maar twintig graden wordt het niet. Ik kook voor mezelf, maar echt niet elke dag. ‘s Winters gaan er weken voorbij dat ik niemand zie en dat vind ik helemaal niet erg. Elke euro die er met de B&B binnenkomt, stop ik, met liefde hoor, in het kasteel. Ik ben nu bezig met de salon, liefst wil ik Toile de Jouy-behang op de muren, maar dat is vreselijk duur, 100 euro de rol. Als mijn slaapkamer straks af is, verhuur ik die ook. De gasten komen wel, dat is het voordeel van meedoen met zo’n tv-serie, dat trekt een hoop nieuwsgierigen. En nu met het boek, het is net één dag uit en ik heb alweer drie boekingen binnen. Overmorgen staan er gasten voor de deur, dus ik moet morgen in één ruk naar huis rijden. Bedden verschonen, kamer aan kant maken, en zorgen voor diner en ontbijt.”
