Wordt Roemenië een nieuwe dwarsligger in de EU, of houdt het land zijn pro-Europese koers?

Aan een maandenlange turbulente verkiezingsstrijd voor het presidentschap in Roemenië komt een einde. Zondag kiezen Roemenen hun president voor de komende vijf jaar. De strijd gaat tussen George Simion (38), leider van de radicaal-rechtse partij AUR en de onafhankelijke en de pro-Europese Nicusor Dan (55), de huidige burgemeester van Boekarest.

In de eerste ronde won Simion met groot gemak. Hij kreeg 41 procent van de stemmen, veel meer dan de 30 procent die verwacht werd in de peilingen. Nicusor Dan haalde nipt de tweede ronde door de kandidaat van de regeringspartijen te verslaan. Beide kandidaten zetten zich sterk af tegen de gevestigde partijen in Roemenen en hun winst kan gezien worden als een proteststem van de Roemeense meerderheid.

Met de keuze tussen Simion en Dan kiest Roemenië tussen een isolationistische, naar binnen gekeerde toekomst (Simion) of een naar buiten gekeerde, pro-Europese (Dan).

Simion, die zich in het verleden als rechtse activist ophield in kringen van voetbalhooligans, is zeer kritisch over de Europese Unie, wil wel in de NAVO blijven, maar is tegen Roemeense steun aan Oekraïne. Brussel vreest dat Simion een dwarsligger kan worden in de Europese eenheid, net als Slowakije en Hongarije dat zijn. In zijn verkiezingscampagne kopieert Simion succesvol Trumps leus ‘Make Romania Great Again’ en verscheen hij ook in Polen om de kandidaat van de nationaal-conservatieve PiS-partij te steunen.

Tegen corruptie

Wiskundige Dan daarentegen spreekt zich uit voor Europa, strijdt tegen corruptie en wil de invloed van de veiligheidsdiensten op de politiek beperken. Al decennia strijdt hij tegen corruptie vanuit de staat en pleit hij voor meer groen in de steden.

Vooral stedelingen stemden op hem in de eerste ronde, in de plattelandsregio’s was Simion de grote winnaar. Weinigen geven Dan een kans tegen Simion in de tweede ronde – hij wordt gezien als te progressief, is te onbekend en krijgt weinig steun van andere partijen. Hoewel de peilingen de laatste dagen gelijk oplopen, waren die bij vorige verkiezingen geen goede graadmeter voor de uiteindelijke uitkomst.

Grootste oppositiepartij

Simions partij AUR is de tweede partij en daarmee grootste oppositiepartij van het land. En dat terwijl de partij pas zes jaar geleden is opgericht – met als doel de hereniging met Moldavië. In Roemenië heerst veel onvrede over corruptie, armoede en de nalatigheid van de gevestigde partijen om daar iets tegen te doen. Dat verklaart ook de opkomst van Dan, die zich nadrukkelijk als onafhankelijke kandidaat positioneert.

De ingreep

Het gebeurt niet vaak dat de directie van PSV zich rechtstreeks tot de spelersgroep richt. Maar in de eerste week van maart schuiven algemeen directeur Marcel Brands en Earnest Stewart, de technische man, aan voor een overleg met de selectie en de trainersstaf, zo bevestigen meerdere betrokkenen aan NRC. Het is crisis, de bestuurders maken zich zorgen om de mentale kwetsbaarheid en focus van het team.

Vlak voor de bijeenkomst heeft PSV thuis met 1-7 verloren van Arsenal in de achtste finale van de Champions League. De ontluisterende nederlaag volgde op een buitengewoon zwakke reeks in de competitie, waarin de club maar een van de zeven wedstrijden wist te winnen.

Ook in de beker ging het mis, tegen Go Ahead Eagles. Niet alleen zijn de resultaten slecht, ook de manier waarop PSV verliest, sterkt de directie in de overtuiging dat er iets niet goed zit in de selectie. Vaak gaat het in het laatste kwartier mis, tegen Go Ahead worden zes spelers van PSV er in een counter uitgesprint door drie tegenstanders.

Bosz zegt geen verklaring te hebben voor het plotselinge verval. „Zelfs op mijn leeftijd denk ik soms nog: hoe kán dit nou?”, zegt hij op een persconferentie. „Ik bereid ze elke wedstrijd hetzelfde voor, en de ene keer draait het als een tierelier, dus waarom nu dan niet? Het antwoord is, denk ik: we hebben met mensen te maken.”

Toch krijgen directie en staf achter de schermen wel degelijk signalen dat sommige spelers „PSV niet op één” hebben staan, zoals een betrokkene het verwoordt. Ze zijn bezig met transferwensen, druk met hun persoonlijke begeleidingsteam of met andere randzaken. Ook zou er geroddeld worden, de selectie in „eilandjes” uiteen zijn gevallen. De mentale begeleiding bij het eerste elftal kan beter, heeft de directie geconcludeerd, maar dat wordt iets voor het komende seizoen.

Nu is de boodschap van Stewart en Brands: praat mét elkaar, niet over elkaar. Opereer als collectief, dan is dit seizoen nog niet verloren. Bosz rekent zijn ploeg voor dat ze nog 72 dagen hebben tot het einde van de competitie. „Ik heb toen eisen gesteld”, zei hij er later over. „Ik heb gezegd: ik weet niet óf we nog kampioen gaan worden, maar als we 72 dagen alles doen, hebben we nog een kans.”

In hoeverre de bijeenkomst een verschil maakt, valt lastig te zeggen. Maar vanaf dat moment verliest PSV nog maar een keer: thuis van Ajax. Verder wordt alles gewonnen, vaak met ruime cijfers. Niet alles is perfect. Bosz houdt in belangrijke uitwedstrijden zowel Ismael Saibari als Malik Tillmann op de bank omdat ze te laat komen bij besprekingen. Maar PSV heeft zoveel kwaliteit in de selectie dat het team er niet of nauwelijks onder lijdt.

Hoog baltempo, vloeiende combinaties, fraaie acties, constant linies doorbreken en direct agressief druk zetten bij balverlies. De totale dominantie in de eerste helft tegen Sparta is precies zoals Bosz wil spelen. PSV heerst, krijgt kans na kans. Een snoekduik van Ivan Perisic op een voorzet van Olivier Boscagli, de Kroaat zet zijn hoofd er tegen: 0-1 na 27 minuten. Maar PSV verzuimt verder afstand te nemen. Vijf minuten na rust ontsnapt Sparta-middenvelder Gjivai Zechiël zomaar uit de rug van Boscagli en schiet in de verre hoek de 1-1 binnen. Toch weer die wisselvalligheid. Voor het eerst deze middag zit Bosz langere tijd op zijn stoel. Gaat het dan toch nog fout?

Het geloof

Pas een week voor de laatste speeldronde keert op de A16 tussen Dordrecht en Breda pas het geloof terug bij PSV dat het kampioenschap binnen handbereik is. Meestal is het vrij stil in de bus na een wedstrijd, is de ervaring van de vaste chauffeur Stefan Slegers. Maar als de spelers zien dat NEC kort na elkaar twee keer scoort tegen Ajax gaat het los. Gejuich, geschreeuw, gebonk op stoelen en ramen. Vooral achterin klinkt veel kabaal, rond het tafeltje waar Noa Lang, Ryan Flamingo, Ismael Saibari en Johan Bakayoko zitten.

Malik Tillman viert zijn doelpunt met Guus Til

Op de drie rijen achter Slegers, de plekken voor de staf, wordt het wedstrijdverloop in Amsterdam ingetogener gevierd. Maar Bosz doet geen moeite de euforie achter hem te temperen. Hij vertrouwt erop dat de concentratie snel genoeg terugkeert. Bovendien: Bosz verkeert ook in opperbeste stemming, vooral door de comeback van zijn ploeg eerder op de dag tegen Feyenoord (2-3). Een blijk van veerkracht die het team een paar maanden eerder nog miste.

Bosz is regelmatig bekritiseerd omdat hij maar één plan zou hebben. Vaak pakt dat geweldig uit, ook in topduels, zoals dit seizoen in de thuiswedstrijden tegen Feyenoord (3-0) en FC Twente (6-1). Maar tegen Ajax ging het twee keer mis. Vooral de thuisnederlaag (0-2) was pijnlijk. Ajax slaagde er vanaf de aftrap in het aanvalsspel van PSV goeddeels te neutraliseren, onder meer door de middenvelders en backs net iets anders te positioneren dan gebruikelijk. ‘Francesco Farioli is slimmer dan Peter Bosz’, concludeerde VI, dat het over een tactische masterclass had van de 25 jaar jongere Ajax-coach.

Ook in Rotterdam, tegen Feyenoord, lijkt Bosz tactisch afgetroefd te worden door een onervaren coach. Binnen tien minuten staat de ploeg van Robin van Persie met 2-0 voor. Feyenoord zet hoog druk en slaagt erin met lange ballen keer op keer zijn buitenspelers in kansrijke positie te brengen. PSV oogt plotseling weer net zo kwetsbaar als in de 7-1 nederlaag tegen Arsenal.

Maar dit keer weet Bosz de wedstrijd met een ingreep te kantelen. Na 25 minuten wisselt hij rechtsback Richard Ledezma en brengt Sergino Dest, die zich in balbezit op het middenveld begeeft. Zo creëert Bosz daar een overtal en slaagt zijn ploeg er ineens wel in met relatief gemak onder de druk van Feyenoord uit te spelen en kansen te creëren. PSV weet uiteindelijk met 3-2 te winnen. Dat een tegenzet van Van Persie uitblijft, is mooi meegenomen. Net als het feit dat de wedstrijd in Rotterdam wordt afgefloten vóórdat het duel van Ajax begint, zodat het resultaat mentaal doorwerkt in Amsterdam.

Als de spelersbus die avond terugkeert in Eindhoven is het rustig bij trainingscomplex de Herdgang. Eén auto ziet Slegers bij de ingang, van een moeder met twee dochters die met een PSV-vlag zwaaien. Geen massa fanatieke fans, geen vuurwerk. Ook in de bus is de rust weergekeerd, tot tevredenheid van Bosz. Hij weet: er is nog niets gewonnen.

Aanvoerder Luuk de Jong (links) en trainer Peter Bosz

Luuk de Jong gaat voorop bij de laatste warming-up, twaalf minuten voor de aftrap op het Kasteel. Duimpje naar Boscagli, die een ander groepje aanvoert. Nú gáán, nog een paar felle sprintjes. Even de blik van De Jong naar het uitvak, duimpje omhoog – als enige. Nog even een arm om de schouder van verdediger Flamingo als ze naar de kleedkamer lopen. Hij is degene die in de opkomende euforie het hoofd koel houdt. En beslissend is. Het is De Jong die kort na de gelijkmaker de 1-2 binnen tikt, nadat Noa Lang de opening vindt. En vijf minuten voor tijd houdt De Jong met moeite de bal binnen, terwijl de kramp in zijn been schiet. Seconden later ramt Malik Tillman de bevrijdende 1-3 binnen.

De leider

Spelers rennen woensdagavond wild het veld in als ze op een scherm zien dat Ajax nog een tegengoal krijgt bij FC Groningen – waardoor PSV na de zege op Heracles koploper is. Het lijkt of de titel binnen is, zo intens wordt het gevierd. Luuk de Jong is behoedzamer, kort erop bij ESPN. „We zijn er nog niet”, zegt hij koeltjes. „Uit bij Sparta is geen makkelijke wedstrijd.”

Het is exemplarisch voor de leidende rol van De Jong, de 34-jarige aanvoerder van PSV. Hij is zeer gestructureerd in zijn aanpak om op topniveau te blijven presteren, vertelt een staflid. Qua routines in zijn trainingen, in zijn wedstrijdvoorbereiding, in zijn loopacties. In een ploeg met uiteenlopende persoonlijkheden zorgt hij daarmee niet alleen voor vastigheid maar ook voor ‘nuchterheid’.

Na vier landstitels met PSV, weet De Jong wat er gevraagd wordt om ook de vijfde binnen te halen. Hij is het symbool van onverstoorbaarheid, terwijl Ajax met het kampioenschap in zicht ten onder ging aan spanning. Met De Jong in de spits kan PSV de druk wel aan, zondag op Het Kasteel, als het moet gebeuren.

Al kon ook hij niet voorkomen dat PSV een tijdlang zwalkte in de Eredivisie. De Jong was er als eerste bij om de problemen te benoemen, ruim voordat de implosie inzette. In de Johan Cruijff Schaal tegen Feyenoord begin augustus – 4-4 tegen Feyenoord, dat na strafschoppen won – sprak hij al over „gemakzucht”. Een tekortkoming die PSV tot het einde van het seizoen zou achtervolgen.

Het mentale vermogen „om elke wedstrijd alles te geven”, had De Jong eind vorig seizoen juist genoemd als de kracht van dit PSV. „Dat klinkt makkelijk”, zei hij erbij in een gesprek met de pers. Maar het gaat om die „paar procentjes” die het verschil maken. Als PSV dat maximaal doet, is de ploeg vrijwel onverslaanbaar in Nederland, bewees vorig seizoen.

Dit werd het jaar van een paar procentjes minder – resulterend in de malaise na de winterstop. Met verdediger André Ramalho en keeper Boy Waterman had De Jong vorig seizoen ploeggenoten die ook extra scherp zijn op discipline en professionaliteit en daarin belangrijk waren voor het team. Zij vertrokken, waardoor De Jong als ‘mentale’ leider vaker alleen kwam te staan.

Als spits draait De Jong met 18 goals en 13 assists (alle competities) geen slecht jaar, maar hij excelleert niet als vorig seizoen – 38 goals en 18 assists. Hij is minder vaak beslissend. Voor iemand die zichzelf een perfectionist noemt, is dat moeilijk.

Hij ging de rest van zijn leven nog „balen” van het mislopen van deze titel, zei hij half april. Omdat hij wist dat ze het zelf hadden weggegeven, in mogelijk zijn laatste seizoen bij PSV. Daarom is de ontlading zo groot, zondag om 16.48 uur, wanneer hij de schaal overhandigd krijgt van clubicoon Phillip Cocu. Toch nog PSV. Toch weer Luuk de Jong.