Zanger Claude vertegenwoordigt zaterdagavond Nederland in de finale van het Eurovisie Songfestival in Zwitserland met het lied ‘C’est la Vie’. Hij moet het opnemen tegen de favorieten Zweden en Oostenrijk. Zweden heeft een melig liedje over Finse sauna’s van de groep Kaj: ‘Bara Bada Bastu’. Oostenrijk heeft een dramatisch liefdeslied: ‘Wasted Love’. De klassiek geschoolde countertenor JJ kan verbazingwekkend hoog zingen. Kanker, vluchtelingen en vrouwelijke veerkracht zijn de terugkerende thema’s dit jaar. Zo zingt de Franse zangeres Louane in ‘Maman’ over haar overleden moeder. Het optreden van Israël is omstreden wegens de genocide in Gaza. Zangeres Yuval Raphael, overlevende van de Hamas-aanslag van 7 oktober 2023, zoekt naar hoop en veerkracht in ‘New Day Rise’.
Andor kijkt fascisme in de bek
In het tweede siezoen van de Star Wars-serie Andor wil het Keizerrijk „genocide” plegen op een planeet om delfstoffen te mijnen. Star Wars is gewend om het kwaad te tonen als één slechterik. Andor breekt radicaal met deze benadering en toont iedereen – van soldaat tot bureaucraat – als volledig medeplichtig. De grootste kracht van keizer Palpatine is de gewilligheid van zijn onderdanen, niet dat hij bliksem uit zijn vingertoppen kan schieten. Deze ontleding van tirannie is zo fascinerend doordat de serie alle personages menselijk maakt zonder hun wandaden goed te praten. Nee, de genocide in de serie is geen verwijzing naar Gaza, zegt de seriemaker. Fascisme is van alle tijden en deze serie laat subliem zien wat er kan gebeuren als iedereen meer bezig is met hoe het te noemen dan ertegen op te staan.
Doom zit vol domme actie
Veel klassieke gamereeksen keerden de afgelopen tien jaar terug: vaak aangepast en verdiept voor de moderne gameliefhebber, die meer onderhoudende games verwacht. Doom deed bij de reboot in 2016 weinig moeite om iets anders te zijn dan het ooit was, een schietgalerij vol demonen die de adrenaline prettig oppompen. Na Doom Eternal (2020) keert de serie nog één keer terug in deze vorm. Ditmaal ligt de nadruk minder op schieten, en meer op een combinatie van vuisten en schildgebruik. Dat haalt de snelheid jammer genoeg een beetje uit Doom: The Dark Ages. Maar wie zoekt naar een machtsfantasie zonder franje, kan weinig betere laarzen aantrekken dan die van de Doom Slayer, de stille hoofdpersoon die door vriend en vijand gevreesd wordt om zijn onmogelijke vermogen tot geweld.
De beste songfestivalliedjes
Bart Arens presenteert vanaf 17 uur, als opwarmer voor de grote finale, de Songfestival Top 50. Vorig jaar kwam hij te vervallen, vanwege de diskwalificatie van onze deelnemer Joost Klein, toen was de lol er wel vanaf. Luisteraars hebben voor de lijst mogen stemmen en insiders melden dat de kans dat ‘Waterloo’ van Abba weer op nummer 1 staat levensgroot aanwezig is. Want wat ‘Bohemian Rhapsody’ voor de Top 2000 is, is ‘Waterloo’ voor de Eurovisie Top 50. Verder kun je songs als ‘Ding-a-Dong’ van Teach-In, ‘ Arcade’ van Duncan Laurence verwachten, en uiteraard ‘What’s another Year’ van Johnny Logan. Om 21.00 volgt dan de grote finale, rechtstreeks vanuit Bazel. Carolien Borgers en Kees Tol doen voor Radio 2 live verslag. Een aanrader voor iedereen die wil horen wat er zonder beeld nog overblijft van een Songfestivalliedje.
Meer dan dertigduizend mensen worden er verwacht op de grote demonstratie tegen het oorlogsgeweld in Gaza, deze zondag in Den Haag.
In rode kleding zullen de deelnemers als een symbolische ‘rode lijn’ optrekken van het Malieveld naar het Vredespaleis, het onderkomen van het Internationaal Gerechtshof. Dat oordeelde in januari vorig jaar dat mogelijk sprake is van genocide en dat Israël alles in het werk moet stellen om daden van genocide te voorkomen.
Opvallend: meer dan tachtig organisaties organiseren de demonstratie. Van Amnesty International en Oxfam Novib tot vakbond FNV, het Humanistisch Verbond, kerkgenootschappen en samenwerkingsverbanden van moskeeën.
Zij roepen het kabinet-Schoof op om de politieke, economische en militaire steun aan Israël stop te zetten „zolang het de toegang tot hulpgoederen blokkeert en zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden en structurele mensenrechtenschendingen”.
Nog slechts 15 procent van de Nederlanders steunt het Israël-standpunt van het kabinet, volgens recent onderzoek van het bureau I&O. Aan het begin van de Gaza-oorlog, die een reactie was op de Hamas-aanval van 7 oktober 2023, bedroeg die steun bijna 30 procent. Ruim zes op de tien Nederlanders maakt zich zorgen over het conflict, al is dat aandeel dalende. Anderhalf jaar geleden maakten nog acht op de tien Nederlanders zich zorgen.
Wie komen er deze zondag demonstreren? Vier demonstranten doen hun verhaal.
Lees ook
Demonstraties blijven, maar aandacht voor Gaza ebt weg in Nederland
Bijna anderhalf uur lang mocht PSV zich kampioen wanen van de Azerion Vrouwen Eredivisie. Maar het zat er weer niet in om voor het eerst in de geschiedenis de landstitel te veroveren. Opnieuw, omdat de ploeg uit Eindhoven in het voorjaar van 2020 als koploper afstevende op het kampioenschap, maar dat seizoen werd door de coronalockdown stilgelegd.
Inclusief de rust staat PSV zaterdagmiddag precies 88 minuten virtueel bovenaan in het voorlopige eindklassement. Vanaf het moment dat concurrent FC Twente in de vijfde minuut van de laatste speelronde op achterstand komt tegen AZ, totdat de jonge PSV-verdediger Emma Frijns in de 78ste minuut de bal in eigen doel schiet en het daardoor 2-2 wordt tegen Feyenoord.
Op dat moment staat het in Enschede ook 2–2 en bij een gelijke uitslag zou FC Twente zich weer kampioen mogen noemen.
Dat is ook zo als in de laatste zeven minuten van beide wedstrijden zowel Twente als PSV op 3-2 komt. Bij het laatste fluitsignaal in de Grolsch Veste, dat twee minuten eerder klinkt dan dat in Eindhoven, is het duidelijk: de FC Twente-vrouwen winnen voor de tiende maal de landstitel, PSV wordt tweede.
PSV bij de koplopers
De ontknoping van de hoogste voetbalcompetitie in het vrouwenvoetbal is op papier nog spannender dan die van de Eredivisie bij de mannen – waar PSV deze zondag één punt voorsprong verdedigt tegenover Ajax. Sinds 2013 hebben vooral FC Twente en Ajax het vrouwenvoetbal in Nederland gedomineerd, maar dit seizoen heeft PSV zich nadrukkelijk bij de koplopers gevoegd.
Bij het ingaan van de laatste speelronde hebben beide teams 54 punten, maar FC Twente heeft een doelsaldo dat 5 doelpunten beter is. Dus komt het aan op de allerlaatste wedstrijd in de competitie: FC Twente thuis tegen AZ, PSV thuis tegen Feyenoord.
De supporters van FC Twente springen op van hun stoelen wanneer spits Jaimy Ravensbergen haar derde doelpunt van de wedstrijd maakt. Daarmee completeert ze niet alleen een hattrick, maar brengt ze haar ploeg ook op voorsprong. De toeschouwers joelen mee op de maat van de muziek. Het petje van een Twente-supporter die geheel gekleed is in de rode kleuren van zijn ploeg, beweegt op en neer terwijl hij vrolijk in zijn handen klapt.
Noëlle van der Sluijs (Feyenoord) gaat het duel aan met PSV-speelster Renate Jansen. Foto Tobias Kleuver/ANP
Opnieuw is het Ravensbergen die de ploeg van trainer Joran Pot bij de hand heeft genomen. Met een hattrick weet zij de pijnlijk snelle achterstand van 2-0 bijna in haar eentje goed te maken. De 24-jarige aanvaller is met 24 doelpunten topscorer van de competitie geworden. „Dit kampioenschap ga ik niet snel vergeten”, zegt Ravensbergen na afloop van de wedstrijd met glinsterende ogen. Snel daarna benadrukt ze hoe belangrijk het team was voor haar doelpunten: „Als ik die ballen niet krijg, schiet ik ze ook niet binnen.”
Moeizame start
De middag begint moeizaam voor de Twentse ploeg. Binnen tien minuten kijkt FC Twente al tegen een 0-2 achterstand aan. Ravensbergen zorgt voor het enige Twentse doelpunt in de eerste helft. Hierdoor gaat het team volgens de topscorer met een „positiever gevoel de rust in”.
In de rust koos de trainer van FC Twente niet voor een donderpreek, maar voor een positieve insteek. Bij het team was er deze wedstrijd veel spanning, volgens Pot. „Het helpt dan niet om ze af te kraken. Juist vertrouwen geven en benadrukken wat we aan kwaliteiten hebben, werkt bij deze groep heel goed.”
Zijn aanpak werpt vruchten af in de tweede helft. De Enschedese vrouwen winnen uiteindelijk met 3-2 van AZ – het kampioenschap is een feit. Staf, trainers en reservespelers stormen het veld op en vallen elkaar in de armen. Bloemen en flessen champagne verschijnen op het veld, terwijl de speelsters het feest inzetten door luidkeels mee te zingen met ‘Sweet Caroline’.
Eigen ster
Met deze tiende titel mag FC Twente als eerste vrouwenploeg in Nederland een ster op het shirt dragen. De club koos ervoor de prestaties van het vrouwenteam afzonderlijk te erkennen, wat nu ook volgens de regels van de KNVB moet. Daarmee verschilt het van Ajax, waar de vrouwen spelen met drie sterren op het shirt – verwijzend naar de 36 kampioenschappen van het mannenteam.
Een eigen ster voor de vrouwen van FC Twente is volgens Ravensbergen ook goed voor het vrouwenvoetbal, omdat dat hierdoor volgens haar „steeds meer op de kaart komt”. Ook Pot vindt het „fantastisch dat dit in het vrouwenvoetbal gebeurt”.
Succesvolle laatste weken
Trainer Joran Pot, die na dit seizoen vertrekt, sluit zijn periode bij FC Twente af met een unieke trilogie: de landstitel, de KNVB-beker en de Supercup. Ook bereikte de ploeg voor het eerst de groepsfase van de UEFA Women’s Champions League.
De druk van deze combinatie zorgde ervoor dat Twente de winterstop inging als nummer vier, wat volgens Pot kwam doordat „de frisheid ontbrak na die zware Champions League-wedstrijden”. Dat is volgens hem „echt een ander niveau, waar veel meiden nog niet aan gewend waren”.
In het voorjaar herstelt de ploeg zich sterk en neemt het de leiding in de strijd om de landstitel. „Het is een gigantische beloning voor iedereen dat we nu voor de tiende keer landskampioen zijn”, aldus Pot.
Renate Jansen van PSV treurt na afloop omdat haar club net naast de landstitel grijpt. Foto Tobias Kleuver/ANP
Philips Stadion mager gevuld
Voor PSV is de frustratie groot als de scheidsrechter rond tien voor vier de wedstrijd affluit. In de slotminuten van de wedstrijd kon het team van trainer Roeland ten Berge alleen nog maar hopen dat AZ in Enschede een gelijkmaker scoort. Dat gebeurt niet. De volledig moegestreden speelsters ploffen en masse neer op de grasmat in het mager gevulde Philips Stadion – slechts 10 procent van de 35.000 stoelen zijn voor de kampioenswedstrijd bezet. Opnieuw is de missie waar de club een paar jaar geleden aan begon, niet volbracht. ‘Meedingen om de grote prijzen’ luidde die, maar de kampioensschaal zit daar nu opnieuw nog niet bij. Vorige week verloor de club ook al de finale om de KNVB-beker, tegen dezelfde sportieve aartsrivaal FC Twente.
Toch zijn de speelsters na afloop in de catacomben trots op hun prestatie. „We hebben gedaan wat we konden”, zegt middenvelder Nina Nijstad. „En hoewel we veel wisselingen in de ploeg hebben gehad, door blessures en een griepgolf in januari, hebben we dit seizoen de meeste punten in de PSV-historie behaald.” De tweede plek in de competitie geeft bovendien recht op de voorronde van de Champions League – ook dat was een van de doelstellingen voor dit seizoen.
Er is komende week nog een herkansing op een troostprijs. Op woensdag en zaterdag spelen de nummers een tot en met vier in extra competitie nog om de Eredivisie Cup. PSV moet woensdagavond weer aan de bak tegen Ajax, FC Twente treft thuis FC Utrecht.
De toonaangevende kredietbeoordelaar Moody’s heeft de kredietwaardigheidsstatus van de Verenigde Staten verlaagd. In plaats van de allerhoogste triple A-beoordeling is de score nu een treetje lager: AA1. In totaal kent de schaal van Moody’s 21 niveaus. Met deze stap heeft de VS bij geen van de grote kredietbeoordelaars nog de allerhoogste status.
1 Wat is een kredietwaardigheidsstatus eigenlijk?
Het is een score die gebruikt wordt om te bepalen hoe hoog het risico is van een bepaalde lening. Kredietbeoordelingen bestaan zowel voor bedrijven die geld willen lenen als voor staatsleningen. Investeerders lopen meer risico bij leners met een lage score en zullen daar over het algemeen een hogere rente voor willen zien, wat betekent dat de kosten van geld lenen hoger worden.
Landen die nog wel de hoogste kredietscore hebben zijn bijvoorbeeld Nederland, Australië, Duitsland, Singapore en Zwitserland. De AA1-waardering geldt voor onder meer Oostenrijk en Finland, het Verenigd Koninkrijk zit nog twee treden lager op AA3.
Op kredietbeoordelaars zelf is overigens ook kritiek. Voor de krediet-crisis in 2008 losbarstte, gaven de beoordelingsbureaus hun hoogste waardering aan beleggingsproducten in Amerikaanse rommelhypotheken. Die status bleek weinig waard toen de waarde van die beleggingen naar nul ging. De beoordelaars gaven hun stempels af in opdracht van de aanbieders van die producten en kregen meer betaald voor een hogere waardering, wat een perverse prikkel vormde. Dat speelt niet bij de beoordeling van landen: die betalen niet zelf om een rating te krijgen.
2 Waarom doet Moody’s dit?
De kredietbeoordelaar heeft grote vraagtekens bij de alsmaar groeiende Amerikaanse staatsschuld. Die is momenteel meer dan 36 biljoen dollar (36 met twaalf nullen erachter).
De federale overheid is de laatste jaren steeds meer geld gaan uitgeven, terwijl de inkomsten door belastingverlagingen juist kleiner zijn geworden. Daardoor ontstaat een begrotingstekort. Vorig jaar bedroeg dat al 6,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp), Moody’s verwacht dat dat in 2035 zal zijn opgelopen tot bijna 9 procent.
Om dat gat op te vullen, moet de overheid lenen. En dat wordt steeds duurder voor de VS. In 2021 was de Amerikaanse federale overheid nog zo’n 9 procent van zijn inkomsten kwijt aan rentebetalingen, vorig jaar was dat al opgelopen tot 18 procent. Als er niets verandert, verwacht Moody’s dat in 2035 maar liefst 30 procent van alle federale inkomsten naar rentebetalingen zal gaan. Dat is gigantisch veel: de jaarlijkse rentebetalingen kosten de VS sinds vorig jaar meer dan de uitgaven aan defensie of zorg.
Andere landen met een AAA-status zijn volgens Moody’s zo’n 1,6 procent van hun inkomen aan rentebetalingen kwijt. Dat maakt dat de beoordelaar niet vindt dat de VS in dezelfde groep horen. „Hoewel we de economische en financiële kracht van de VS erkennen, geloven we dat deze niet langer voldoende opwegen tegen de verslechtering van de begrotingscijfers”, schrijft Moody’s in een verklaring.
3 Wat was nu de druppel?
In zijn verklaring schetst Moody’s een context van jarenlange uitgavenstijgingen, maar het noemt ook specifiek de belastingverlagingen die Donald Trump in zijn vorige presidentstermijn doorvoerde. „Als die verlengd worden, wat ons uitgangspunt is, dan zal dat de komende tien jaar 4 biljoen dollar aan de staatsschuld toevoegen.”
Precies die verlenging probeerde de Republikeinse Partij afgelopen vrijdag door het Huis van Afgevaardigden te loodsen. Dat lukte vooralsnog niet, omdat er ook onder een deel van de Republikeinen vrees is dat de staatsschuld dan te groot wordt.
4 Wat zijn nu de gevolgen van een lagere beoordeling?
De verlaging werd vrijdag vlak voor het sluiten van de financiële markten pas bekend gemaakt. Een echte reactie moet dus nog komen, maar in de laatste handelsminuten vrijdag steeg de rente op tienjarige staatsleningen al met 0,05 procentpunt naar bijna 4,5 procent. Een tegengeluid klinkt er ook: AA1 is namelijk nog steeds een heel hoge score.
Stijgende rentes op staatsleningen hebben grote gevolgen. Het maakt de plannen van politici te duur en daarmee onuitvoerbaar. Het is niet de eerste keer onder Trumps tweede termijn dat de rente op Amerikaanse obligaties stijgt. Begin april gebeurde dat ook nadat de president hoge importheffingen aankondigde op goederen uit andere landen. Toen liep de tienjaarsrente in minder dan een week op van 3,9 naar 4,5 procent, en drukte Trump op de pauzeknop voor zijn importheffingen.
Lees ook
Waarom stijgt de rente als de waarde van een obligatie daalt?
5 Komt het onverwachts?
Niet echt. Bij een kredietscore zit ook een bijsluiter die aangeeft of de waardering stand zal houden. Al in november 2023 werd deze zogeheten ‘outlook’ bij Moody’s negatief. Nu de beoordeling ook daadwerkelijk is verlaagd, is de vooruitblik weer teruggezet op „stabiel”.
Moody’s is ook niet de eerste die de VS een slechtere score geeft. Van de drie grote kredietbeoordelaars is het zelfs de laatste. Concurrent Fitch nam die stap in 2023, Standard & Poor’s verlaagde de score al in 2011. Ook zij wezen op de hoge Amerikaanse staatsschuld en de politieke strijd die elke keer gevoerd wordt om het schuldenplafond te verhogen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132406037-03ee4a.jpg|https://images.nrc.nl/7WU6AQLggzMrRzzN6COacl9ypNU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132406037-03ee4a.jpg|https://images.nrc.nl/Pjeb-qIIpSCGgeHhqNwOJznqyzM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132406037-03ee4a.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132405915-c2ad0c.jpg|https://images.nrc.nl/Pd__UEi4hrxrrUB3cXtb1M6EHLA=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132405915-c2ad0c.jpg|https://images.nrc.nl/RKkzJvJi4e3kPT8x03DVFhk2Z2U=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data132405915-c2ad0c.jpg)
