Scenarioschrijver Gerard Soeteman is vrijdag op 88-jarige leeftijd na een kort ziekbed overleden. Dat heeft zijn familie aan het persbureau ANP gemeld. Soeteman was een van de meest invloedrijke scenaristen uit de Nederlandse filmgeschiedenis en werkte samen met Paul Verhoeven. Samen maakten ze talloze Nederlandse klassiekers, waaronder Turks Fruit (1973), Soldaat van Oranje (1977), Spetters (1980) en Zwartboek (2006).
Soeteman beleefde zijn grote doorbraak in 1969 met de televisieserie Floris, die hij samen met Verhoeven maakte en waarin Rutger Hauer de hoofdrol vertolkte. De serie wordt nog altijd gezien als een mijlpaal in de Nederlandse tv-geschiedenis.
Naast de films die Soeteman met Verhoeven maakte, schreef hij ook het scenario voor De Aanslag (1986), de filmbewerking van het gelijknamige boek van Harry Mulisch. De film werd geregisseerd door Fons Rademakers en won de Oscar voor beste buitenlandse film.
Neerlandicus
In een interview dat hij vorig jaar gaf, vertelde Soeteman niet direct geïnteresseerd te zijn in het schrijven van scenario’s. Nadat hij was afgestudeerd als Neerlandicus aan de Universiteit van Leiden wilde hij les gaan geven aan een kweekschool, een school waar onderwijzers worden opgeleid.
Nadat hij uit militaire dienst kwam was die plek echter al vergeven, dus moest hij iets anders zoeken om geld te verdienen. „Televisie was toen heel erg aan het opkomen, maar academici keken erop neer. Ik niet. Ik had geld nodig en solliciteerde voor vertaler. Zo begon het.”
Hij begon als vertaler van films en interviews. „Vanaf het moment dat ik voor televisie met vertalingswerk begon, kwamen er al mensen naar me toe die zeiden: “Goh, moet je horen, hier heb je een boek, zou je dat willen lezen en zou je eens willen kijken of daar een film in zit?” En dan dacht ik, ja, ik moet toch mijn hypotheek aflossen.”
Soeteman ontving in zijn leven diverse prijzen, waaronder in 2017 het Gouden Kalf voor de Filmcultuur voor zijn grote bijdrage aan de Nederlandse filmgeschiedenis.
Negen Oekraïense burgers zijn in de nacht van vrijdag op zaterdag omgekomen door een Russische drone-aanval op een bus in de noordoostelijke regio Soemy. Dat heeft Ihor Tkatsjenko, hoofd van het militaire bestuur van de regio, gemeld via Telegram. Ook raakten vijf personen gewond.
De bus werd geraakt toen deze onderweg was naar de regionale hoofdstad Soemy, dicht bij de grens met Rusland. De nationale politie van Oekraïne omschreef de aanval als een „cynische oorlogsmisdaad” zonder „enige acht te slaan op internationale wetten of menselijkheid”. Rusland heeft geen directe reactie gegeven, maar heeft wel verklaard een „militair verzamelpunt” in Soemy te hebben geraakt.
De gemelde aanval vond plaats slechts enkele uren na de eerste directe vredesgesprekken tussen Rusland en Oekraïne sinds 2022. Die gesprekken leverden geen doorbraak op. Wel werd een overeenstemming bereikt over een gevangenenruil.
Liveblog oorlog in oekraïne
Rusland doodt met drone-aanval zeker negen Oekraïense burgers, vlak na vredesgesprekken
Volgende week zaterdag, op 24 mei, houdt de SGP haar partijcongres. Meestal verlopen die rustig bij de gezagsgetrouwe partij, maar nu ligt er een motie aardig wat stof doet opwaaien. Het gaat om een aanpassing van de grondbeginselen van de partij, waarbij het vrouwen toegestaan zou worden om politiek actief te zijn.
Over deze motie en over de oudste partij in het Nederlandse parlement gaat het in deze Haagse Zaken. Je hoort van Pim van den Dool en Petra de Koning over het vrouwenstandpunt van de partij en hoe zelfs binnen de oerconservatieve SGP verandering plaatsvindt.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
‘Voor nachtvorst bent u niet beschermd tot St. Servaas zich over u ontfermt’, luidt een oude volkswijsheid. Servatius behoort tot de ijsheiligen van wie deze week de naamdag wordt gevierd. Zij markeren in de volksweerkunde de laatste dagen met een redelijke kans op nachtvorst. Maar de ijsheiligen zijn niet meer heilig, schrijft het KNMI op zijn website. De laatste vorstdag in het voorjaar ligt een dag of tien eerder dan ‘vroeger’. Een uitschieter (die nu eenmaal voorkomen als het om het weer gaat) was er in 2020. Dat was het laatste jaar dat er na ijsheiligen nog nachtvorst is gemeten. De keer daarvoor was in 1973, meer dan een halve eeuw geleden.
In de klimaatscenario’s van het KNMI, gebaseerd op de snelheid waarmee broeikasgassen worden teruggedrongen, valt aan het eind van deze eeuw de laatste vorstdag in het gunstigste geval begin april. In een ongunstig scenario wordt dat februari. Tegen die tijd kent Nederland geen echte winters meer en zal het aantal vorstdagen gedaald zijn van meer dan vijftig naar ongeveer tien per jaar.
Hoe erg is dat? De meesten van ons zullen na een grijze winter vooral genieten van stralend lenteweer. Logisch. Met temperaturen ruim boven de 20 graden zitten de terrassen vol en staan gezichten vrolijk. Juist in het voorjaar, als maart zijn staart soms roert en april nog doet wat-ie wil, zit niemand te wachten op een winterse bui.
Toch is het belangrijk om te beseffen dat wat we nu ‘lekker weer’ noemen een symptoom is van de manier waarop mensen het klimaat ontwrichten. De vijf warmste lentes sinds het begin van de metingen in 1706 vielen in de afgelopen twee decennia. „De lente warmt hard op”, aldus de website Weeronline. Tot 1991 lag de gemiddelde lentetemperatuur op 8,1 tot 8,7 graden. Inmiddels is dat bijna 10 graden. En over een paar decennia kan dat zo’n 13 graden zijn.
De gevolgen zijn groot. Allereerst voor de natuur. Veel planten en dieren hebben moeite om zich aan te passen aan een vroeger begin van het voorjaar. Bomen lopen eerder uit, insecten komen sneller tevoorschijn. Maar ze doen dat helaas niet allemaal in hetzelfde tempo. Het broedsucces van koolmezen hangt af van de optimale beschikbaarheid van rupsen. Komt een van beide te vroeg of te laat, dan stort het ecologische bouwwerk in elkaar.
Ook voor mensen heeft de verschuiving van de seizoenen ernstige gevolgen. Hoewel niet elk voorjaar zo droog is als nu (2024 was zelfs uitgesproken nat) laat de huidige situatie goed zien wat zo’n extreem neerslagtekort zo vroeg in het jaar betekent. Het droogteseizoen is nog maar net begonnen, en nu al stellen waterschappen beregeningsverboden in voor de landbouw. Het water in de Rijn staat ongeveer twee meter lager dan gewoonlijk in deze tijd van het jaar, waardoor de scheepvaart in de problemen kan komen. Europese elektriciteitscentrales kampten de afgelopen jaren tijdens hete periodes met een gebrek aan koelwater. „De eerste effecten van droogte zijn al zichtbaar”, schreef Rijkswaterstaat anderhalve maand geleden. „Zoals de bosbranden een paar weken geleden in Zeeuws-Vlaanderen en op de Sallandse Heuvelrug.”
Op basis van de klimaatscenario’s verwacht Rijkswaterstaat dat het neerslagtekort tot 2050 met maar liefst 35 procent kan toenemen. Nederland moet daarop nog veel meer dan nu anticiperen. Daarvoor zijn maatregelen nodig die, schrijft Rijkswaterstaat eufemistisch, „niet altijd op breed draagvlak kunnen rekenen”.
De Algemene Rekenkamer waarschuwde deze week in het rapport Drinkwater onder druk dat het kabinet onvoldoende werk maakt van waterbesparing. „Zorgelijk”, oordeelt de Rekenkamer. Want terwijl de vraag naar drinkwater stijgt (in de komende vijf jaar met maar liefst honderd miljoen kubieke meter, verwacht kennisinstituut RIVM), daalt het aanbod. Binnenkort kunnen waterleidingbedrijven in een warme, droge zomer niet langer aan de vraag voldoen.
Maar besparing vereist bewustzijn. Het is belangrijk dat weermannen en -vrouwen meer context bieden bij de term ‘lekker weer’. Media (ja, ook NRC) zouden niet langer automatisch foto’s van pootjebadende kinderen moeten plaatsen bij berichten over het zoveelste hitterecord. En voor het onderwijs wordt het steeds belangrijker om kinderen bewust te maken van de veranderingen.
Voor het herkennen van klimaat- en milieuproblemen worden mensen gehinderd door het shifting baselines syndrome – een aanpassing van het verwachtingspatroon, waardoor we iets waardevols verliezen. Kinderen weten niet meer dat de voorruit na een zomerse autorit vroeger vol zat met dode insecten – die zijn verdwenen. De tijd dat er bijna iedere winter wel een keer een sneeuwpop kon worden gemaakt ligt ver achter ons. Geniet vooral van een drankje in de lentezon, maar ga het niet als normaal beschouwen.
