Het is hartverwarmend, en tegelijkertijd maakt het bedrag me wat ongemakkelijk: 163.775 euro. Minstens vierduizend Eftelingkaartjes kun je kopen van het bedrag dat op GoFundMe is opgehaald om asielzoekerskinderen alsnog de „onvergetelijke dag” te bezorgen die asielminister Faber (PVV) saboteerde met één tweet.
Crowdfunding is wel vaker het plamuurmiddel voor de morele barsten en scheuren in het overheidsbeleid. Niet-vergoede medische behandelingen, een speeltuintje of nieuwe theatertribune waar geen gemeentelijk budget voor is. Maar hier komt een hele betonwagen met snelcement aanrijden om in de morele krater te storten waar Fabers haar beleidsterrein in heeft veranderd.
Ik snap het. En toch sta ik met mijn ogen te knipperen bij die wervingspagina. Er komt hier zoveel samen aan goede bedoelingen, misvattingen, en verdraaide beeldvorming dat het lastig is om alles uit elkaar te peuteren.
Waar te beginnen? Misschien bij de twee foto’s die erbij staan. De fondsenwerver heeft AI opdracht gegeven om asielzoekerskindjes met een betoverde twinkeling in de ogen in een attractiekarretje te zetten. Twee jongens, twee meisjes, eentje met capuchon, eentje met hoofddoek.
Ze zouden het perfecte plaatje vormen, ware het niet dat het niet klopt. Deze virtuele kindjes zijn tussen de zes en de elf jaar. De groep waar het om gaat is tussen de twaalf en de achttien. Maakt dat uit?
Voor de fondsenwerver kennelijk wel, anders had hij wel een echte foto geplaatst van de echte pubers die eruitzien als alle pubers, met hun hoodies en telefoons, hun petjes op en oortjes in. Het morele gat is meteen verpakt als marketing, waarbij het gaat om een groep die „het liefst zorgeloos kind wil zijn”.
Hier wordt de werkelijkheid op z’n minst een tikje geretoucheerd. En juist omdat beeldvorming bijna alles rond dit thema is gaan beheersen zou je daar terughoudend in moeten zijn. Dat het Eftelinguitje bij Geert Wilders diepe deportatiefantasieën aanwakkert (hij stelde een alternatief uitje voor: „met zijn allen in een bus het land uit”) hoeft nog niet te betekenen dat wij ons kritisch vermogen hoeven in te ruilen voor een emotionele tegenreactie.
Want je kunt best vragen stellen bij die keuze in Sint Annaparochie. Het Eftelinguitje was niet primair bedoeld om die kinderen een onvergetelijk uitje te bezorgen, het was bedoeld om te voorkomen dat er weer vechtpartijen zouden uitbreken tussen de lokale jongeren en die van het azc op de kermis van het dorpsfeest. Vorig jaar leidde dat tot een steekincident. Drie gewonden, drie aanhoudingen, waarvan twee minderjarige asielzoekers.
Het pretpark als buurtpreventie, Pardoes als jongerenwerker. Wonderlijk is het wel. Stuur de harde-kern-aanhang maar naar het Tikibad bij een risicowedstrijd. Relschoppers op weg naar Scheveningen? Hop, daar komt het toeristentreintje naar Drievliet al.
Het pretpark als buurtpreventie, Pardoes als jongerenwerker
De onderliggende vraag in het Eftelingrelletje is: wie mogen er op welke manier van hun vrije tijd genieten? De PVV en haar aanhang vindt dat een asielzoeker zich hoort te gedragen als het beeld dat zij van de asielzoeker hebben. Arm, lijdzaam en teruggetrokken zijn tijd uitzittend. De asielzoeker die zich op een terrasje waagt, is niet aan het recreëren maar aan het provoceren.
Minderjarige asielzoekers in Den Haag raakten laatst ook slaags met lokale jongeren, nadat sommigen van die laatste groep hun fatbikes hadden gestolen. Diep verontwaardigd was de lokale VVD: hoe kwamen die asielzoekers in hemelsnaam aan zulke dure fietsen?
Nu minister Faber geen beleid kan maken, vult ze die leegte met rellen die inspelen op emotie en beeldvorming: eerst de lintjes, nu de Efteling. Het is symbolisch ressentiment, dat nu beantwoord wordt met symbolisch mededogen: een donatie voor asielkindjes die in het progressieve plaatje passen – zielig, in sobere tweedehands kleding, en met twinkelende oogjes van verbazing en dankbaarheid voor onze barmhartige giften.
Je moet er niet aan denken dat ze daar rondhangen, een beetje klierend, een tikje baldadig, met hun hagelwitte Nikes en hun luidruchtigheid – dat ze, zich, kortom, als gedragen als alle pubers. Tot ze dat privilege hebben verdiend, moeten ze zich schikken naar de rol waarvoor ze in dit sprookje zijn gecast. Faber en de fondsenwervers: ze maken allebei een ritje in de Symbolica, alleen in een ander kleur karretje.
Christiaan Weijts is schrijver.
