Overleven we deze hel? We weten het niet

Posted on February 23, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Oorlog Olena Lysenko verruilde Oekraïne afgelopen jaar voor de VS. Doorgaan met leven als je vrienden vechten aan het front is steeds moeilijker maar moet, schrijft ze.

23 februari 2023 om 16:29

Leestijd 4 minuten

Het Majdanplein in Kyiv op Valentijnsdag, 14 februari 2023. — Het Majdanplein in Kyiv op **Valentijnsdag**, 14 februari 2023.

Foto Tony Hicks / AP

Al een jaar lang kijkt de wereld naar een Russische inval in Oekraïne. Ik zeg weleens voor de grap: als jullie deze heldhaftige strijd live willen blijven volgen, moet je een premium abonnement van 9,99 euro nemen.

Onze regering heeft in die tijd telkens weer moeten herhalen dat wat telt het internationale recht is, en dat wat in het verlengde daarvan telt onze levens zijn. Wij hebben het recht ons grondgebied te verdedigen en het is onzinnig om in te stemmen met concessies die een gek van ons eist. „Pacifisme is een privilege. Neutraliteit baat de agressor. Tanks maken een einde aan de oorlog”, droeg de Oekraïense crew van de film La Palisiada op hun T-shirts tijdens het International Film Festival Rotterdam in januari. Ruim een jaar na het begin van de grootscheepse inval zijn wij een land in gevaar, maar nog altijd wel een land.

Schaamte

Er is nog nooit zoveel Oekraïense geschiedenis en cultuur in de internationale media geweest. Terwijl ik deze woorden schrijf, bij de eerste verjaardag van die grootscheepse inval, ben ik gastdocent aan het Center for Media Risk van de University of Pennsylvania. Ondanks de ernst en zwaarte van het conflict heb ik overal in de Verenigde Staten mijn documentaire over de oorlog, I Never Had Dreams of My Son, op filmfestivals kunnen presenteren. Het heeft iets raars, en misschien wel verkeerds, om succes te hebben en prijzen te winnen, terwijl mijn vrienden, mijn buren, mijn landgenoten voor onze democratie vechten. Maar als filmer probeer ik te doen wat ik kan en me uit te spreken via het medium dat ik ken: de film. We doen allemaal wat we kunnen om ons uit te spreken voor ons Oekraïne.

Of ik nu met vrienden praat die nog in Oekraïne zijn of het land zijn ontvlucht, iedereen ervaart een soort overlevendensyndroom, de schaamte dat wij vergeleken bij anderen niet ‘genoeg lijden’. Maar hoe praat je over je oorlogservaring als er zoveel verschillen in zijn? Wat zijn de regels van de sociale media tijdens de oorlog? Oekraïense soldaten stellen burgers gerust dat ze van hen best foto’s van het vreedzame leven in Kyiv mogen plaatsen, maar tegelijkertijd probeert het leger meer Oekraïners te werven om zich bij hen aan het front te voegen. Mag je schrijven over de worsteling om als vluchteling in het buitenland werk te vinden terwijl je vrienden in Oekraïne zijn en zich in kelders moeten verschuilen? Hoe moeten we een dag als Valentijnsdag beleven en vieren als onze dierbaren hun leven wagen in conflictgebieden en we ons nooit hadden kunnen indenken dat dit nodig zou zijn? Is het sociaal wel aanvaardbaar om blijdschap te voelen, om kleine dingen in het leven te vieren tijdens de verschrikkingen van een oorlog?

Ruim een jaar na het begin van de grootscheepse inval zijn wij een land in gevaar, maar nog altijd wel een land

Mijn vriendin Inga zoekt nieuwe huisgenoten sinds haar huidige – een IT-specialist en een geluidstechnicus – het leger in zijn gegaan. Mensen uit alle lagen van de bevolking, die nog nooit in een oorlog zijn geweest, hebben de wapens opgenomen omdat ze in democratie en vrijheid geloven. Het is vaak moeilijk om deze veranderingen ten volle te doorgronden. Ik heb vrienden die in de oorlog zijn gesneuveld. In Kyiv is een straat vernoemd naar mijn vriend en Oekraïense collega-journalist Oleksandr Makhov, die door de Russen is vermoord. Nog onwezenlijker was het om via een mobiele app voor de vernoeming van die straat naar hem te stemmen.

De Oekraïners missen de dagen dat ze voor hun plezier naar YouTube en andere streamingplatforms keken. We kijken noodgedwongen dag en nacht online naar de ontwikkelingen in Oekraïne en ervaren een mengeling van vreugde en wanhoop. Ik hoor dat mijn ouders in Kyiv naar de bioscoop geweest zijn – en ik ben blij dat ze heel even konden ontsnappen naar de wereld van de film. Maar even later hoor ik dat een woongebouw in Dnipro door een raket is getroffen. Ik lach om de foto’s van mijn vrienden die onder de hashtag #FreeTheLeopards geheel in luipaardkleding Olaf Scholz vragen om ons tanks te sturen. Ik doneer aan een crowdfunding van vrijwilligers voor een nieuwe drone. Ik lach om de grappige Instagram-video ‘Zelf in een schuilkelder zitten’. Ik huil na het zien van een foto van een omgekomen soldaat. Ik maak een screenshot van praktische adviezen om zonder elektriciteit te leven.

Lees ook dit eerdere opiniestuk van Olena Lysenko: Vergis u niet, onze veerkracht is groot

Uitgeput

Al mijn sociale netwerken worden deze winter doorlopend overspoeld met updates over ons energienet in Oekraïne. Om te overleven hebben we elektriciteit nodig en de Russen hebben het op onze infrastructuur gemunt. „Ik heb het idee dat we de rest van ons leven een voorraadje water, opgeladen powerbanks, een zaklantaarn, een radio en kerstverlichting op batterijen zullen hebben”, schrijft journalist Mariana Pietsoech op Facebook.

Maandenlang heb ik als freelance journalist verslag van de oorlog in Oekraïne gedaan, maar pas toen ik naar het buitenland ging, merkte ik hoe uitgeput ik was. We leven allemaal in voortdurende onzekerheid over de toekomst en zulke gedachten hebben ook invloed op ieders lichaam. Mensen proberen ondanks alles zo efficiënt mogelijk te werken. Dat is een goede afleiding van het aanhoudende gepieker over de onbekende toekomst, maar het is beslist niet altijd gemakkelijk. Katsurina, een merk uit Kyiv, verspeelde onlangs zijn collectie net genaaide jassen nadat het postkantoor waar ze werden bewaard door een raket was getroffen.

Maar bommen zijn nog maar het begin van het probleem. We maken ons in Oekraïne zorgen over van alles. We vragen ons af of onze bondgenoten ons zullen blijven helpen. Krijgen we ooit een uitnodiging om NAVO-lid te worden? Overleven we deze hel? We weten het niet.

Toekomstbeeld

Ik wil documentaires over de wederopbouw en over herdenkingen kunnen maken. Zo’n toekomstbeeld helpt me absoluut om niet gek te worden. Als Rusland ons volk wil vernietigen en onze geest wil breken, dan is het essentieel om onze identiteit, ons karakter en onze integriteit te beschermen. Ik denk terug aan een recente ontmoeting met mijn vriend Timur Dzjafarov, een experimenteel-elektronisch musicus die zich John Object noemt en nu soldaat is. Tijdens een kort verlof van het front besteedde hij al zijn geld aan dure analoge synthesizers. Nu kijkt hij uit naar de dag dat hij weer muziek kan schrijven. Tijdens die paar vrije dagen nodigde hij al zijn vrienden uit voor een kroegentocht door Kyiv. Iedereen probeerde die avond alleen maar woorden van waardering en dankbaarheid te vinden. „Timur, dank dat je ons beschermt…”, zeiden sommigen bedeesd. Wat moesten we zeggen? Hoe kunnen we hem ooit bedanken omdat hij zijn leven voor onze vrijheid waagt?

We leren noodgedwongen lessen die we ons nooit hadden kunnen indenken. Hoe meer verdriet en moeilijkheden we tegenkomen, hoe sterker we worden; niets staat van te voren vast; we moeten er voor elkaar zijn. En daartoe moeten we niet alleen ons talent inzetten, maar ook onze vastberadenheid om een betere toekomst te krijgen. We kunnen en zullen niet ingaan op de eisen van Poetin, en zijn waanzin moet worden beteugeld door actieve politieke en militaire druk, niet door concessies.

Overal een ‘straatje erbij’ bouwen is niet de oplossing voor de woningnood

admin
September 24, 2024
0

Het klinkt als een simpele oplossing: in alle steden en dorpen van Nederland gewoon „een straatje erbij” bouwen om de woningnood tegen te gaan. Het staat in het regeerprogramma van het kabinet-Schoof, naast de locaties voor grootschalige woningbouw. Ook de voorganger van woonminister Mona Keijzer (BBB), Hugo de Jonge (CDA), had het vaak over „een straatje erbij”.

Maar waar kunnen die extra straatjes worden gebouwd en hoeveel woningen levert dat uiteindelijk op?

Maximaal 95.000 woningen, heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nu berekend. Daarmee is het „een bescheiden bijdrage” van 10 procent van de woningbouwopgave, volgens het adviesorgaan van regering en parlement. Tussen 2022 en 2030 wil het Rijk in totaal 981.000 woningen bouwen om de woningnood tegen te gaan.

Villa’s

Het idee van ‘een straatje erbij’ is niet nieuw: verspreid door heel Nederland is er al op dit soort kleinschalige manier uitgebreid, met bijvoorbeeld appartementencomplexen, villa’s of een mix van woningtypes, uit verschillende jaren. Maar door het oplopende tekort van ongeveer 400.000 woningen wordt het straatje erbij nu besproken als strategie.

„Met een straatje erbij laat je ruimtelijke ordening eigenlijk los en ga je ad hoc bouwen”, zegt Arjan Harbers van het PBL, hoofdauteur van het rapport. „Het is snel, gemakkelijk en goedkoop, want infrastructuur zoals wegen, riool en kabels hoef je niet nieuw aan te leggen.”

Er zijn ook argumenten tegen straatjes erbij bouwen. Zo hebben steden vaak nog de ruimte om te ‘verdichten’ met extra woningen op lege plekken, terwijl door extra straatjes de groene zones tussen de steden dichtslibben. Nieuwbouwwoningen aan stadsranden zijn vaak ruimer en duurder, wat het landelijke tekort aan sociale huur niet verkleint. In vergelijking met grote bouwlocaties vraagt het relatief veel planning en zijn de uitvoeringskosten hoog.

In de wereld van ruimtelijke ordening zijn er ook duidelijke tegenstanders. Lector Cees-Jan Pen van Fontys Hogeschool bijvoorbeeld noemt de „omarming” van straatje-erbij-planologie „ideeënarmoede”.

Overstromingsrisico’s

Het PBL heeft gekeken waar ruimte is voor nieuwe straatjes van maximaal 200 meter en 49 woningen en op landbouwgrond binnen 200 meter van de bebouwde kom. Verder zijn het locaties dicht bij openbaar vervoer, zonder milieubezwaren of overstromingsrisico’s.

Zo komt het PBL uiteindelijk tot ruimte voor 95.000 woningen, verspreid over in totaal 2.100 „woonkernen”. Het zou een toename bedragen van 1,2 procent van de totale voorraad (2023) van de ruim 8.125.000 woningen in Nederland.

Hoeveel straatjes erbij gebouwd kunnen worden, verschilt per provincie, en soms is er een groot gat met de lokale behoefte aan woningen. De meeste woningen tot 2030 zijn gepland in Noord-Holland (199.500) en Zuid-Holland (239.100), maar hiervan is met straatjes erbij slechts 3 procent te realiseren.

In de Randstad zijn dus meer woningen nodig en daarom zijn hier ook grote woningbouwlocaties aangewezen, net als in stedelijk Brabant, de regio Arnhem-Nijmegen, Zwolle en Groningen. Langs acht gemeenten op de „Oude Lijn” tussen Dordrecht en Leiden bijvoorbeeld staan 170.000 woningen gepland; dat zouden héél veel straatjes erbij zijn.

Woonkernen

In sommige landelijke provincies is met de straatjes-erbij-aanpak juist wel een groot deel van de woningbouwopgave te realiseren, zoals in Friesland (59 procent) en Zeeland (73 procent), Drenthe (36 procent) en Limburg (45 procent), zegt het PBL.

Voor kleine gemeenten in de regio is een straatje erbij, naast ‘verdichten’ van de kern zelf, dus wel een oplossing. „Het zou ook niet reëel zijn om langs dorpen met vierhonderd inwoners een enorme wijk met tweeduizend woningen te bouwen”, zegt onderzoeker Harbers.

Hoe makkelijk of moeilijk het is om een straatje erbij te bouwen, verschilt van geval tot geval, zegt Harbers. De grond aan de rand van woonkernen is vaak al in handen van de gemeente of projectontwikkelaars – en dan kan het snel gaan. Maar bouwgrond vinden kan ook langer duren. Harbers: „Een straatje erbij is zeg maar één weiland. Maar ik verwacht niet dat boeren hiervoor uitgekocht moeten gaan worden.”

Wat vindt NRC | Terecht veel vragen en zorgen over nieuwe werkinstructie IND

admin
September 24, 2024
0

Nederland gaat vaker ‘nee’ zeggen tegen asielzoekers. Dit vloeit voort uit een nieuwe methodologie die de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) sinds deze zomer hanteert. Tot voor kort moest de dienst, vaak onder druk van de rechter, zelf goed onderbouwen waarom een asielzoeker geen recht heeft op bescherming. Nu ligt er, op verzoek van de politiek, een nieuwe werkinstructie waarin de bewijslast vooral bij de asielzoeker wordt gelegd. Die moet, zo meldde NRC maandag, nu zelf het overtuigende bewijs leveren waarom zijn of haar leven in gevaar is. Asielzoekers die al langer in de EU verblijven moeten eveneens overtuigend kunnen uitleggen waarom ze niet al eerder elders een asielverzoek hebben ingediend.

Volgens Vluchtelingenwerk gaat het om „de grootste beleidswijziging in tien jaar tijd”. De gevolgen zijn nu al merkbaar. In de afgelopen weken zouden asielzoekers uit Syrië, Afghanistan en Jemen, landen die voorheen als evident onveilig golden, tegen afwijzingen aan zijn gelopen. Omdat ze dus niet kunnen bewijzen dat hun land van herkomst voor hen persoonlijk onveilig is, en de IND niet langer heel precies hoeft te bewijzen dat het daar wél veilig is.

Column | Waarheid waardevol in en om zichzelf

admin
September 24, 2024
0

Alles gaat zoals gepland. Het extreemrechtse kabinet stelt extreemrechtse ongrondwettelijke maatregelen voor, de oppositie levert kritiek, in de kranten wordt dit alles geduid en horen we instemming of tegengeluiden. Dus alles gaat zoals gepland.

In De haat tegen de democratie schrijft de Franse filosoof Jaques Rancière dat onze representatieve democratie eigenlijk een samenspel van oligarchieën is. Onder de VVD maakte een selecte groep welgestelde burgers met banden met het bedrijfsleven bijvoorbeeld de dienst uit. Deze verstrengeling van kapitalisme en politiek in de polder leidde ertoe dat Nederland werd bestuurd als een soort supermarkt. Sinds de laatste verkiezingen is het recht van de rijkste grotendeels verdrongen door het recht van de luidste. De VVD zit nog in het zadel en de BBB vertegenwoordigt de belangen van de agro-industrie. Maar de verbinding tussen politiek en media, waaronder sociale media, is steeds belangrijker geworden.

Het fictieve verhaal over Nederland als een land geteisterd door een asielcrisis kan alleen zo succesvol worden als iedereen eraan bijdraagt. De NOS legt het standpunt van de regering netjes uit. Experts vinden dat de plannen van het kabinet onmogelijk zijn (of niet). Peilingen laten zien dat dit is wat de burgers willen. Omdat iedereen er serieus op ingaat lijkt het al bijna normaal dat de PVV de grootste partij in Nederland is. Ondertussen blijven de echte crises buiten schot.

Terwijl ik nadacht over de macht van het consumentenpopulisme vroeg ik me af hoe een krant eruit zou zien die niet het recht van de luidste zou hanteren. Dus niet gebaseerd op meningen, hypes of de belangen van selecte groep, maar op schaal naar werkelijke problemen. Dat zou meer dan 99 procent berichtgeving over niet-mensen betekenen. Waaronder veel aandacht voor de uitbuiting van niet-menselijke dieren, want in de vee-industrie worden in Nederland elke dag meer dan 1,7 miljoen van hen geslacht. En er leven in die vee-industrie onder andere ruim 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens en bijna 4 miljoen runderen onder erbarmelijke omstandigheden, tegen 17,7 miljoen menselijke inwoners, dus reken maar uit.

Voor vandaag denk ik in ‘Binnenland’ bijvoorbeeld aan een reportage over wat het voor dieren inhoudt dat er geen verbod komt op stroomstootwapens. Dat had de vorige landbouwminister Adema beloofd. Varkens in Nood liet zien dat dieren willekeurig stroomstoten kregen op heel gevoelige plekken zonder dat ze weg konden. Maar minister Wiersma wil eerst kijken of er draagvlak is onder degenen die de stroomstoten toedienen. En een overzicht van wat het voor de niet-menselijke dieren en planten in Nederland betekent dat degenen die hun leefgebieden vernietigd hebben dat de komende vier jaar in heel Nederland zullen doen.

In een paar kolommen op de achterpagina is er ruimte voor mensennieuws. In het binnenland misschien over de meer dan honderdduizend mensen met ernstige long covid die wegteren zonder enige zorg, of de jeugdzorg. In het buitenland bijvoorbeeld de humanitaire crisis in Syrië, of Soedan, of toch de overstromingen in centraal Europa – want die zijn deel van de klimaatverandering die ieders leven op termijn zal bepalen.

Dit wil natuurlijk niemand lezen, hoewel ik de redactie bij deze uitdaag er eens over na te denken. Want het is niet de taak van iemand die de werkelijkheid naar woorden vertaalt om te schrijven wat mensen willen lezen. De waarheid is waardevol in en om zichzelf. En kritisch zijn betekent voor degenen die bijdragen aan het publieke debat niet alleen kritiek leveren binnen het bestaande systeem. Het gaat ook om begrijpen hoe je dat in stand houdt. Anders blijft alles gaan zoals gepland.

Eva Meijer is schrijver en filosoof. Ze schrijft om de week een column.