Amerikanen en Peruanen reageren trots op ‘hun’ paus, maar in de VS is niet iedereen enthousiast

Eva Jinek zat net te genieten van de geelpootmeeuwen op het dak van de Sixtijnse Kapel, die hun kuiken hadden meegebracht („Dit is de babymééuw! Kijk hem gaan!”) toen er opeens witte rook uit de schoorsteen kwam. Het was een uur voor de uitzending van haar talkshow, tijd genoeg om haar huistheologen Paul van Geest en Cok Donders op te trommelen. Vervolgens stelde de nieuwe paus zich voor aan de wereld tijdens de uitzending van Eva (NPO 1). „Je gebeden worden verhoord”, zei Van Geest. Jinek: „Op de valreep ben ik nog gelovig geworden.”

Toen de nieuwe paus Leo XIV, de eerste Amerikaanse paus ooit, het balkon op schreed, sloeg hoogleraar Van Geest wild enthousiast met zijn handen op tafel: „Nee joh, die ken ik! Daar heb ik bier mee gedronken!” (Het was wijn, corrigeerde hij later.) Nog meer keepersgeluk voor Jinek. Van Geest en Donders konden haar uit de losse pols precies vertellen wie die man op het balkon was en waarom hij de juiste man op de juiste plaats was. Ze achtten hem onder meer geschikt omdat hij een dubbel paspoort heeft en zowel Noord- als Zuid-Amerika vertegenwoordigt. In Nieuwsuur (NPO 2) noemde de theoloog Frank Bosman hem „de tweecontinentenpaus”.

Talkshows hebben de vreemde gewoonte om hun gasten te raadplegen over kwesties waar ze de ballen verstand van hebben. Dit keer viel dat mee. Alleen Renze (RTL 4) vroeg aan twee leken hun mening over de nieuwe paus. Seksuoloog Eveline Stallaart, die wildvreemden koppelt in Married at First Sight (RTL 4), verkondigde: „Mooi dat hij er nu is, de nieuwe.” Visagist Nikkie de Jager zei desgevraagd: „Jeee! Go paus!” Waarmee ze zich ruimhartiger toonde dan de kerkvader, die net als zijn voorgangers intolerant staat tegenover lhbtq-plussers. Hierover zei De Jager: „Ze zeggen dat wij hysterisch zijn, maar ik vind dit ook wel een poppenkast.”

Sister Act

Hoe zouden ze in Sint Willebrord reageren op de nieuwe paus? Het katholieke dorp is onderwerp van de realitysoap St. Willebrord: Het Mirakel van Brabant (RTL 5), maar die is vorig jaar zomer al opgenomen, dus nog geen spoor van de pauswissel. Als dat wel het geval zou zijn geweest, dan kwam die waarschijnlijk toch niet aan bod want het programma werkt het beste als de buitenwereld buiten beeld blijft.

Sint Willebrord kreeg wel een nieuwe pastoor. En ook de kerkvernieuwing was er in volle gang. Jolanda verzorgt de Mariagrot in het dorp, maar de bijbehorende kerk loopt leeg en dreigt gesloten te worden. Om het tij te keren heeft ze zelf een mis in elkaar gezet met „moderne muziek”. Dat blijken levensliederen te zijn: ‘Ik geloof’ van Bobbejaan Schoepen en ‘Waar is het gevoel’ van Dana Winner. Ook heeft ze nog een oud protestlied uit de jaren tachtig liggen: ‘De kerk van Willebrord die moet blijven bestaan’.

Corrie wil een nummer uit de musical Sister Act doen. Volgens haar is Amerikaanse gospel een probaat middel tegen de ontkerkelijking van het dorp. Corrie hult zichzelf en drie andere vrouwen in nonnenkostuums uit de feestwinkel. De nieuwe pastoor vindt de verkleedpartij iets te veel vernieuwing dus de act vindt plaats tijdens de nazit.

Dochter Linda laat duidelijk merken dat ze onvrijwillig meedoet, maar ja, moeder Corrie is de baas. Verkleed als non doet Linda een nummertje twerken in de gang, tot ongenoegen van haar moeder. Als gay voelt Linda zich niet op haar gemak in de katholieke kerk: „Ik mag hier niet binnenkomen. Ik ben stik-lesbisch.” Maar de vrouw naast haar in de kerkbank verzekert haar: „Hier in Gods huis is iedereen welkom.”

Delen

Mail de redactie

Veel Amerikaanse katholieken hebben jubelend, verheugd en trots gereageerd op de benoeming van ‘hun’ paus Leo XIV. Nadat er witte rook verscheen in Rome, kleurde het Empire State Building in New York pauselijk wit en goud. In zijn geboortestad Chicago vertelde de broer van Robert Prevost hoe de nieuwe kerkvader als kind priestertje speelde met een strijkplank als altaar.

Toch is lang niet iedereen laaiend enthousiast. „Wat een opwinding, en wat een grote eer voor ons land. Ik kijk er naar uit om paus Leo XIV te ontmoeten. Het zal een zeer betekenisvol moment zijn”, reageerde president Donald Trump – naar eigen zeggen een christen zonder specifieke geloofsbelijdenis. Er konden nog net „felicitaties aan kardinaal Robert Francis Prevost” vanaf, maar Trump betrok de keuze van de kardinalen onmiddellijk op de grootsheid van de Verenigde Staten en zijn eigen rol in een toekomstig treffen.

Trumps bericht op sociale media was nog niet verschenen of er werden recente tweets van Prevost opgediept waarin hij de president en vicepresident JD Vance bekritiseerde. De 69-jarige Leo XIV is niet alleen de eerste Amerikaanse paus, hij is ook de eerste met een online verleden. Als kardinaal postte hij andermans opiniestukken die Vance „verkeerd” gebruik van bijbelteksten over naastenliefde verweten en het immigratie- en deportatiebeleid van Trump hekelden. Eerder sprak hij zich uit tegen Amerikaans racisme en politiegeweld en voor maatregelen tegen klimaatverandering.

De nieuwe paus is niet een oerconservatieve cultuurstrijder waar Trumpistische katholieken op hoopten

Vance, zelf een prominente, bekeerde katholiek, reageerde opgetogener op de pausbenoeming, maar omarmde Leo XIV niet helemaal. „Ik weet zeker dat miljoenen Amerikaanse katholieken en andere christenen zullen bidden dat hij de kerk met succes leidt”, schreef Vance. Hij lijkt zichzelf niet tot die groep te rekenen. Oud-Trump adviseur Steve Bannon, ook katholiek, veroordeelde de benoeming als „een anti-Trump-stem van de globalisten die de curie besturen”.

De nieuwe paus is niet een oerconservatieve cultuurstrijder waar Trumpistische katholieken op hoopten. In plaats daarvan krijgen ze een kerkleider die het net als zijn progressieve voorganger Franciscus vooral opneemt voor de zwakkeren in de samenleving. Al wordt hij gematigder en rustiger genoemd dan zijn Argentijnse voorganger, die de eerste Trump-regering rechtstreeks aanviel en zo de toorn van de president wekte.

Toch vonden Make America Great Again-influencers ook enkele lichtpuntjes. De activist Charlie Kirk ontdekte dat Prevost altijd fel tegen abortus is geweest, homoseksualiteit verwerpt en geregistreerd staat als Republikein. De uit Chicago afkomstige Prevost stemde onregelmatig in zowel voorverkiezingen van die partij als in algemene verkiezingen. Die van 2016, toen Trump voor het eerst president werd, sloeg hij over. Afgelopen november stemde hij wel, maar op wie is onbekend.

Terrein winnen

Door de grootmacht van de Verenigde Staten leek het altijd onwaarschijnlijk dat de kardinalen een Amerikaan zouden verheffen tot paus. Maar Prevost is óók Peruaan. Hij trok in de jaren tachtig als Augustijns missionaris naar het Zuid-Amerikaanse land en werd er in 2015 bisschop. In Peru is eensgezind trots gereageerd: de nieuwe paus is een van hen. „De paus is een Peruaan!” en de hashtag #papaperuano gaan er rond op sociale media. Foto’s uit zijn tijd als bisschop in het Peruaanse bisdom Chiclayo worden volop gedeeld.

„We zien hem als Peruaan, hij omarmde onze cultuur, hij was gek op Peruaans eten en durfde zijn mond open te doen tegen de corrupte autoriteiten hier”, zegt docent Manuel Ponce telefonisch vanuit Lima. Hij is net als de meeste landgenoten katholiek, al krijgt de kerk van Rome in heel Latijns-Amerika steeds meer concurrentie van de pinksterbeweging. Met de sociaal bewogen Leo XIV aan het roer hoopt Ponce terrein terug te winnen in arme wijken. „Ik verwacht dat hij veel mensen hier zal aanspreken en zeer geliefd gaat worden.”

We zien hem als Peruaan, hij omarmde onze cultuur en durfde zijn mond open te doen tegen de corrupte autoriteiten hier

In de Verenigde Staten, waar zo’n twintig procent van de bevolking zich katholiek noemt, wordt niet verwacht dat een paus uit eigen land zieltjes zal winnen ten koste van andere denominaties. Wel kan hij bepalend zijn voor de koers van het Amerikaanse katholicisme zelf. Dat schuift al decennia steeds verder naar rechts op. De meest dominante, of in ieder geval meest luidruchtige stroming, vereenzelvigt zich met het huidige Republikeinse leiderschap. Deze MAGA-katholieken willen niet alleen af van abortusrechten, huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht en rechten voor transgendermensen, maar staan ook sterk nationalisme en een bikkelhard migratiebeleid voor. In november stemde bijna 60 procent van de katholieken op Trump.

Een Amerikaanse paus die de nadruk legt op barmhartigheid, en bovendien een sterke band heeft met Latijns-Amerika, zou de linksere kant van de kerk meer stem kunnen geven en zelfs een wervende rol kunnen spelen. Een confrontatie met een Amerikaanse paus zou Trump bovendien moeilijker kunnen uitleggen als opkomen voor zijn eigen volk dan zijn eerdere botsing met Franciscus. Paus Leo XIV is vanaf nu de vanzelfsprekende geestelijk leider van miljoenen landgenoten, maar ook één van hen. Op wat kritische tweets na zijn er echter geen aanwijzingen dat Leo XIV graag de strijd aangaat met het bewind in Washington.

Delen

Mail de redactie