In Kraggenburg houdt het dorp de snackbar in leven. ‘De airfryer, daar zijn de mensen hier niet van’

Posted on May 7, 2025 by admin

‘Ha! Twee frikandellen, twee kaassoufflés en patat voor twee personen?” André van der Vegt (68) schiet in de lach. Hij is net cafetaria Het Hoekje binnengestapt en wil zijn bestelling doorgeven, maar eigenaar Joost van Boven (36) is hem voor. Uit zijn hoofd lepelt hij de terugkerende bestelling van zijn vaste klant op. „Vroeger zaten er ook nog twee kroketten bij”, weet Van Boven.

In Kraggenburg is Het Hoekje een begrip. Het zo’n 1.600 inwoners tellende dorp in de Noordoostpolder in Flevoland kent maar één cafetaria. Specialiteit op het menu? De Kraggenburger, een hamburger met ham, kaas, rauwkost, een gebakken eitje en ‘speciaalsaus’.

Snackbarhouder Van Boven is al de helft van zijn leven ondernemer. Hij was achttien jaar oud toen hij in 2007 eigenaar werd van de zaak. Maar verandering is op komst. Begin dit jaar ging Het Hoekje in de verkoop. „Ik overwoog al langer te stoppen”, vertelt hij op een rustig moment op het terras achter de zaak. „Het zijn mindere jaren geweest. Eerst kwam de coronacrisis, toen volgde de energiecrisis. En door mijn scheiding kwam ik er thuis alleen voor te staan. De zorg voor mijn twee kinderen is lastig te combineren.”

Cafetaria Het Hoekje in Kraggenburg.

Foto Wouter de Wilde

Honderden cafetaria’s te koop

Het voortbestaan van de lokale snackbar staat in het hele land onder druk. In vijf jaar tijd daalde het aantal cafetaria’s van 5.722 tot zo’n 5.000, schat de branchevereniging Professionele Frituurders (ProFri). „Vooral verouderde snackbars in kleinere dorpen en wijken verdwijnen”, zegt directeur Ubel Zuiderveld. Volgens hem staan „eerder driehonderd dan tweehonderd” cafetaria’s te koop. „Na drie generaties is er vaak geen opvolging binnen de familie, of zijn de benodigde investeringen in de zaak te hoog.” Ook de hogere personeels- en energiekosten dragen bij aan de teloorgang.

Daartegenover staat een geringe groei van het aantal frituurspeciaalketens, zoals Happy Friet, Kwalitaria en Manneken Pis. Ook het aantal vestigingen van Amerikaanse ketens als McDonald’s (nu 267) en KFC (90) neemt nog jaarlijks toe. Maar, zegt Zuiderveld, „het prijsverschil tussen fastfoodrestaurants en reguliere restaurants wordt kleiner”. Hij zet de 5 procent aan prijsstijging bij snackbars tegenover de 1,6 procent omzetgroei van vorig jaar: „Het volume neemt af.” Snacken buiten de deur is, kortom, minder populair.

Airfryersnacks: ‘flauw, geen bite’

„Mensen begrijpen dat ze door de inflatie meer moeten betalen”, zegt Van Boven. Volgens hem is de gemiddelde Kraggenburger daardoor niet geneigd om dan maar zelf de frituur aan te zwengelen, laat staan de airfryer: „Daar zijn de meeste mensen hier niet van. Een airfryersnack is slap, de smaak flauw. Je mist de bite.” Concurrentie van andere zaken ervaart hij evenmin: waar de snackbar in buurdorp Ens concurreert met de marktkraam van Karel’s Kip en een shoarmatent, staat in Kraggenburg alleen op dinsdagmiddag de visboer. „De binding met het dorp is voor ons een groot voordeel. We hebben de gunfactor.”

Dat bleek ook vorige week woensdag, toen dertig spelers en aanhangers van de plaatselijke zaalvoetbalvereniging na hun wedstrijd nog wat kwamen drinken. Terwijl het café vol stroomde, begaf de koeling van de bar het. „Een monteur uit de buurt klom nog dezelfde avond het dak op om een veertje te vervangen”, zegt Van Boven. Ondertussen snelden de gasten naar huis om terug te keren met kratten koud bier. „De volgende ochtend heb ik een rondje door het dorp gereden om de lege kratjes terug te brengen naar de mensen.”

Meer dorpsverenigingen weten hun weg te vinden naar Het Hoekje, zeker nu een verderop gelegen hotel sinds enkele jaren de bar om negen uur sluit. Zo eindigt Berry Brands (54) na de training van het derde elftal van FC Kraggenburg geregeld aan de bar. „Je kan de rest van de avond met z’n tweeën thuis zitten, maar je kan ook hier nog een babbeltje maken”, zegt hij op het terras. Van Boven merkt wel dat het dit seizoen minder gaat met het eerste elftal van FC Kraggenburg, dat afgelopen weekend officieel degradeerde naar de kelder van het amateurvoetbal. „Dat is niet goed voor het teamgevoel. Ze komen na hun wedstrijd met minder man deze kant op.”

Eigenaar Joost van Boven serveert drankjes op het terras achter de snackbar.

Foto Wouter de Wilde

Kraggenburg groeit

Volgens Brands is het achterland van Kraggenburg groot genoeg om Het Hoekje te behouden. Na jaren van stilstand klimt het inwonertal van Kraggenburg weer gestaag, mede dankzij de bouw van nieuwe woningen. „Voor een dorp als het onze maken honderd extra inwoners een flink verschil.” Jongeren willen graag in het dorp blijven, of keren volgens Brands na hun studie terug. „En de bouwvakkers zijn goede klanten”, lacht Van Boven. „Elke vrijdagmiddag komen ze lunchen. Dan is het een uurtje knallen, maar zet ik wel 500 euro om.”

Voor in de snackbar zwemmen de frikandellen, kaassoufflés en patat voor Van der Vegt in het frituurvet. „Voor het dorp is dit echt een ontmoetingsplek”, zegt hij terwijl hij wacht op zijn bestelling. Jos de Baat (29) gebruikt even later dezelfde woorden, als hij met broer Bas (20) binnenstapt voor de „wekelijkse patat”. „Ook voor mensen van buiten is het een ingang in het dorp.” Zelf woont hij al een tijd elders, maar als hij weer eens in Kraggenburg is, „weet ik altijd dat hier mensen te vinden zijn”.

Om de omzet ondanks de stijgende prijzen te stuwen, zette Van Boven de laatste jaren in op het bezorgen van maaltijden aan de boerenbedrijven rond Kraggenburg – niet alleen snacks. „In het oogst- en plantseizoen gaat het soms om wel 35 maaltijden per dag.” Hij ziet ook nog andere kansen, bijvoorbeeld voor bezorging aan huis en de nabijgelegen camping. „Daar heb ik alleen geen energie meer voor gehad”, erkent hij.

Die energie is er wel bij de beoogde nieuwe eigenaar van Het Hoekje. Hij komt uit het dorp en hoorde dat Van Boven van de zaak af wilde. Omdat de bank nog akkoord moet gaan met de verkoop, wil de man niet bij naam genoemd worden. Plannen heeft hij genoeg: zo moet de bar een grootschalige verbouwing ondergaan en de sfeer krijgen van een grand café.

De grootste uitdaging zal voor de nieuwe eigenaar echter iets simpels zijn: het onthouden van alle bestellingen van de Kraggenburgers. „Joost, die weet alles”, zegt Van der Vegt als hij zijn snacks in ontvangst neemt. Wat Van Boven straks gaat doen? „Eerst even niks, en dan misschien aan de slag bij een groothandel of snackfabrikant. Daar heb ik genoeg kennis voor.”

Tv-recensie | Zolang er geen rook is steelt een meeuw de show

admin
May 8, 2025
0

Zat ik woensdagavond urenlang naar een schoorsteenpijp op de Sixtijnse Kapel te kijken. In Rome kwamen de kardinalen bijeen om uit hun midden een nieuwe paus te kiezen. Als dat zou lukken dan zou er rond zeven uur witte rook uit de schoorsteen komen. Zo niet: zwarte rook. Behulpzaam had omroep Vatican Media een live webcam op de pijp gericht – de Chimney Cam.

Maar er gebeurde niets. Behalve dat een zilvermeeuw steeds even neerstreek naast de schoorsteen – zich onbewust van haar miljoenenpubliek. Iedere keer oogstte de vogel applaus van de duizenden toeschouwers op het Sint-Pietersplein.

Het had wel iets meditatiefs, staren naar een schoorsteen en een meeuw. Zou de zilvermeeuw tot de katholieke dieren behoren? Ze wordt geassocieerd met Petrus, de eerste paus. De meeuw hoort ook bij Franciscus, de dierenvriend naar wie de vorige paus zich vernoemde. In de Bijbel (Leviticus 11:16) bestempelt God de meeuw als niet kosjer. Dus niet opeten. Ze smaken naar verluidt taai en tranig. Meeuwen zijn beschermd dus je mag ze sowieso niet van het dak schieten. Ook niet als ze je om half zes ’s ochtends wakker schreeuwen. Het ligt er wel aan welke Bijbel je leest. De ene vertaling spreekt van een kokmeeuw, de ander van een bosuil of een langooruil.

Kraamafdeling

Om negen uur was er op de Chimney Cam eindelijk rook te zien dus kon ik doorgaan met mijn tv-avond. De aangename Nederlandse ziekenhuisserie Dag & Nacht (NPO 1) kreeg een tweede seizoen. Scenaristen Kim van Kooten en regisseur Joram Lürsen baseren zich op de Deense serie Dag & Natt. De handeling is verplaatst van de kraamafdeling naar de kinderafdeling. Dat betekent dat Van Kootens eigen rol als gynaecoloog Ella een stuk kleiner is en dat er nieuwe gezichten in de cast zitten.

Dit tweede seizoen wordt gedragen door de sterke rollen van Jennifer Hoffman als de strenge afdelingsleider Linda, en Nadia Amin als de kinderarts Naima die worstelt met de dood van haar baby in seizoen één. De zieke kinderen zorgen voor het drama, groot en klein. Een meisje in prinsessenjurk wordt bewusteloos gevonden bij de zee, een jongen heeft zijn piemeltje tussen de rits. Ook maatschappelijke problemen komen langs: de politie vindt een premature baby in een afvalcontainer, wappies weigeren hun dochter te laten vaccineren, een jongen heeft zich thuis vastgelijmd aan een schilderij in de woonkamer om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis.

In het begin van de serie spreekt Linda het personeel vermanend toe: ze gebruiken het ziekenhuis te veel als verlengde van hun huiskamer. Een verpleegkundige woont zelfs in een busje in de parkeergarage. De warrige kinderarts Jerry (Benja Bruijning) heeft moeite met zijn werk-en-zorgschema dus neem hij steeds zijn kleuter mee. De moeder is gynaecoloog Ella en ook de hoofdschuddende oma werkt in het ziekenhuis, dus het voelt inderdaad als zijn thuis.

Dat vermengen van werk en privé is waar alle ziekenhuisseries op draaien. De artsen en verpleegkundigen zitten in ingewikkelde relaties, hun exen en kinderen komen binnen als patiënten. Dag & Nacht is ontroerend, hartverwarmend, en de serie onderscheidt zich van andere ziekenhuisseries door het rustige tempo en de humor. Die komt bijvoorbeeld van het ondersteunend personeel, met de scherpe verpleegkundige Trui (Bianca Krijgsman) en de klagerige receptioniste Agaath (Jacqueline Blom). Ook de ballerige chirurgen zorgen voor geestige ergernis.

De rook boven de Sixtijnse Kapel was trouwens zwart dus de Chimney Cam kan vandaag weer aan. De Sixtijnse meeuw is viral gegaan. Mijn ongelovige kat Heinz kijkt geïnteresseerd mee.

Column | Dromen van De Vliert – tot de telefoon ging

admin
May 8, 2025
0

Amper acht jaar oud was hij, maar Jasper Riemersma – inmiddels zeventien – weet nog precies hoe het ging: thuis, op tafel, lag een brief. Daarop stond wat tekst en een zwart-geel logo, dat hij als voetballiefhebber meteen herkende. „Je mag naar Vitesse!”, vertelde zijn vader hem. Zelf had de pupil nooit doorgehad dat hij beter was dan zijn teamgenootjes bij amateurclub r.k.v.v. Emplina in Den Bosch.

Drie jaar reden zijn ouders hem op en neer naar Arnhem. Tot dat ene telefoontje, in april 2019, dat het avontuur er voor hem op zat: niet goed genoeg.

Zoals Jasper krijgen jaarlijks alle jongens en meisjes die in de jeugdopleiding spelen van één van de 34 profclubs in april een telefoontje: het moment waarop ze horen of ze ook het jaar erna nog tot de selectie behoren.

Met Jasper Riemersma kwam het goed. Na Vitesse pikte ‘zijn’ FC Den Bosch hem op. „Kon hij opeens weer gewoon lekker op het fietsje naar het voetbal”, zegt zijn vader Rogier in de rust van de wedstrijd tegen FC Utrecht, afgelopen zaterdag. „Dat deed hem goed.”

Zijn zoon groeide uit tot een lijvige puber met een guitige lach. Een onvermoeibare verdediger ook, met een fijne traptechniek.

Toch was de wedstrijd tegen Utrecht één van de laatste optredens van zijn zoon in het blauwwitte shirt van Den Bosch.

Eind april zaten vader en zoon samen in de auto toen de clubleiding belde. De horde die Jasper jaar na jaar had genomen, bleek nu te hoog: niet goed genoeg. „Zwaar teleurgesteld was-ie”, vertelt zijn vader. „Hij heeft één krachttraining overgeslagen, toen de knop omgezet en weer alles gegeven wat-ie in zich heeft.”

Wat nu, nu spelen in De Vliert – de thuishaven van eerstedivisionist Den Bosch – een utopie lijkt?

Het is een vraag die bij meer ouders langs de lijn leeft. „Ik ga niet nog een jaar het hele land afreizen om mijn zoon op de bank te zien zitten”, zegt een ouder van een andere speler.

Jasper zelf weet het nog niet. Een andere profclub wellicht? Terug naar Emplina? Daar denkt hij nu over na. Tuurlijk, op papier is er een plan B: deze zomer slagen voor zijn eindexamen en dan naar de opleiding sporteconomie in Tilburg.

Maar het gaat om plan A: „Prof worden”, zegt hij na afloop van de verloren wedstrijd tegen FC Utrecht. „Het kan nog altijd”, zegt hij gedecideerd. Na een slok sportdrank: „Dat weet ik zeker.”

Hugo Logtenberg is redacteur van NRC

Wat vindt NRC | Een zwakke bondskanselier Merz? Dat kunnen Duitsland én EU zich niet veroorloven

admin
May 7, 2025
0

Weimar – het spookte dinsdag opeens even door menig Duits hoofd. Dat Friedrich Merz (CDU) twee rondes nodig had om te worden verkozen tot bondskanselier wordt gezien als een slecht voorteken. Sommige politici zagen parallellen met de politieke instabiliteit van de vooroorlogse Weimarrepubliek, die uiteindelijk zou bijdragen aan de opkomst van de nazi’s. Anno 2025 maakt het politieke midden opnieuw een kwetsbare indruk en wint een partij op de uiterst rechtse flank, de AfD (Alternative für Deutschland), aan aanhang. Een partij die nota bene afgelopen week door de Duitse veiligheidsdienst het stempel ‘rechts-extremistisch’ kreeg, zonder het ‘mogelijk’ dat er tot dusverre nog vóór stond.

Het is nog geen Weimar. Maar in een land waar het historische trauma nooit ver weg is, en de angst voor chaos al jaren een belangrijke raadgever is in de politiek, veroorzaakt de rommelige verkiezing van Merz een hoop emoties. Nooit eerder in de geschiedenis van de Bondsrepubliek had een kandidaat meer dan één stemronde nodig. Merz kwam zes stemmen tekort, waardoor de geheime stemming opnieuw moest worden gehouden. Zijn dit de eerste barsten in de brede en niet bepaald uit liefde geboren coalitie tussen christen-democraten en sociaal-democraten?

De SPD ontkende dinsdag achter het fiasco te zitten. Merz ondervindt ook binnen zijn eigen CDU/CSU-fractie weerstand. Sommigen vinden hem te conservatief en te hardvochtig richting migranten. Anderen vinden hem juist niet conservatief genoeg als het gaat om de overheidsfinanciën.

Onder aansporing van onder meer Merz besloot de Bondsdag in maart de strikte begrotingsdiscipline (‘schwarze Null’) los te laten, nu de geopolitieke crisis vraagt om enorme investeringen in defensie. In maart oogde Merz nog als de man die Duitsland weer zelfvertrouwen en richting gaat geven, en het land weer tot pijler van de EU gaat maken. Dinsdag scheen zijn aura opeens iets minder fel.

Het is voor Duitsland én voor Europa te hopen dat Merz zijn ambities niet meteen laat varen, nu het politiek even tegenzit. Nederland kan zich, hoe erg ook, een zwakke leider veroorloven, het grote Duitsland niet. In de afgelopen twee decennia bracht het relatief zwakke kanseliers voort, met soms desastreuze gevolgen. Gerhard Schröder (SPD) stond in 2005, aangemoedigd door zijn persoonlijke vriend Poetin, aan de basis van het Duits-Russische Nordstream-gasnetwerk, ten koste van Oekraïne, tot dan toe het voornaamste doorvoerland van Russisch gas. Zijn opvolger Angela Merkel (CDU) bleef dit gevaarlijke pad van energieafhankelijkheid bewandelen, en deed er een schepje bovenop door vrij radicaal Duitse kerncentrales te sluiten. Olaf Scholz (SPD), de voorganger van Merz, kreeg te maken met de geopolitieke nasleep van dit beleid: de Russische oorlog tegen Oekraïne. Hij reageerde daar weinig doortastend, zo niet weifelend op.

Merz mag nu de scherven oprapen. De infrastructuur ligt er belabberd bij, de industrie gaat gebukt onder hogere energieprijzen, de Duitse concurrentie- en innovatiekracht blijkt geen natuurfenomeen en de vergrijzing slaat toe. Migratie wordt gezien als oplossing, maar ook als probleem, en door een reeks steekincidenten is het denken over ‘buitenlanders’ niet positiever geworden. Om de rechts-extremistische krachten de baas te blijven, zal Duitsland zichzelf snel opnieuw moeten uitvinden.