Het coronaherstelfonds, de geldpot waarmee de Europese Unie 650 miljard euro beschikbaar stelde om de Europese economie tijdens en na de pandemie uit het slop te trekken, is in de huidige vorm niet voor herhaling vatbaar. Dat zegt de Europese Rekenkamer in een nieuw, kritisch rapport.
De laatste maanden wordt weer vaak gesproken over het herstelfonds. De opzet van het fonds, waarbij Europese landen pas geld uit Brussel krijgen als ze hun economie hervormen, wordt nadrukkelijk genoemd als een inspiratiebron voor een verbouwing van de nieuwe EU-begroting.
Maar volgens de Rekenkamer, de financiële waakhond van de EU, is het nu veel te moeilijk om grondig te controleren of het coronageld goed wordt uitgegeven. Daar zijn regels voor opgesteld, maar die regels meten volgens de onderzoekers nauwelijks de effectiviteit van de projecten die met het geld worden gefinancierd. Bovendien is de transparantie in veel gevallen gebrekkig en kan geld dat verkeerd wordt uitgegeven niet worden teruggevorderd.
„De EU-beleidsmakers moeten lessen trekken uit [het coronaherstelfonds]”, aldus Rekenkamerlid Ivana Maletic. „Zij zouden in de toekomst dergelijke instrumenten niet moeten toestaan tenzij ze eerst over informatie beschikken over de werkelijke kosten en de eindontvangers. Ook moeten zij een duidelijk antwoord hebben op de vraag wat de burgers daadwerkelijk voor hun geld krijgen.”
Unieke opzet
Het coronaherstelfonds is vanwege zijn opzet, zijn omvang en zijn financiering voor Europese begrippen uniek. In de eerste coronazomer werden de EU-landen het eens over het gezamenlijk optuigen van dit fonds. In het fonds zit voor 359 miljard euro aan subsidies (giften) en voor 291 miljard euro aan goedkope leningen.
De Rekenkamer zegt nog wel dat het coronafonds „een cruciale rol heeft gespeeld” bij het economisch herstel van de pandemie, maar is uiterst kritisch over de uitvoering. Anders dan bij andere Europese betalingen worden de projecten in het herstelfonds niet gefinancierd op basis van de bonnetjes, maar op basis van afgesproken ‘mijlpalen’ en ‘streefdoelen’. Dat bemoeilijkt de controle, vindt de Rekenkamer.
Deze doelen en mijlpalen verschillen enorm per project en per land. Vaak is wel vastgelegd waar het geld heen zou moeten gaan – bijvoorbeeld het aantal aangelegde spoorwegkilometers of de hoeveelheid aangetrokken personeel voor een project – maar niet wat het resultaat van een dergelijk project is.
Omdat de Commissie alleen bij fraude geld kan terugvorderen, bestaat de mogelijkheid dat geld wordt uitgekeerd terwijl een project de verwachtingen niet waarmaakt, of zelfs niet is afgerond.
Kans bestaat dat er geld wordt uitgekeerd voor projecten die niet zijn afgerond
Een ander probleem is de financiering. Om het fonds te financieren, ging de Europese Commissie de kapitaalmarkt op om daar op grote schaal geld te lenen, met de Europese begroting als onderpand – een stap die Nederland pas na lang onderhandelen accepteerde.
De Commissie profiteerde daarbij niet alleen van de aantrekkelijkheid van haar obligaties, maar ook van de historisch lage rentes. Omdat de rentes sindsdien wereldwijd fors zijn gestegen, zou het wel eens kunnen dat de rente straks dubbel zo hoog ligt als oorspronkelijk geraamd.
Bij toekomstige leningen moet de Commissie beter letten op het risico van stijgende rentes, vindt de Rekenkamer. Dat advies is relevant, nu de EU opnieuw op het punt staat om collectief geld te gaan lenen om een defensiefonds van 150 miljard euro te financieren.
Lees ook
Lees ook: ‘Historisch’ Europees herstelfonds blijkt in de praktijk log en soms kafkaësk instrument
Bij een reeks luchtaanvallen van India op Pakistaans grondgebied zijn woensdagnacht (Indiase tijd) zeker acht doden gevallen, onder wie een kind. Het Indiase ministerie van Defensie stelt dat met ‘Operatie Sindoor’ raketten op negen doelwitten zijn afgevuurd, in door Pakistan gecontroleerde Kashmir en de provincie Punjab. Uit foto’s die woensdagochtend naar buiten kwamen is duidelijk dat ook moskeeën zijn geraakt. New Delhi noemt de doelwitten “infrastructuur die is gebruikt door militanten”.
De aanvallen volgen twee weken van hoogoplopende spanningen tussen de vijandige buurlanden, na een dodelijke aanslag in het door India gecontroleerde deel van Kashmir, de deelstaat Jammu en Kashmir. Op 22 april vielen in de stad Pahalgam, geliefd onder toeristen, 26 doden. De aanslag was de zwaarste die in bijna twintig jaar tijd heeft plaatsgevonden op Indiaans grondgebied en waarbij zoveel burgerdoden vielen.
India houdt Pakistan verantwoordelijk voor het financieel ondersteunen en onderdak bieden aan terroristen. Islamabad ontkent betrokken te zijn bij de aanslag van 22 april. De twee landen hebben elkaar sindsdien over en weer afgestraft. Inmiddels zijn diplomatieke verbanden verminderd, handel en transport over de grens gestopt en annuleerde India de visa van alle in het land wonende Pakistanen.
Aan de vooravond van Operatie ‘Sindoor’ kondigde de Indiase premier Narendra Modi aan dat Delhi het Indus-waterdelingsverdrag opschort: „Eerder stroomde het water van India naar buiten, nu zal het door India gaan.” Islamabad noemde de eenzijdige opschorting, waardoor Pakistan verstoken is van water van de rivier de Indus en zijrivieren die het gebruikt voor landbouwirrigatie en waterkrachtcentrales, eerder al een „oorlogsdaad”.
Beide partijen schonden in de afgelopen dagen ook herhaaldelijk het staakt-het-vuren langs de Line of Control – de de facto grens die wordt aangehouden tussen de twee landen in Kashmir. Na de eerste Kashmiroorlog in 1948 werd het front door de regio Jammu en Kashmir, als bestandslijn (nu aangeduid als LoC) aangehouden. Beide landen maken nog altijd aanspraak op het gehele gebied – China controleert het derde, meest oostelijke deel – en refereren aan de regio als “bezet” door de andere staat.
Voor de Indiase premier Narendra Modi vormt Jammu en Kashmir bovendien een belangrijke toetssteen in zijn politieke agenda: hij wil een meer homogene, hindoeïstische staat. Zijn regering ontnam Kashmir, waar de meerderheid van de bevolking moslim is, de speciale status van beperkte autonomie en liet ook non-Kashmiri vastgoed en land kopen. Dat werd gezien als een manier om de demografie van de lokale bevolking te veranderen. Kashmir geldt als zeer gemilitariseerd. De aanslag van april was ook politiek gezien een klap voor de regering van Modi, die zich laat voorstaan op de harde aanpak van terreur in het land.
Escalatie
Het leek daarom onvermijdelijk dat India met een harde reactie op de aanslag zou komen. In de eerste verklaring over de militaire actie, noemde de Indiase krijgsmacht die „niet-escalarend” – wat door Pakistan ongetwijfeld niet zo zal worden gezien.
De Pakistaanse premier Shehbaz Sharif kondigde woensdagnacht direct vergelding aan. De Pakistaanse militaire woordvoerder luitenant-generaal Ahmed Sharif Chaudhry zei dat er minstens twee Indiase gevechtsvliegtuigen waren neergeschoten – iets wat niet via andere bronnen is geverifieerd. Volgens het Indiase leger kwamen later in de ochtend (Indiase tijd) drie burgers om het leven in door India gecontroleerd Kashmir, door beschietingen door Pakistaanse troepen over de LoC.
In de afgelopen dagen refereerden analisten regelmatig aan de ontwikkelingen van 2019; de laatste keer dat het tussen de Zuid-Aziatische vijandelijke staten tot militaire acties kwam. De Indiase response is nu al een stuk “verder geëscaleerd dan destijds het geval was”, stelt Michael Kugelman, een bekende analist en directeur van het South Asia Institute van het Wilson Center in Washington, DC.
In Islamabad en de Pakistaanse nationale media is de stemming „agressief”, vertelt een burger aan NRC. Hulpverleners en ziekenhuizen verkeren in „hoge staat van paraatheid”, scholen en sommige universiteiten blijven woensdag gesloten. Hetzelfde geldt voor meerdere Pakistaanse luchthavens.
Eerder deze week maakte het Indiase ministerie van Binnenlandse Zaken bekend dat op woensdag in het hele land drills – het oefenen van sirenes, black-outs en noodcommunicatie – en oefeningen van hulptroepen en vrijwilligers zullen plaatsvinden, om burgers voor te bereiden op een rampen- of oorlogsscenario. Dat voornemen lijkt nu nog actueler dan het in de context van de oplopende spanningen al was.
VN-secretaris generaal António Guterres stelt “zeer bezorgd” te zijn over de ontwikkelingen; de Pakistaanse premier Sharif heeft een vergadering van de VN-veiligheidsraad aangevraagd. De Indiase regering heeft woensdagochtend vroeg contact gehad met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio.
In een fenomenale confrontatie, waren het niet alleen de momenten van briljante individuele klasse die zullen beklijven. Internazionale tegen FC Barcelona, de halve finale van de Champions League, werd een totaalbeleving van het moderne topvoetbal zoals je het zelden ziet. De technische verfijning, de tactische vernuftigheid, de fysieke intensiteit en mentale veerkracht maakten dit het beste wat het hedendaagse voetbal te bieden heeft.
De verwondering was steeds nabij, vorige week woensdag op de Montjuïc in Barcelona en deze dinsdagavond in het afgeladen Stadio Giuseppe Meazza in Milaan. 3-3 in Catalonië, 4-3 in Noord-Italië. Dat maakt een bijna onwerkelijke 7-6, in ruim 210 minuten voetbal. Internazionale wint, in extremis, na een ontsnapping in blessuretijd en een winnende goal in de verlenging. Eind mei speelt het de finale in München tegen Arsenal of Paris Saint-Germain.
Coach Simone Inzaghi rent aan het begin van de avond in zijn pak langs de zijlijn mee bij een uitbraak van Inter, schreeuwend met aanwijzingen. Ruim tweeënhalf uur later loopt hij, inmiddels kletsnat geregend, woedend het veld in vanwege een arbitrale beslissing waar hij het niet mee eens is. Het illustreert het grandioze theater dat deze Inter-Barça was.
Sensationeler
Wat was er nog te wensen, na de demonstratie vorige week? Kon het nog beter, nog sensationeler? Vaak volgt na een open eerste duel, een voorzichtigere return omdat coaches meer zekerheden inbouwen.
Maar dat is buiten dit FC Barcelona gerekend, een van de meest vermakelijke teams in het Europese topvoetbal. Coach Hansi Flick neemt enorme risico’s met een extreem ‘hoge’ verdedigingslijn. De defensie staat vaak rond de middenlijn gepositioneerd, om op die manier zo veel mogelijk druk naar voren te kunnen geven. Een cruciaal onderdeel in zijn dominante, aanvallende speelwijze.
Gevolg is wel dat er enorme gaten vallen achter de laatste verdedigingslinie. Inter zoekt die ruimtes, in het bijzonder opkomende rechtsback Denzel Dumfries, die met zijn rushes net als vorige week een sleutelrol vervult. Soms flirt Barça door deze radicale tactiek met zelfdestructie, ware het niet dat de defensie de buitenspelval vaak feilloos uitvoert. En anders is er doelman Wojciech Szczesny, die door ver uit te komen de grote ruimtes afdekt.
Spits Lautaro Martinez nadat hij Inter op 1-0 heeft gezet. Foto AFP
Barcelona is optisch beter, technisch verfijnder, heeft meer balbezit met snelle, strakke combinaties. Ze spelen soms als jongleurs – met hakjes en andere trucjes. De noeste Inter-verdediger Federico Dimarco, vorige week dolgedraaid door Lamine Yamal, geeft meteen een boodschap af. Hij maakt na vier minuten al een stevige overtreding op de 17-jarige rechteraanvaller. Even is een lachje te zien bij Yamal.
Een paar minuten later flitst hij twee, drie man voorbij, door een handige balletje achter het standbeen. Je weet dat er iets komt – toch verrast hij. Constant krijgt Yamal dubbele mandekking, met Alessandro Bastoni als extra slot. In die drukte, tussen alle benen door, vindt het „genie” – zoals Barcelona-coach Hansi Flick de jongen noemt – bijna altijd een opening. Vrijwel ongrijpbaar, onstuitbaar, zo gevoelig met de voet aan de bal.
Die bijna onbevangen jeugdigheid van Barça tegen de geslepenheid van Inter maakt dit een fascinerend gevecht. Zoals het ook een botsing is tussen voetbalstijlen. De drang naar superieur totaalvoetbal van Barcelona, tegenover de efficiëntie en fysieke soevereiniteit van Inter, niet voor niets gespecialiseerd in standaardsituaties zodra de bal in de lucht is.
Inter is messcherp in de duels, zit bovenop de Barça-spelers. Ze gooien zich overal voor, smijten op die manier met hun krachten. Dumfries is het toonbeeld van dit Inter, met zijn power, onverzettelijke rushes en ongecompliceerde directe spel. Na een paar minuten stoomt hij voor het eerst naar voren op de flank, schudt Gerard Martín van zich af, maar twijfelt dan te lang met zijn pass.
Agressiviteit
Barcelona wordt ver naar achter gedrukt, door de enorme agressiviteit van Inter. Even lijkt Barça uit te kunnen breken door de as, na zo’n twintig minuten. Frenkie de Jong passt op Dani Olmo, die direct de felle Federico Dimarco in zijn rug heeft. Hij onderschept, lanceert Dumfries, als de Barcelona-verdediging nergens te vinden is. Dumfries blijft kalm, geeft af op Lautaro Martínez, die eenvoudig 1-0 maakt. Via een strafschop van Hakan Çalhanoğlu, kort voor rust, wordt het 2-0.
Het is bijzonder om te zien dat de jongste op het veld, Yamal, zijn ploeggenoten aanspoort wanneer zij de kleedkamer ingaan. Mentaal ogen ze nog niet verslagen. Ook Frenkie de Jong lijkt nog ontspannen, hij praat wat met de Poolse arbiter Szymon Marciniak. Vorige week maakte Barcelona in korte tijd een 2-0 achterstand goed.
Dat doet het nu ook. Een kwartier na rust, staat het alweer 2-2. Twee voorzetten van back Gerard Martín vanaf de linkerflank van Barcelona – de zone die Dumfries eigenlijk behoort te verdedigen, hij geeft te veel ruimte weg – leiden de goals in van Eric García en Olmo.
Tussendoor maakt de Zwitserse Inter-doelman Yann Sommer een waanzinnige redding op een inzet van García – met een noodduik anticipeert hij al voortijdig op waar het schot komt. Nog fraaier, is zijn redding een kwartier voor tijd. Volledig gestrekt duwt hij een hard indraaiend schot van Yamal, vanaf rechts met links geschoten (diens specialiteit), uit de verre hoek.
Drie minuten voor tijd redt Sommer eerst ook nog op het schot van Raphinha. Maar in de rebound, schiet de aanvaller hard binnen. 2-3 FC Barcelona, de comeback compleet. Rustig blijven nu, controle houden, gebaart De Jong. Yamal kan het duel beslissen, in de tweede minuut van de extra tijd. Maar hij schiet op de paal.
Raphinha na de 2-3, kort voor tijd. Links op de achtergrond Frenkie de Jong. Foto EPA
Uitzinnige taferelen
Inter lijkt machteloos, de uitschakeling onvermijdelijk. Maar opeens komt Dumfries door in de rechterzone, met nog twee minuten in de extra tijd te gaan. Hij lijkt fysiek op, maar perst er nog alles uit. Hij wint het duel van Martín, geeft laag voor op centrale verdediger Francesco Acerbi, die mee naar voren is geslopen. Acerbi kruipt ogenschijnlijk eenvoudig voor Ronald Araujo en tikt binnen, hoog in het doel: 3-3. Uitzinnige taferelen in Stadio Giuseppe Meazza.
Helemaal als in de tiende minuut van de verlenging invaller Davide Frattesi in het hek klimt richting de supporters. Er gaat knap voorbereidend werk aan vooraf van spits Marcus Thuram, die de aanval opzet. Via Mehdi Taremi wordt Frattesi in stelling gebracht, hij schiet bekeken in de verre hoek: 4-3.
Het winnende schot van Davide Frattesi in de verlenging.
Foto Reuters
Het regent inmiddels hard, even na elf uur in Milaan. Er is een staande ovatie voor Dumfries, als hij na 108 minuten gewisseld wordt voor Stefan de Vrij. Het voetbal wordt steeds slechter – met de minuut dat het veld natter raakt. Inter kraakt, maar ook Barcelona weet nauwelijks meer vloeiend te combineren.
Juist in die fase breekt Yamal nog een keer spectaculair uit. Zes minuten voor tijd, komt hij in een één-op-één duel met Carlos Augusto, schuin in de rechterzone voor het doel, als hij op zijn gevaarlijkst is. Inter-coach Inzaghi schreeuwt het uit, ziet het fout gaan. Yamal schiet in de verre hoek met links, maar Sommer redt opnieuw subliem, met de vingertoppen van zijn rechterhand. Inter-spelers juichen.
In de extra tijd van de verlenging, krijgt Barcelona-invaller Araujo nog een kans, maar De Vrij werpt zich met alles wat hij in zich heeft voor de verdediger. Zo eindigde een meesterlijk gevecht dat kan worden bijgeschreven als een van de jongste klassiekers in het Europees voetbal.
Mijn nichtje werkt in een penitentiaire inrichting. In het kader van de reclassering wordt men voorbereid op een leven buiten de inrichting. Verantwoordelijk zijn voor anderen hoort daar ook bij. En dus mag men zonder begeleiding inkopen doen voor de gezamenlijke avondmaaltijd die men ook moet bereiden. Hiervoor krijgt men ‘kookgeld’ mee. De eerste persoon die op pad wordt gestuurd komt pas na enkele uren terug zonder boodschappen maar onmiskenbaar high. Hij dacht dat hij ‘cokegeld’ had meegekregen.
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]