Het is in economisch roerige tijden gangbaar dat economische instituten hun prognoses laten vergezellen door scenario’s waarin het slechter of beter gaat dan gedacht. De economie is onder die omstandigheden extra onvoorspelbaar, en dat noodzaakt een bredere kijk dan alleen een centrale projectie van groei, inflatie en andere economische grootheden. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) deed dat dan ook tijdens de kredietcrisis van 2008-2009, en de Covid-pandemie van 2020. Naar de prognoses voor de wereldeconomie van het IMF, dat zaterdag zijn halfjaarlijkse vergadering afsloot, wordt altijd reikhalzend uitgezien.
Voor veel andere instituten en banken zijn de voorspellingen van het Fonds een ijkpunt. Maar ditmaal draaide het IMF zijn praktijk 180 graden om. De scenario’s waren het belangrijkst. De centrale voorspelling was gedegradeerd tot slechts een noodzakelijke ‘referentie’ waaraan die scenario’s konden worden getoetst. Want niets was zeker.
Zo onvoorspelbaar is de wereldeconomie geworden, na de chaotische start van Donald Trump, die dinsdag zijn eerste honderd dagen als Amerikaans president vierde. Dat geldt met name voor de introductie door het Witte Huis van torenhoge heffingen op door Amerika ingevoerde goederen, drie weken geleden. Die werden een week later deels met drie maanden uitgesteld. Maar een minimum van 10 procent werd voor vrijwel de gehele wereld gehandhaafd. Met uitzondering van bijvoorbeeld China, dat een heffing van 145 procent tegemoetziet – en meteen met vrijwel hetzelfde percentage terugsloeg. Zo zijn er meer uitzonderingen, of weer teruggedraaide uitzonderingen. Zie de handel met Canada en Mexico, de directe buurlanden.
De onzekerheid bleek op de financiële markten, waar Amerikaanse staatsleningen in koers daalden, de dollar onder druk kwam en de aandelenkoersen omlaag doken. Met name de markt voor staatsleningen is de smeerolie voor het internationale financiële systeem. Daar chaos zaaien is spelen met vuur.
De wereldeconomie is door al deze ingrijpende gebeurtenissen zeer lastig te navigeren. Geen wonder dat er alleen nog maar in uiteenlopende scenario’s kan worden gedacht. Dat geldt eveneens voor bedrijven en beleggers, die niet weten waar zij aan toe zijn.
De huidige onvoorspelbaarheid van het machtigste land ter wereld geldt niet alleen de wereldeconomie, maar ook de bestuurlijke structuur waarop deze rust. Zusterorganisaties IMF en de Wereldbank maken daar integraal deel van uit. De vrees is dat het Amerika van Trump zich daaruit terugtrekt, net als uit bijvoorbeeld wereldgezondheidsorganisatie WHO of -handelsorganisatie WTO. Scott Bessent, de Amerikaanse minister van Financiën, stelde het IMF vorige week gerust dat het daar niet van komt. Maar zijn voorwaarden, dat het IMF minder doet aan klimaatbeleid en sociaal beleid, spreken boekdelen.
De Amerikaanse dreiging om zich terug te trekken blijft, omdat het zeer lastig is om de doelen van IMF en Wereldbank los te zien van de grote problemen die de planeet tegemoet gaat. Of die nu klimatologisch of bijvoorbeeld demografisch zijn. Project 2025, de denktank-blauwdruk die achter veel van Trumps beleid te ontwaren valt, gaat trouwens uit van een Amerikaans afscheid van de twee organisaties. Zo gaat het spel met onzekerheid en onvoorspelbaarheid door. En lijdt straks niet alleen de Amerikaanse, maar ook de mondiale welvaart daaronder. De prijs van honderd dagen Trump loopt met de dag op.
