Malaria bedreigt al jarenlang het leven van tientallen miljoenen mensen in Afrika. Maar er is hoop, want er is een vaccin. Correspondent Eva Oude Elferink volgde epidemioloog Alassane Dicko. Hij kwam in Mali tot sensationele resultaten waardoor de levens van miljoenen kinderen gered kunnen worden. Maar sinds het aantreden van Donald Trump is alles onzeker geworden.
Nybé Ponzio
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
„Ga ik dood?” „Wat? Nee – natuurlijk niet. Ik bedoel, ik weet eerlijk gezegd niet of je doodgaat, maar je ziet er heel gezond uit. Hoezo – ga je dood?”
„Dat weet ik niet. Ik weet niet waarom je met me wil praten, ik weet niet of ik doodga, en ik weet niet waarom Julie die hoge sprong altijd recht op mij richt. Er zijn een heleboel dingen die ik niet weet, Jack.”
Zo praten mensen in de wereld van tv-makers Amy Sherman-Palladino en haar man en schrijfpartner Daniel Palladino: men doet een aanzet tot een gesprek, er volgt een afslag, het eindigt in chaos en geruzie. Fans van Gilmore Girls of The Marvelous Mrs. Maisel herkennen de snelle, specifieke, geestige stijl uit duizenden.
In Étoile, de nieuwe, ambitieus opgezette serie van de Palladino’s met een tweetalige cast en plotlijnen in New York en Parijs, heeft een behoorlijk aantal scènes de vaart en brille waar je bij hen altijd op hoopt. Étoile gaat over twee balletgezelschappen in geldnood en ademt op z’n beste momenten de hyperbeweeglijke, opwindende sfeer die de serie Fame (1980) ooit introduceerde. Oudgedienden als Luke Kirby en Gideon Glick (beiden uit Mrs. Maisel) en Kelly Bishop en Yanic Truesdale (uit Gilmore Girls) weten wel raad met de subtiel-venijnige ondertoon van de dialogen, en ook nieuwkomers als Ivan du Pontavice en Taïs Vinolo maken indruk, zeker omdat ze van huis uit geen acteur zijn, maar balletdanser.
Maar soms hapert het opeens. Zo enerverend als de repetitiescènes zijn, zo langdradig zijn de nogal statisch gefilmde optredens; zo smakelijk als de conflicten worden uitgeserveerd (Simon Callow schmiert een eind weg als een valse geldschieter), zo lafjes bloeien de romances. Uitgerekend Charlotte Gainsbourg, de grootste beroemdheid uit de Franse cast met een dragende rol als directeur van het nationale balletgezelschap, speelt zo nerveus en aarzelend dat ze de boel soms onbedoeld lijkt op te houden. Je kunt je voorstellen dat de oorspronkelijk voor de rol gekozen Camille Cottin (de opgefokte casting agent uit Dix Pour Cent) er een heel ander personage van had gemaakt.
Oprechte liefdesverklaring
Kijken naar Étoile is al met al een hink-stap-sprong-ervaring: soms zit je te tandenknarsen, soms zweef je mee en ben je dankbaar dat iemand het heeft aangedurft om op een massaplatform als Prime Video zo diep in de wereld van het ballet te duiken.
Buiten kijf staat dat dit een oprechte liefdesverklaring is. De schrijver werd als meisje zelf tot danser opgeleid, en vertelt in interviews graag hoezeer ze haar moeder teleurstelde toen ze als twintiger voor het schrijven koos en haar podiumdroom liet varen. Maar de fascinatie bleef. Eerder maakte ze al Bunheads (2012-2013), een serie over een dansschool in een slaapstadje die al na één seizoen werd geschrapt. Bij Étoile is die zorg er in elk geval niet: er komt sowieso een tweede seizoen, en Prime Video stelde een riant budget beschikbaar om de werkelijkheid zo dicht mogelijk te benaderen. Er werd gefilmd in Lincoln Center in New York en het Palais Garnier in Parijs, de figuranten zijn allemaal echte dansers, er spelen volwaardige orkesten, choreograaf Christopher Wheeldon heeft een rolletje.
Philippe Antonello/Prime Video
Nog een groot pluspunt: de nadruk ligt nu eens niet op bebloede tenen, machtsmisbruik en ander leed, maar op de heerlijke koorts die ballet bij dansers en publiek opwekt. Alles staat in het teken van dat ene; gezond of evenwichtig is het misschien niet, maar een echte danser wil niet anders. Het meest ontroerende personage uit Étoile is Susu, de dochter van de schoonmaakster die ’s avonds laat stiekem in de studio staat te oefenen omdat er geen geld is voor lessen of spitzen.
Geld
Ballet kost geld – de serie besteedt er veel aandacht aan, en kan door de dubbele locatie en passant de voor- en nadelen van twee subsidiesystemen aanstippen. Dat pakt veel grappiger uit dan het klinkt. Geneviève (Gainsbourg) in Parijs zit onder de plak van een behoudende en kleinerende minister van cultuur die vooral tutu’s op het podium wil zien, en Jack (Luke Kirby), directeur van het New Yorkse ballet, moet oerdomme opmerkingen aanhoren van de rijkaards van wie hij afhankelijk is voor alles, van programmaboekjes tot schoenreparaties.
Om hun beider gezelschappen een boost te geven na de kaalslag van de pandemie stelt Geneviève een ruil van hun toptalenten voor: de beste dansers en choreografen verhuizen een jaar naar de overkant van de oceaan. Topballerina Cheyenne komt als een stormram New York binnen en zet de zaken daar moeiteloos naar haar hand; een leuke, zij het een beetje eenzijdige rol van Lou de Laâge.
Choreograaf Tobias Bell (Gideon Glick) heeft het in Parijs een stuk moeilijker: hij verdwaalt, zijn favoriete tandpasta is nergens te koop én er zit een rat in zijn appartement – geen New Yorkse rat die haast heeft, maar eentje die rustig blijft zitten. Nog meer nadruk op dit soort aimabele idioten, en het komt wel goed met Étoile.
Door de grote explosie van afgelopen zaterdag in de Iraanse haven van Shahid Rajaee zijn inmiddels zeventig mensen overleden en meer dan 1.200 mensen gewond geraakt. Dat melden internationale persbureaus. De brandweer slaagde er maandagavond in het vuur gedeeltelijk onder controle te krijgen, maar het nablussen zal nog zeker twee tot drie weken duren, melden autoriteiten.
Ook het verwijderen van alle containers kan nog zeker twee weken in beslag nemen en mogelijk loopt het dodental in die periode op. Volgens de staatstelevisie zijn ongeveer 22 mensen nog vermist en hebben de autoriteiten 22 andere lichamen nog niet kunnen identificeren.
Over de oorzaak van de explosie bestaat nog altijd geen zekerheid. Volgens de Iraanse autoriteiten is de ramp het gevolg van „niet-naleving van veiligheidsprincipes”, maar er moet nog onderzoek gedaan worden om de exacte oorzaak vast te stellen. Er is wel een aantal mensen gearresteerd voor mogelijke betrokkenheid of nalatigheid. De gouverneur van de provincie Hormozgan sluit sabotage uit. „Die hypothese is ongegrond”, verklaarde hij maandagavond op de staatstelevisie.
Oorzaak onzeker
Shahid Rajaee, gelegen aan de Straat van Hormuz, is een van de grootste en belangrijkste havens van Iran. De explosie zou tientallen kilometers verderop te horen zijn geweest. De brand brak vermoedelijk uit in een containeropslag waar gevaarlijke en chemische stoffen opgeslagen zouden zijn. De containers vlogen daarop in brand.
Volgens reddingsdiensten is het volledig blussen van de brand een langdurig proces. „De containers moeten een voor een geopend, geïnspecteerd en met water gekoeld worden”, aldus een woordvoerder van de brandweer, geciteerd door persbureau Ilna. De lokale autoriteiten hebben weer de controle over de rampplek.
„Sandra is thuis, maar niet zoals we droomden”, bevestigde Kisha Domínguez maandag tegenover de Spaanse krant El País de dood van haar zus Sandra Estéfana Domínguez Martínez, een Mexicaanse mensenrechtenactivist die bijna zeven maanden werd vermist.
Het Openbaar Ministerie van de zuidelijke staat Oaxaca vond op 24 april de lichamen van de 38-jarige Domínguez en haar man Alexander Hernández in twee graven in een gebouw in de aangrenzende staat Veracruz. Het stel werd sinds 4 oktober vermist en werd slachtoffer van „een regionale criminele cel”, concludeert het OM.
Haar familie vindt dat de autoriteiten de zaak niet goed hebben onderzocht. De verdwijning van Domínguez en haar man volgde op langdurige bedreigingen. Domínguez had onthuld dat overheidsfunctionarissen in Oaxaca in Whatsapp-groepen discriminerende en seksistische berichten over inheemse vrouwen deelden, net als foto’s van naakte vrouwen, zonder toestemming. De lokale politicus Humberto Santos trok zich in 2021 terug als kandidaat voor het congres van de staat Oaxaca, nadat bleek dat hij een Whatsapp-groep had aangemaakt waarin hij het delen van intieme foto’s van inheemse vrouwen aanmoedigde.
Vrouwenrechten
Het activisme van Domínguez begon in 2009. Toen er op haar universiteit een golf berovingen plaatsvond, profileerde ze zich als studentenleider. Ze maakte zich ook hard voor het inheemse volk Mixe, waar ze zelf ook van afstamde. Maar ze werd regionaal vooral bekend omdat ze als advocaat vrouwen verdedigde in zaken rond verdwijningen, femicide, en huiselijk en digitaal geweld, met als hoogtepunt haar onthullingen over de seksistische Whatsapp-groepen binnen de regionale overheid.
Opkomen voor mensenrechten is in het door bendegeweld en verdwijningen geteisterde Mexico niet zonder risico. 125.000 mensen staan in het Latijns-Amerikaanse land alleen al geregistreerd als vermist. Ook – vaak dodelijk – geweld tegen vrouwen is wijdverbreid. Een collega die Domínguez van jongs af aan kende, typeerde haar in november in El País als iemand die nooit toegaf aan angst en bedreigingen altijd deelde met collega’s, behalve in de weken voor haar verdwijning.
Lees ook
Na ontdekking van een ‘vernietigingskamp’ van een drugskartel zoekt Mexico weer even naar zijn vele vermisten
Intimidaties
De bedreigingen tegen Domínguez begonnen in 2023 nadat zij opnieuw een seksistische groepsapp binnen het regiobestuur blootlegde. Ze richtte haar pijlen onder meer op de hoge ambtenaar Donato Vargas, die ook al bij de eerdere appgroep betrokken was geweest. De activist begon volgens El País intimiderende telefoontjes te krijgen en ook haar collega’s werden lastiggevallen. Ze zouden onder meer berichten hebben gekregen waaruit bleek dat de afzender wist waar zij zich bevonden. Met succes: Domínguez nam afstand van haar omgeving en reageerde niet meer op collega’s. „Ze hebben haar het zwijgen opgelegd”, zei een anonieme bron tegen El País.
Het regiobestuur ontkende na de verdwijning in een persconferentie dat de ambtenaar Vargas er iets mee te maken zou hebben. Ondanks veelvuldig aandringen van de familie weigerden de autoriteiten aanvankelijk een mogelijke link tussen het activisme van Domínguez en haar verdwijning te onderzoeken. Later zeiden ze dat „alle onderzoekslijnen” openstonden.
Met onder meer sit-ins bleef de familie de druk opvoeren om werk te maken van het onderzoek naar de verdwijning. Sandra’s zus Kisha verklaarde in november dat ook de familie meermaals was geïntimideerd door in het zwart geklede personen op motoren, die zouden hebben gedreigd dat de zoektocht naar Domínguez werd gestaakt. Volgens de collega wilde het regiobestuur haar niet vinden, „omdat dan alle duistere aspecten van deze zaak aan het licht zouden komen”.
Volgens het OM wijst onderzoek maandag naar leden van criminele cellen in de staat Veracruz, „precies de onderzoekslijnen die vanaf het begin zijn uitgezet”. Eerder werd de auto van het stel al leeg aangetroffen en werd een man gearresteerd die de telefoon van Domínguez bij zich had. Inmiddels is ook een vrouw gearresteerd.
De familie blijft vooral teleurgesteld in de autoriteiten achter en spreekt maandag van een „pijnlijke en krachtige weerspiegeling van de realiteit” in Mexico.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131044799-37efc1.jpg|https://images.nrc.nl/5xW7S8dYEHWjZSl-tEYtjAFGhXk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131044799-37efc1.jpg|https://images.nrc.nl/1T7o_Lar9kxpAKE5WiESYyVvcvc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131044799-37efc1.jpg)
