NRC maakt ieder weekend een selectie uit…

Het Openbaar Ministerie (OM) beschikt over nieuw bewijs tegen de broers van Ryan, de 18-jarige vrouw die eind mei 2024 dood werd aangetroffen in het water bij de Knardijk in Lelystad. Dat meldt De Leeuwarder Courant, die vrijdag aanwezig was bij de rechtszitting.

Uit onderzoek naar berichten op de telefoons van de broers blijkt dat er al maanden voor Ryans dood plannen werden besproken om haar te vergiftigen, onder andere met een giftige kamerplant, een euthanasiepil of een kogelvis. In WhatsApp-gesprekken sprak een broer over het gebruik van de giftige plant en reageerde haar zus met: „Haar dood is toch halal.” Dat betekent volgens het OM dat Ryans dood door familieleden religieus geoorloofd werd geacht.

Ryan zou de eer van haar uit Syrië afkomstige familie hebben geschonden door zich volgens hen „te westers” te gedragen. Haar broers, verdachten Muhanad en Mohamed al N., beiden twintigers, zouden haar om die reden om het leven hebben gebracht. Ook hun vader, Khaled al N., geldt als verdachte. Hij vluchtte kort na de dood van zijn dochter via Bremen en Turkije naar Syrië. Omdat hij nog voortvluchtig is, staan voorlopig alleen de broers terecht.

Het lichaam van Ryan werd vorig jaar aangetroffen met tape over haar mond en neus. Haar handen en benen waren vastgebonden. Volgens justitie is ze waarschijnlijk door verdrinking om het leven gekomen.

Zware beveiliging

Ryan stond enige tijd onder zware beveiliging, maar die bescherming werd beëindigd vóór haar dood. De beveiligingsmaatregelen vielen onder het stelsel Bewaken en Beveiligen van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, dat ervoor bedoeld is mensen te beschermen die mogelijk doelwit zijn van een (terroristische) aanslag.

Het OM wil niet zeggen waarom Ryan beveiligd werd, wanneer die bescherming stopte en hoe deze eruitzag. De rechtbank in Lelystad heeft vrijdag antwoord op die vragen geëist, schrijft persbureau ANP, en vindt dat het OM die antwoorden kan geven zonder details te delen die het stelsel Bewaken en Beveiligen zouden schaden.

Ryan was al langere tijd in beeld bij hulpinstanties. Thuis zou zij fysiek zijn mishandeld en zijn gedwongen met een jongen te trouwen.

Delen

Mail de redactie

Het kabinet blijft grotendeels bij zijn plannen voor een uitweg uit de stikstofcrisis, ondanks zware kritiek op de al eerder uitgelekte plannen. Wel neemt het kabinet maatregelen om ook op korte termijn het verlenen van vergunningen weer op gang te krijgen, maatregelen die bij de rechter stand moeten houden.

„Ik geloof oprecht dat hier echt het fundament ligt waarmee we in de toekomst gaan afrekenen met het stikstofspook”, stelde minister Wiersma (Landbouw, BBB) vrijdag na afloop van de ministerraad.

Met name de gezamenlijke provincies en natuurorganisaties vinden de voorlopige plannen te vaag en vermoedelijk onvoldoende om Nederland ‘van het slot’ te halen. Ook de landsadvocaat betwijfelde eerder, in een advies aan het kabinet, of de maatregelen voldoende concreet en gebiedsgericht zouden zijn om stand te houden bij de rechter.

Maar het kabinet blijft grotendeels bij zijn oorspronkelijke plannen. Wiersma: „Natuurlijk moeten we nu echt toe naar de uitwerking, ik snap dat provincies dat liever vandaag dan morgen doen, ze kunnen zelf ook meer doen.” Het kabinet wil na de zomer een „nieuw vergunningsstelsel” presenteren „gebaseerd op een beter inzicht in de staat van de natuur en alle bijhorende drukfactoren”.

Ook wil het kabinet, op de lange termijn, de Natura2000-gebieden „herijken”. Of de duizenden projecten waarvoor nu geen vergunning kan worden afgegeven omdat er stikstof bij vrij komt, van woningbouw tot dijkversterking, binnenkort wél een vergunning kunnen krijgen, is de vraag. „Het huidige vergunningssysteem is niet meer houdbaar”, schrijft het kabinet aan de Tweede Kamer.

„Zelfs verduurzaming wordt geblokkeerd en wandeltochten kunnen niet doorgaan”, aldus het kabinet. „Het leidt ook tot miljoenen economische schade en heeft een negatief effect op het vestigingsklimaat.” Het kabinet hoopt de vergunningverlening weer op gang te brengen door de „rekenkundige ondergrens” voor de uitstoot van stikstof te verhogen van 0,005 mol per hectare naar 1 mol per hectare, maar moet daarover eerst een advies afwachten van de Raad van State, over enkele weken. Met die verhoging van de ondergrens zouden ook ruim 2.500 boeren, zogenoemde PAS-melders, in één klap zijn gelegaliseerd.

Regionale aanpak

Een nieuwe systematiek waarbij zowel boeren als industrie en verkeer worden gehouden aan maximale uitstoot van stikstof, moet op lange termijn uitkomst bieden. Om ook op korte termijn toch al resultaat te boeken, kiest het kabinet voor „een regionale aanpak”. Met voorrang worden de Veluwe en de Peel aangepakt, twee Europees beschermde natuurgebieden „met de meest urgente opgave”. Er komen zones van 250 meter rond „overbelaste” gebieden waarbij als eerste maatregelen worden genomen, zoals versnelde reductie van stikstofemissies.

„Het begint allemaal met vrijwilligheid”, zei premier Schoof daarover vrijdag na afloop van de ministerraad. Maar als er niet genoeg stikstofreductie wordt gerealiseerd, „moeten we kijken of een vorm van drang nodig is”. Ook wil het kabinet rondom kwetsbare natuurgebieden trajectcontroles voor het autoverkeer instellen.

Natuurorganisaties reageren negatief. Er lijkt „geen juridisch houdbaar plan” te liggen, stelt Natuurmonumenten. Greenpeace noemt de plannen een „schoffering van de rechtsstaat”. VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu benadrukken in een gezamenlijke reactie dat een oplossing snel nodig is. „Door het uitstellen van noodzakelijke politieke keuzes, wordt de rekening nu gelegd bij de natuur, woningzoekenden en ondernemers.”

Ook boerenorganisatie AgrActie is, om heel andere redenen, „zeer kritisch”. Volgens deze organisatie moet het kabinet geen systeem van emissiereductie introduceren, omdat stikstof „niets zegt over de staat van instandhouding van de natuur”, aldus een verklaring.

Delen

Mail de redactie

Het is nauwelijks nog nieuws als de regeringscoalitie van PVV, VVD, NSC en BBB ergens diep verdeeld over is en ruzie maakt. Maar zeker lijkt wel: er zijn weinig thema’s waar het onderling zo hoog oploopt, al heel lang en soms heel persoonlijk, als bij stikstof en de boeren. Ook weer deze week. De plannen van BBB-minister van Landbouw Femke Wiersma om Nederland door de stikstofproblemen heen te helpen, leiden tot irritatie en boosheid bij leden van het kabinet en Kamerleden in de coalitie.

VVD en NSC voelen zich gesteund door de landsadvocaat, die de plannen van Wiersma in haar kabinetsbrief hard onderuit haalt. En juist om die juridische ‘borging’ draait het nu: pas als de rechter ervan overtuigd is dat de voorstellen de stikstofuitstoot omlaag brengen, kan de vergunningsverlening voor onder andere bouwprojecten weer op gang komen. Volgens BBB is het al enorm ingrijpend voor boeren, en dus voor de eigen achterban, dat er maatregelen komen voor bedrijven die in de Peel en de Veluwe in een straal van 250 meter liggen van stukjes stikstofgevoelige natuur. Die moeten óf weg, óf op een andere, innovatieve manier gaan werken.

In een speciale ministeriële commissie over stikstof, onder leiding van premier Dick Schoof, waren er leden van het kabinet, van VVD en NSC, die een veel grotere strook rond veel meer kwetsbare natuurgebieden hadden gewild, en ook maatregelen die veel dwingender waren voor boerenbedrijven. Voor BBB is dwang, en dus de mogelijkheid van onteigening, onbespreekbaar. En de BBB’ers weten dat ze in de coalitie en het kabinet met een gerust hart kunnen vasthouden aan die ‘rode lijn’.

De PVV wil de kiezers van het platteland niet van zich vervreemden, vindt stikstof verder nauwelijks een belangrijk onderwerp en steunt BBB. Voor de VVD is stikstof ook geen onderwerp waar die partij het kabinet over zal laten vallen – datzelfde geldt voor NSC. Die partij staat in de peilingen op een verlies van achttien zetels en is net partijleider Pieter Omtzigt kwijtgeraakt.

Bloemetjes en een enkel koetje

En zo is stikstof vooral voor VVD en NSC aan de ene kant en BBB aan de andere kant een conflict geworden dat er voortdurend is, en de onderlinge omgang steeds verder verziekt. Bij BBB klinkt dat VVD’ers en NSC’ers een onrealistisch droombeeld hebben van de landbouw zoals die in de jaren vijftig was: met „bloemetjes en een enkel koetje” in de wei, terwijl volgens BBB de voedselproductie in Nederland en Europa gevaar loopt. Bij VVD’ers en NSC’ers kun je horen dat BBB-leider Caroline van der Plas „het hele land gijzelt” met haar „dwaze idee” dat Nederland voedseltekorten krijgt als er minder vee komt.

Na het mei-reces komt er een debat over de plannen van minister Wiersma en het is al zo goed als zeker dat VVD en NSC, zoals ze in debatten al veel vaker doen, samen zullen optrekken met oppositiepartijen waardoor Wiersma het, zoals vaker, moeilijk zal krijgen. Wat dat uiteindelijk zal betekenen voor de plannen, is nog niet te zeggen. Net zo goed zal meespelen wat er buiten de Haagse politiek gebeurt: welke nieuwe juridische eisen komen er, hoe lopen rechtszaken af die worden gevoerd over natuur en vergunningen, hoe zien boeren de voortdurende onzekerheid?

‘Land op slot’

En: wie wint in de beeldvorming? Houdt BBB ‘het land op slot’ door maatregelen die lang niet ver genoeg gaan om weer huizen te kunnen bouwen? Of is BBB de partij die „toch maar verantwoordelijkheid neemt” op een terrein dat moeilijk ligt bij de eigen achterban?

In de Tweede Kamer was op vrijdag het reces al begonnen, het gebouw was zo goed als leeg. Caroline van der Plas was er wél. „Ik wil”, zegt ze in haar werkkamer, „beschikbaar zijn voor de media. Dat ze niet het hele land hoeven door te crossen om mij ergens op een bankje in het park te filmen. Voor ons is deze kabinetsbrief een van de belangrijkste dit jaar.”

Delen

Mail de redactie