Groningen heeft meer aan actie dan aan excuses

Sinds de aardbeving in Huizinge is het pure ellende. Als Groningen een pinautomaat zou zijn, dan heeft Den Haag een plofkraak gepleegd. Maar deze vrijdag is het dan eindelijk zover: het eindrapport van de parlementaire enquête over de gaswinning zal worden gepresenteerd. In Zeerijp welteverstaan, de keuze moet getuigen van goede intenties.

In Groningen wacht men in spanning af, niet zozeer op de resultaten van de enquête zelf, eerder op de gevolgen in de praktijk. Want de provincie staat op een belangrijk kruispunt: hoewel het ideale punt voor een positieve omslag al jaren achter ons ligt, is nú dan echt het moment om Groningen het jawoord te geven.

Op wie Groningen in ieder geval niet hoeft te rekenen zijn de partijen verantwoordelijk voor alle rampspoed: Exxon Mobile, Shell, Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), het Cenrum Veilig Wonen (CVW), of wie allemaal ook alweer? Op wie dan wel, de overheid misschien? Zij heeft de plicht haar liefde eerlijk te verdelen over alle provincies, zou je zeggen, zoals een ouder ook geen favoriet kind aanwijst. Rutte pretendeert met zijn acties zijn uiterste best te doen, hij is „nergens zo vaak op pad geweest als in Groningen”.

Excuses zijn er inmiddels te over voor de gang van zaken in Groningen, zo bleek recent tijdens de verhoren van de parlementaire enquêtecommissie. Ook de koning is regelmatig op pad gestuurd met een excuusbriefje. Leuk en aardig allemaal, maar in daden wordt het niet omgezet.

Lees ook: Ook toen de boerderij al op 63 stutten leunde, draaide het kabinet de gaskraan verder open

Eerlijk deel

Rutte IV smijt de miljarden over de balk, maar in Groningen belandt het geld niet. De gaswinning heeft 454 miljard euro opgeleverd, Groningen heeft nauwelijks iets van dit geld teruggezien. Drie keer raden hoe de Oosterscheldekering en de Zuidas zijn gefinancierd. Groningers verdienen een eerlijk deel van de gegenereerde welvaart, die is opgebouwd met de inkomsten uit het gas onder ónze voeten.

Ja, er zijn initiatieven als het Nationaal Programma Groningen opgetuigd, 1,15 miljard zit er in de pot. Maar dit geld is louter een doekje voor het bloeden; opgezet zodat de verantwoordelijke politici ’s nachts niet wakker hoeven te liggen van hun knagende schuldgevoel.

Er zijn zat voorbeelden te bedenken waarmee duidelijk wordt dat Groningen niet het favoriete kind is. De Lelylijn kreeg geen bijdrage uit het met miljarden gespekte Nationale Groeifonds. En wie helpt er in Ter Apel?

Ook op andere gebieden staat Groningen op achterstand. Groningse kinderen zijn ongelukkiger, groeien vaker op in armoede en een hoger percentage ouders is laagopgeleid; je wieg kan beter elders staan. Paradoxaal genoeg treft de energiecrisis de mensen bovenop het gas hard, door de gemiddeld lage inkomens en oude gescheurde huizen.

Zelfhaat en apathie

Maar genoeg negativiteit, de presentatie van het eindrapport moet het keerpunt zijn. Voor Den Haag is het moment aangebroken om te stoppen met excuses maken en te doen alsof Groningen een gebied is in de periferie.

Ook Groningers zelf moeten ophouden met hun zelfhaat en apathie, om een positieve kentering teweeg te brengen, moeten zij hier wel zelf in geloven. Zoals Johan Remkes eerder terecht opmerkte: „We zijn onvoldoende trots op onze eigen provincie en ons eigen kunnen.”

Bij de presentatie van het eindrapport van de parlementaire commissie, 24 februari, zullen alle ogen gericht zijn op Zeerijp. Deze momenten van aandacht zijn schaars. Groningen zal nooit meer zo nadrukkelijk in de schijnwerpers komen te staan als tijdens deze parlementaire enquête. Tenzij er doden vallen bij een toekomstige aardbeving, maar moet het echt zover komen?

De uitkomsten van de enquête zijn Groningers allang bekend: onzorgvuldig gehandeld, te veel prioriteit voor geld en te weinig voor mensen. Nederland heeft zoveel te danken aan het gas, wees daarom wat dankbaarder naar de Groningers toe.

Het tij begint al voorzichtig te keren: onlangs werd namelijk bekend dat het Kinderhartcentrum van het UMCG mag blijven. Zanger Ede Staal verwoordde het in zijn meest iconische tekst zo: „’T het nog nooit, nog nooit zo donker west. Of ‘t wer altied wel weer licht.” Die laatste zin mag de enige uitkomst zijn van deze enquête. Op naar de toekomst!