Tot woensdagmiddag 18 minuten over één aan de Amerikaanse oostkust was het devies van het Witte Huis: de invoerheffingen zijn geen onderhandelingsinstrument, president Trump wijkt geen centimeter, hij heeft een ruggengraat van staal, hij wil de wereldhandel herstructureren, de Amerikanen moeten de pijn verduren en de regering zal kijken of ze de klappen voor de boeren met financiële steun kunnen verzachten.
Het was de taal van Trumps belangrijkste economische adviseur Peter Navarro en van zijn Handelsminister Howard Lutnick, die de afgelopen week avond aan avond kwamen uitleggen dat de invoerheffingen de sleutel waren tot de wederopstanding van de Amerikaanse maakindustrie. Het was de taal van Trumps handelsgezant Jamieson Greer, die op diezelfde woensdagmiddag in het Huis van Afgevaardigden sprak over de voordelen van de tarieven. „Ik denk dat we met z’n allen deze tijd moeten uitzitten”, zei Greer tegen de afgevaardigden – ook Republikeinen – die de paniek onder hun kiezers naar voren brachten.
Toen Greer ter plekke hoorde dat zijn baas de heffingen per Truth-bericht had opgeschort, zei hij snel dat hier al dágen over was gediscussieerd en dat de president dit nu had besloten „omdat er zoveel landen met ons willen onderhandelen”.
Dat er al langer over werd gediscussieerd, klopt. Vanaf het moment dat Trumps heffingenbeleid als een sloopkogel door de economie sloeg, klonken ook onder zijn medestanders protesten op. Ze liepen allemaal op eieren, omdat er nu eenmaal geen andere route naar het oor van Trump voert. Miljardair en adviseur Elon Musk viel daarom afgelopen week de na Trump belangrijkste voorvechter van heffingen aan: Peter Navarro, die hij na een virtuele woordenwisseling „dommer dan een zak bakstenen” noemde.
Een andere miljardair en belangrijke geldschieter, investeerder Bill Ackmann, schreef zondag op X dat een „economische kernoorlog tegen alle andere landen op de wereld” ertoe zou leiden dat „investeringen krakend zouden vastlopen, dat consumenten hun portemonnees zouden sluiten en dat het jaren, zo niet tientallen jaren zou duren eer wij onze gedeukte reputatie weer zouden herstellen”. Nadat hij Trump geprezen had – „hij heeft ieders aandacht voor dit probleem, prima” – suggereerde Ackmann dat de president „op maandag” zou kunnen voorstellen om de rest van de wereld negentig dagen de tijd te geven om met de VS te onderhandelen over eerlijker handelsbetrekkingen.
‘De handigste onderhandelaar’
Diezelfde dag, schrijft The New York Times, besloot de tot dan toe tamelijk onzichtbare minister van Financiën, Scott Bessent, dat het tijd was om persoonlijk op de president in te praten. Hij vloog met Trump terug van Pennsylvania naar Washington en adviseerde Trump zich toe te leggen op onderhandelingen met andere landen. Omdat Trump nu eenmaal de handigste onderhandelaar ter wereld is, had Bessent gezegd volgens vier mensen aan boord die met The New York Times spraken.
Trump had volgens die mensen tegengesputterd. De pijn zou maar ‘kort’ duren. Toen had Bessent gezegd dat ‘kort’ in termen van de economische markt vele maanden zou kunnen betekenen, en dat hij vooral moest uitleggen wat het einddoel van zijn plan was, omdat de markten bovenal zekerheid verlangden. De boodschap zou maar ten dele zijn aangekomen, namelijk dat deel waarin Trump de handigste onderhandelaar was. Vanaf dat moment zei hij telkens dat andere landen wilden onderhandelen met de VS. Nog dinsdagavond zei hij op een bijeenkomst van Republikeinse donoren dat „landen ons opbellen, om mijn kont te kussen en te smeken of we alsjeblieft, alsjeblieft een overeenkomst willen sluiten”.
Hij haalde daar uit naar Republikeinse politici die waagden te twijfelen aan zijn strategie, ‘panicans’ had hij die eerder genoemd, paniekvogels. Diezelfde avond zaten enkele van die twijfelaars op tv bij presentator Sean Hannity van Fox News. Hij sprak met zeven senatoren van wie Ted Cruz (Texas) een pregnante samenvatting gaf van de consequenties van de importheffingen. „De ene mogelijkheid, en ik hoop en bid dat de president die kiest, is dat alle landen over elkaar heen buitelen op weg naar het Witte Huis en zeggen: ‘Oompje, wij slopen onze heffingen en onze handelsbeperkingen.’ (…) President Trump heeft de kans op een buitengewone overwinning voor het Amerikaanse volk door een overeenkomst te sluiten.”
Maar, waarschuwde Cruz, „er zijn ook stemmen in het Witte Huis die liever geen overeenkomsten sluiten en die heffingen zien als een langjarig economisch instrument. Volgens mij zou dat een vergissing zijn”.
‘RUSTIG BLIJVEN’
Zo probeerde iedereen de afgelopen week te communiceren met een leider die aan zijn huidige adviseurs duidelijk heeft gemaakt dat hij ditmaal wil regeren met ja-knikkers, en niet wil herbeleven wat hij in zijn eerste termijn had ervaren: dat medewerkers hem tegenwerkten omdat ze zelf dachten dat zijn ideeën slecht voor Amerika waren. Zo zouden twee medewerkers eens domweg een papiertje met het plan om het vrije handelsverkeer met Zuid-Korea op te heffen, stiekem hebben weggenomen in de hoop dat de president zijn voornemen zou vergeten – wat ook gebeurde, aldus journalist Bob Woodward in zijn boek Fear.
Op woensdagochtend even na half tien in Washington schreef de president nog: ‘RUSTIG BLIJVEN’ en „Dit is een geweldige tijd om te kopen” – wat kennelijk betrekking had op de kelderende aandelen.
Vlak daarna kwamen de ministers Bessent en Lutnick in de Oval Office, samen met Kevin Hasset, voorman van de belangrijkste economische adviesraad. Met de president bespraken ze de ontwikkelingen van de Amerikaanse staatsobligaties, doorgaans voor beleggers een rots in de branding in woelige economische tijden, maar nu werden ze gedumpt en kon de Amerikaanse regering alleen tegen hogere rente nog obligaties verkopen.
Dat, zeggen insiders zoals Charlie Gasperino uiteenzette bij het Fox Business Network, was de doorslaggevende reden voor de president om op zijn schreden terug te keren en de ‘pauze’ af te kondigen waar Ackmann en anderen op hadden aangedrongen. „Ik zou hier graag vertellen dat Donald Trump de wereld te slim afgeweest is, ik ben een Amerikaan, ik steun mijn president, maar dat is niet wat er is gebeurd.”
Lutnick en Bessent schreven samen met Trump aan het Truth-bericht waarin de opschorting werd bekendgemaakt – dat wil zeggen: in het bericht stond eerst dat China harder werd aangepakt en daarna dat de rest van de wereld negentig dagen de tijd kreeg. Waarvoor? Dat stond er niet in.
Daarna deden alle mensen die Trump de afgelopen dagen hadden geprobeerd op dit pad te krijgen, hun best om de wereld te doen geloven dat de president alles zelf had afgewogen en besloten. „Dit is briljant uitgevoerd door Donald Trump”, twitterde Bill Ackmann verwijzend naar Trumps managementboek. „Klassiek, Art of the Deal.”
Minister Bessent hield voor verslaggevers vol dat de tournure door Trump was bedacht en dat die niets te maken had met de kelderende beurskoersen. Trump zelf gaf daar toch wel enige aanwijzing voor toen hij zei dat hij de koersen van de staatsobligaties in de gaten had gehouden en dat „mensen daar een beetje nerveus van werden”.
