Amerikaanse defensieminister stelt de Filippijnen gerust: ‘Vrede door kracht en afschrikking werkt, zeker in deze regio’

De Filippijnen kunnen blijven rekenen op de militaire steun van de Amerikanen, aldus de Amerikaanse Minister van Defensie Pete Hegseth. De minister is vandaag op bezoek in Manila. „Vrede door kracht en afschrikking werkt. Zeker in deze regio waar jullie te kampen hebben met de dreiging van het communistische China”, zei hij tegen de Filippijnse president Ferdinand Marcos.

China claimt grote delen van de Zuid-Chinese Zeegebied, ook gebieden die volgens internationale verdragen horen bij de Filippijnen, Vietnam, Brunei, Maleisië en Indonesië. Dat Hegseth bij de hoorzitting in de Senaat voor zijn benoeming, in januari, dacht dat ASEAN (een verbond van tien Zuidoost-Aziatische landen) bestond uit Zuid-Korea en Japan en niet eens leek te weten waar de Filippijnen liggen, werd wereldwijd met hoon ontvangen. De landen in Zuidoost-Azië die afhankelijk zijn van militaire steun van de VS, zoals de Filippijnen en Vietnam, keken bezorgd naar de beelden uit het Amerikaanse Congres.

Chinese schepen

Sinds het aantreden van president Marcos in 2022 is de agressie van Chinese schepen in Filippijnse wateren toegenomen. Chinese oorlogsschepen vallen regelmatig Filippijnse vissers aan die in nationale wateren en in Filippijns zeegebied varen. Ook zijn er regelmatig agressieve aanvaringen met de Filippijnse kustwacht. In juni verloor een Filippijnse militair zijn duim bij een schermutseling bij het rifeiland Second Thomas Shoal, dat in de Filippijnse Exclusieve Economische Zone ligt maar door China wordt geclaimd. Het Hof van Arbitrage in Den Haag oordeelde in 2016 dat de Chinese aanspraak op het gebied niet geldig is, maar Beijing erkent dat vonnis niet.

Sinds 1999 dient een gezonken Filippijns oorlogsschip, de BRP Sierra Madre, er als Filippijnse militaire basis. Spanningen namen toe toen China de route naar het schip blokkeerde, waardoor de Filippijnen de troepen die er gestationeerd zijn enige weken niet meer konden bevoorraden.

Ook rond Scarborough Shoal, een ander visrijk rifgebied in Filippijnse wateren, domineren Chinese schepen. En afgelopen weken patrouilleerde het zogenaamde Chinese ‘Monsterschip’, het grootste oorlogsschip ter wereld, in Filippijnse wateren.

Gezamenlijke oefeningen

Zonder Amerikaanse militaire en financiële hulp zijn de Filippijnen niet in staat om zich te verweren tegen de Chinese expansiedrift. De Filippijnen zijn vanwege hun geschiedenis (ze waren een periode door de Verenigde Staten gekoloniseerd) sinds de onafhankelijkheid nauw verbonden met de VS. In 1951 tekenden de landen een wederzijds militair verdedigingspact, dat inhoudt de landen bij een aanval van een andere natie elkaar te hulp komen. Sinds 1991 vindt elk jaar in de Filippijnen een grote militaire oefening door beide landen plaats, Balikatan (‘Schouder aan Schouder’ in de Filippijnse taal Tagalog), waaraan ook andere bondgenoten zoals Frankrijk en Australië deelnemen. Om de Chinese agressie beter het hoofd te bieden ging Marcos vorig jaar met de VS en Japan een apart trilateraal verdedigingspact aan, een samenwerkingsverband op gebied van maritieme veiligheid, economie en technologie. Ook zoeken de Filippijnen toenadering tot de Quad, een bondgenootschap tussen de VS, Australië, Japan en India.

Filippijnse studenten grepen het bezoek van Hegseth vrijdag aan om tegen de Amerikaanse militaire aanwezigheid te demonstreren in de buurt van de ambassade in Manila.

Hoewel de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, gelijk bij het aantreden van president Donald Trump de continuering van Amerikaanse steun aan de Filippijnen telefonisch bevestigde, bleef de onrust over een nieuwe Amerikaanse koers. De grove behandeling van de Oekraïense president Zelensky in de Oval Office door Trump en JD Vance in februari nam de onzekerheid over hun positie bij landen als de Filippijnen niet weg. Betekent ‘America First’ dat de Filippijnen (zoals Taiwan ook vreest) nu slechts een speelkaart zijn in de onderhandelingen met China?

Recente Chinese propaganda heeft de Filippijnen extra op de kast gejaagd. Volgens de Filippijnse admiraal Roy Trinidad circuleren op Chinese mediaplatforms beweringen dat eilandprovincie Palawan (bijna een miljoen inwoners) ooit Chinees was. De beroemde vijftiende eeuwse Chinese ontdekkingsreiziger Zheng He zou het Filippijnse eiland hebben ontdekt en aan China hebben toegevoegd. Maar er is geen enkel bewijs dat hij ooit Palawan heeft bezocht, laat staan dat het destijds onderdeel was van het Chinese keizerrijk.

Verzet tegen Chinese agressie

Wat staat er op het spel? Anders dan zijn voorganger Rodrigo Duterte, die nog steeds warme banden met China onderhoudt, verzet de huidige Ferdinand Marcos zich met hand en tand tegen de Chinese agressie. Maar daarmee legt hij ook zijn lot deels in Amerikaanse handen. Zonder de VS zijn de Filippijnen militair niet tegen China opgewassen. Het land, dat een tiental Amerikaanse militaire bases op zijn grondgebied heeft, rekent erop dat de Amerikaanse militaire steun China op afstand houdt. Eerder deze maand verklaarde Jose Manuel Romualdez, de Filippijnse ambassadeur in Washington, dat 336 miljoen dollar van een onder de regering-Biden toegezegd hulppakket van 500 miljoen dollar onderweg is. De Filippijnen willen dit geld gebruiken om het leger te moderniseren. Ook zei hij dat president Marcos voor de jaren 2025-2029 een totaalpakket van 2,5 miljard dollar van Donald Trump hoopt los te krijgen.

‘Roofdier’

China bekijkt de ontwikkelingen met argusogen. De grootmacht ziet de aanwezigheid van Amerikaanse bases en oorlogsschepen in de regio als buitenlandse inmenging. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde de Filippijnen dinsdag dat ze de „deur niet moeten openen voor een roofdier”. Hij legde met deze woorden de vinger op een gevoelige plek, namelijk de Filippijnse afhankelijkheid van het tumultueuze, mogelijk onbetrouwbare, beleid van Trump. „Degenen die zich aanbieden als welwillend schaakstuk zal in het eindspel worden opgeofferd,” zei hij om de kwetsbaarheid van de Filippijnen nog eens fijntjes te benadrukken. „We zijn geen willoos schaakstuk,” reageerde een Filippijnse woordvoerder vandaag. „We zijn een onafhankelijke natie.”

Het is nog niet bekend welke concrete toezeggingen zijn gedaan. Pete Hegseth vliegt morgen naar Japan.

Delen





Mail de redactie