Er is wel genoeg oorlog vandaag de dag. Elke avond Rusland en Oekraïne in de talkshows, Israël en Gaza, zij het tegenwoordig wat minder prominent want zo werkt dat met oud nieuws. Het nieuwe Amerikaanse offensief om de Jemenitische Houthi’s binnen de perken te krijgen en, zo goed als onopgemerkt, het bloedigste conflict van allemaal in Soedan. Maar er kan nog best wel wat oorlog bij, begrijp ik uit de recent toenemende pleidooien voor een aanval op het Iraanse nucleaire programma.
Ik weet het, de Israëlische premier Netanyahu wil al meer dan twintig jaar Irans nucleaire installaties aanvallen om een Iraanse atoombom te voorkomen, en noch de aanval noch die bom zijn ervan gekomen. Maar de omstandigheden zijn de afgelopen maanden aanzienlijk veranderd, met Netanyahu die keihard toeslaat waar hij kan – Gaza, Libanon, Syrië, Houthi’s – en zijn kans schoon ziet tegen een verzwakt Iran. Zeker met vriend Trump aan het roer in Amerika die dan liefst zou moeten meedoen of in elk geval oké zeggen. Terwijl u dit leest zit er een Israëlische regeringsdelegatie in Washington om een blauwdruk te bespreken voor een aanval op Iran.
Ik schreef hier in januari nog heel positief dat president Trump juist een nieuw nucleair akkoord wilde sluiten met Iran (terwijl hij zelf in 2018 uit het akkoord van 2015 was gestapt), en dat wil hij nog steeds. „Er zijn twee manieren om hen te stoppen: met bommen of met een beschreven stuk papier. Ik sluit veel liever een akkoord dat hen geen pijn gaat doen”, zei hij vorige maand, nota bene met Netanyahu op bezoek. Vergeet niet, Trump wil net als president Obama destijds de Nobelprijs voor de Vrede krijgen in zijn eerste jaar. Begin deze maand schreef hij een brief aan Irans opperste leider Ali Khamenei waarin hij hem twee maanden de tijd gaf om een nieuw akkoord te bereiken. Op heel vriendelijke toon, aldus zijn toponderhandelaar Steve Witkoff in The Tucker Carlson Show: „Hij zei ruwweg, ik ben een vredespresident [..] We moeten praten. We moeten de misverstanden ophelderen. We moeten een controleprogramma opzetten zodat niemand zich zorgen maakt over militarisering van jullie nucleaire materiaal.”
Daarmee zou Iran best kunnen instemmen, als er in ruil maar genoeg sancties worden geschrapt, dus wat zeur ik over oorlog? Omdat er een variant is op wat de ‘vredespresident’ wil van Iran, uit de mond van zijn nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz in een vraaggesprek met CBS’ Face the Nation. Namelijk dat Teheran zijn complete nucleaire programma inlevert, inclusief alle uraniumverrijking, ook voor civiele doelen. Bovendien moet Iran zijn raket- en dronesprogramma schrappen en alle steun voor bevriende milities in de regio staken. „Dit is het volledige programma. Geef het op of anders zullen er consequenties zijn.”
Het is allang duidelijk dat Iran wil onderhandelen om van de zich steeds hoger opstapelende Amerikaanse sancties af te komen die zijn economie wurgen. Het beseft dat zijn voorwaartse defensie niet veel meer voorstelt door de zware Israëlische klappen die zijn steunpilaren Hezbollah en Hamas te verduren hebben gekregen, en met name ook door de val van oude bondgenoot Assad in Syrië. Als het islamitische regime één ding wil, dan is het overleven. Khamenei zei stoer dat onderhandelen geen zin had; ondergeschikten waren een stuk minder categorisch en binnenkort schijnen indirecte onderhandelingen in de Emiraten te beginnen.
Maar als Waltz’ woorden ook maar enigszins kloppen valt er niet veel te onderhandelen. Zou dat de druppel zijn die ayatollah Khamenei tot een nucleair wapenprogramma bekeert? Ik denk het niet; Amerika en Israël zouden meteen in de aanval gaan. Maar wat gebeurt er als Trumps ultimatum in mei afloopt? De ‘vredespresident’ heeft al een tweede vliegdekschip richting het gebied gestuurd. U bent gewaarschuwd.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert. Ze schrijft om de week een column.
