Ze diende een klacht in over seksueel wangedrag, maar werd zelf geschorst. De Nigeriaanse politiek is in de ban van een geëxplodeerde confrontatie tussen de Nigeriaanse senator Natasha Akpoti-Uduaghan (45) en de voorzitter van de senaat Godswill Akpabio (62). Haar schorsing voor een periode van zes maanden, na Akpabio te hebben beschuldigd van seksuele intimidatie, is een nieuw strijdpunt geworden tussen feministen en conservatieven. Daarbij gaat het voor die eersten over een veel grotere kwestie: de positie van vrouwen in Nigeria’s door mannen gedomineerde politiek.
De affaire begon met een publieke ruzie in de senaat over de stoelbezetting (Akpoti-Uduaghan kreeg een minder zichtbare stoel toebedeeld), maar escaleerde toen Akpoti-Uduaghan in een interview op Arise Television, één van Nigeria’s meest bekeken zenders, de voorzitter van de senaat van seksuele intimidatie beschuldigde.
„Ken je de verhalen van studentes die maar blijven zakken voor hun vakken, omdat ze weigeren met hun professor naar bed te gaan?”, vroeg de senator, verwijzend naar een schandaal van een paar jaar eerder, toen de BBC onthulde hoe studentes werden gedwongen seks te hebben met docenten voor een goed cijfer. Volgens Akpoti-Uduaghan was dat „precies” waarmee zij te maken had gehad.
Akpabio, die bevriend is (of was) met de man van deze senator zou meermaals seksuele avances hebben gemaakt. Het interview leidde tot commotie in de senaat, waar 105 van de 109 zetels door mannen worden gevuld. Sommige mannelijke collega’s beschuldigden de senator ervan „de reputatie van hun instituut te bezoedelen”. Haar vrouwelijke collega’s raadden haar aan de boel „vriendschappelijk” op te lossen.
Akpoti-Uduaghan besloot anders en diende een officiële klacht voor seksuele intimidatie in. Maar nog voor de verantwoordelijke Ethiek Commissie zich hierover had gebogen, liet hun voorzitter al weten dat haar verzoek „dead on arrival” was. Haar klacht werd om „procedurele fouten” afgewezen en niet de voorzitter maar Akpoti-Uduaghan is nu voor zes maanden geschorst, zogezegd vanwege „wangedrag en indiscipline”.
Woeste reacties
Feministen reageerden woest. Een „verbluffende vertoning van het patriarchaat”, noemde Mabel Adinya Ade, oprichter van een organisatie voor vrouwenemancipatie het in een ingezonden stuk in de krant Premium Times. „Dit gaat niet over één vrouw, maar over de institutionele wijze waarop Nigeriaanse vrouwen in de politiek het zwijgen wordt opgelegd”. Want ook in het Nigeriaanse Huis van Afgevaardigden is het niet veel beter gesteld: onder de 360 leden zijn er slechts zeventien vrouwen. Pogingen om wetten door te voeren die vrouwen meer rechten geven, worden consequent weggestemd.
Ade wijst er daarbij fijntjes op dat de senaatsvoorzitter al eerder van soortgelijk wangedrag was beschuldigd. Die ontkent alle schuld. Terwijl zijn medestanders de media zoeken, zwellen de oproepen voor een onafhankelijk onderzoek aan. Akpoti-Uduaghan deed zelf een voorzet. Vorige week reisde ze naar New York waar ze tijdens een sessie van de interparlementaire unie van de Verenigde Naties in een geëmotioneerde speech om „gerechtigheid” vroeg.
„Dit gaat om het grotere plaatje”, citeerde de Nigeriaanse tv-zender Channels TV haar. „Het toont de crisis van vrouwelijke representatie in onze politiek.” Haar punt werd diezelfde dag gesterkt door een interview met een voormalig minister. Volgens deze Adeseye Ogunlewe was „de schoonheid” van de senator het probleem. Toen de interviewer tegenwierp dat senators met wetten bezig moeten zijn en niet uiterlijkheden, antwoordde hij: „Het is natuurlijk voor een man naar de schoonheid van een vrouw te krijgen. Hoe kan een man zijn oog daarvoor sluiten?”
Ze zitten in een typisch Frans kerkje, terwijl de rest zich vermaakt op een typisch Frans terrasje nadat er inkopen zijn gedaan op een typisch Frans marktje. Ja, het is genieten in prachtland Frankrijk. Maar nu is het tijd om de diepte in te gaan. Want naast van het leven genieten en een geheimzinnig spel vol beproevingen spelen, is dat ook nog een belangrijk doel van presentator en gastheer Diederik Ebbinge: met zijn gasten de diepte ingaan.
Henry van Loon werpt blikken op zijn telefoon wanneer hij met Ebbinge in de kerkbankjes zit. „Henry”, zegt die laatste – zijn stem is zacht en laag, hij laat veel veelbetekenende stiltes vallen. „Jouw ouders… leven niet meer, toch?” „Klopt”, zegt Van Loon. „Behalve mijn vader. Die leeft nog wel.”
Het is fijn om het droogkomische programma Promenade (NTR) terug op tv te hebben, ditmaal nét even in een andere vorm. Waar de makers voorheen talkshows parodieerden, is het format nu gebaseerd op interviewprogramma’s waarin BN’ers zich op zonnige locaties in het buitenland blootgeven (denk: Casa di Beau). Deze Promenade-revival heet daarom niet zomaar Promenade, maar Chateau Promenade. Om de gekte nog wat verder aan te zetten zijn er ook nog een boel andere formats aan de mix toegevoegd en moeten Ebbinges gasten bijvoorbeeld deelnemen aan Cherche le Rat. „Hoe is dat anders dan Wie is de Mol”, vraagt Van Loon. Ebbinge, gepikeerd: „Bij Cherche le Rat zijn er geen bondjes.”
Zoals gebruikelijk laten de makers van Promenade zien dat ze vloeiend de taal van bestaande programma’s spreken en bouwen ze voort op de absurditeit die het Nederlandse tv-landschap al in zich heeft. Wie dit weekend bijvoorbeeld naar humaninterestprogramma’s als Ivo op Zaterdag (AvroTros) of Open Casa (Prime) keek, kwam genoeg scènes en uitspraken tegen die niet hadden misstaan in Chateau Promenade. Probeer zelf maar eens het onderscheid te maken: aan wie behoren de volgende citaten toe?
1) „Toegegeven: hij is een fysiek wereldwonder.”
A: Presentator Ivo Niehe (over de caddie van interviewkandidate Masako Ohya)
B: Diederik Ebbinge (over vaste gast Henry van Loon)
2) „Hebben ze ergens spijt van? Of juist niet? En waarom dan niet? En nog veel meer talloze andere vragen.”
A: Robbert Rodenburg (over enkele vragen waarmee hij met zijn gasten de diepte in wil in een Marrokaanse villa)
B: Diederik Ebbinge (over enkele vragen waarmee hij met zijn gasten de diepte in wil in een Frans chateau)
3) „Formidable – dat betekent: formidabel.”
A: Ivo Niehe (over het woord ‘formidable’)
B: Diederik Ebbinge (over het woord ‘formidable’)
4) „Ik kan niet wachten om bij het openkaartgesprek met haar de diepte in te gaan.”
B: Diederik Ebbinge (over de geheimzinnige Celine uit Lyon)
6) „’De wereld is zo heftig, het is allemaal zo zwaar, alleen wij kunnen hem redden’… En dan zo met die zweep op de [eigen] rug.”
A: Open Casa-gast Dilan Yesilgöz over GL-PvdA-borrels
B: Diederik Ebbinge over een ritueel dat deelnemers aan Cherche le Rat moeten uitvoeren als een opdracht mislukt
Antwoorden: 1A, 2B, 3A, 4A, 5A, (ja, Dilan Yesilgöz zit echt in Open Casa; ze moedigt haar Instagram-volgers regelmatig aan het programma te kijken), 6A.
Dat Donald Trump er niet in slaagde de Russische oorlog tegen Oekraïne ‘binnen 24 uur’ te beëindigen zodra hij president zou worden – het zij hem vergeven. Maar de zelfverklaarde dealmaker in het Witte Huis heeft met zijn autoritaire manier van ‘bemiddelen’ binnen twee maanden tijd zo’n gordiaanse knoop weten te vlechten dat de kans op een duurzame en rechtvaardige vrede eerder verder weg lijkt, dan dichterbij. Wie de ‘deals’ bekijkt die Trump tot nu toe heeft gesmeed, kan alleen maar concluderen dat het Rusland van Vladimir Poetin, de agressor in deze oorlog, de grote winnaar is, en Oekraïne steeds dieper in de problemen wordt geduwd.
Het staakt-het-vuren op de Zwarte Zee dat vorige week tot stand kwam is een voorbeeld van de partijdigheid van Trumps bemiddelaars. Nadat Oekraïne onvoorwaardelijk akkoord was gegaan met het Amerikaanse voorstel was het de beurt aan het Kremlin. Washington meldde na een dag onderhandelen triomfantelijk dat Rusland óók akkoord was, maar nadere bestudering leerde dat de overeenkomst radicaal was veranderd. Zo eisten de Russen opschorting van economische sancties en de terugkeer van een aantal Russische banken in SWIFT, het internationale betalingssysteem.
Dat laatste is overigens onmogelijk zonder hulp van de Europese Unie – en die werkt daar terecht niet aan mee. Die internationale economische straffen waren een antwoord op de Russische invasie in Oekraïne, en daaraan is niets veranderd, stelt Brussel terecht.
Gezien de Oekraïense afhankelijkheid van de Amerikaanse militaire steun blijft het voor Kyiv op eieren lopen met Washington. Trump schortte de militaire hulp en inlichtingen begin maart al eens op, met grote gevolgen voor de oorlog. Of Oekraïne nu akkoord gaat met deze oneerlijke deal, of hem alsnog afwijst – in beide gevallen is Rusland de grote winnaar. En dat voor een akkoord waar Kyiv relatief weinig aan heeft: met een succesvolle Oekraïense dronecampagne werd Ruslands Zwarte Zeevloot vorig jaar al grotendeels verjaagd uit de wateren rond de Krim.
De doorzichtige manier waarop Washington en Moskou proberen Oekraïne tot ‘vrede’ te dwingen veroorzaakt vooral wantrouwen in Kyiv. Zeker nu Oekraïne het gevoel heeft te worden afgeperst met een Amerikaanse grondstoffendeal die het land nog jaren als een molensteen om de nek zal hangen.
Niemand die de nieuwe verhoudingen beter aanvoelt dan Poetin. Hij heeft de afgelopen jaren laten blijken geen centimeter te willen inschikken om vrede te krijgen, terwijl hij de sleutel in handen heeft: Poetin begon de oorlog zelf – en hij kan hem vandaag nog beëindigen.
Maar hij heeft tijd, zolang Rusland op het slagveld terrein wint. En nu Trumps bemiddelaars soms klinken als het wensenlijstje dat de Kremlinwoordvoerders elke dag oplezen, eist Poetin meer. Ondermijning van Oekraïne, de NAVO en de Amerikaans-Europese relaties, een Russische terugkeer in de wereldhandel en normalisering van de betrekkingen met Washington. Moskou eist zelfs Oekraïense gebieden die het in elf jaar oorlog niet wist te veroveren. Poetin, zo schreef een Amerikaanse columnist vorige week, bespeelt Trump als een Stradivarius.
Zo is de netto-opbrengst van twee maanden Trump vrijwel nihil als het gaat om vrede in Oekraïne. Voor de Europese bondgenoten van Oekraïne blijft de boodschap hetzelfde: zij zullen vol achter Kyiv moeten staan en zelf verantwoordelijkheid nemen voor de Oekraïense veiligheid. Deze oorlog gaat heel Europa aan.
Hé, een bekend gezicht! Bij binnenkomst herkennen we Tara Eikenaar meteen van haar Tiktok-video’s. Krijg je puistjes van chocola? Is cola light slechter voor je dan gewone cola? Die video’s helpen het Voedingscentrum om jongeren te bereiken die hun informatie vooral van influencers krijgen. Dat lukt vrij behoorlijk: het colafilmpje is meer dan 739.000 keer bekeken.
Maar we komen voor iets anders. Hoe consumenten voedselrisico’s inschatten. En hoe ánders experts dat doen. Het Voedingscentrum peilde dat bij een representatief panel van ruim duizend Nederlanders en bij 69 voedingsexperts. De uitkomsten verschijnen vandaag.
Wat blijkt: ‘gewone’ mensen schatten veel risico’s hoger in dan deskundigen. Kort gezegd: consumenten zien meer gevaar in de effecten van milieuverontreiniging, microplastics, pesticiden en PFAS op en in hun voeding dan deskundigen. En hoewel ook het brede publiek meer oog krijgt voor ongezonde voeding, zien voedingsexperts (80 procent) hier veel vaker een „(heel) erg groot” risico in voor de gezondheid dan consumenten (41 procent).
Petra Verhoef, bijna twee jaar directeur van het Voedingscentrum, heeft het onderzoek voor zich liggen. Wieke van der Vossen, voedselveiligheidsexpert, is ook aangeschoven in het kantoor van het voorlichtingsbureau. Het is er licht en kleurig en overal staat fruit. Het ruikt zelfs naar fruit.
Verhoef begint met iets positiefs dat haar opviel in het rapport. Consumenten zien een ongezond eetpatroon nu als verreweg het grootste voedselrisico voor hun gezondheid. In de ogen van experts was het dat al. „Maar bij consumenten zie je dat bewustzijn steeds groter worden, sterker dan in 2018 en 2009, toen we vergelijkbaar onderzoek deden.”
Het maakt het probleem van overgewicht en chronische ziekten die verband houden met ongezonde voeding nog niet kleiner, maar bewustzijn is het begin van gezonder gedrag, weet het Voedingscentrum, dat een gezonder, duurzamer en veiliger eetpatroon voor alle Nederlanders als missie heeft.
Voor het eerst vroegen jullie naar microplastics en PFAS, microscopisch kleine plasticdeeltjes en chemische verbindingen die ook in voeding kunnen belanden.
WvdV: „Vorig jaar was er bijna wekelijks wel iets over in het nieuws, en nog steeds. Wij krijgen er veel vragen over. Daarom zijn we er zelf ook actief mee naar buiten gegaan. Over PFAS in eieren van hobbykippen deden we dat nadat het Bureau Risicobeoordeling (BuRo) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit met onderzoek was gekomen. Daarin zaten hoge uitschieters, en daarom hebben we mensen hierover geïnformeerd.”
Zorgen over PFAS waren er al langer. In 2023 liet NRC eieren op PFAS onderzoeken. Daaruit bleek dat kippeneieren van particulieren in en rond Dordrecht veelal te hoge gehalten PFAS bevatten. „Het eten van deze eieren is schadelijk voor de volksgezondheid”, zei toxicoloog Martin van den Berg in het stuk. Het nieuws was de aanleiding voor het onderzoek van BuRo.
Waarom hebben jullie op die rapporten gewacht voordat jullie er zelf iets over zeiden?
WvdV: „Er moeten betrouwbare data zijn, op basis waarvan we consumenten kunnen adviseren. We volgen de wetenschappelijke literatuur, we hebben contacten met onderzoekers. Maar soms weet de wetenschap nog niet alles en dat zeggen we dan ook. Hetzelfde geldt voor microplastics. We weten dat ze ons lichaam binnenkomen, dat ze zelfs in de hersenen gevonden zijn. Maar wat ze nu eigenlijk doen met onze gezondheid, daar wordt nog veel onderzoek naar gedaan.”
Tegelijk waren er wel verontrustende signalen over PFAS-eieren. Denken jullie dan niet: hier moeten we iets over melden?
WvdV: „Als we niet weten hoe de analyse precies gedaan is, of de resultaten zijn wisselend, dan is het lastig om algemene adviezen voor heel Nederland te geven. Dan willen we toch wachten tot er eenduidig bewijs is. Maar als er een eetvraag is, zoals wij dat noemen, dan proberen we vaak wel íets op de website te zetten, zodat mensen niet gedwongen zijn om in de krochten van het internet naar informatie te zoeken. En dan zeggen we er ook eerlijk bij: het onderzoek loopt nog, nog niet alles is bekend.”
Niet meer dan 3 procent van de experts ziet pesticiden, milieuverontreiniging of microplastics als een „(heel) erg groot risico”. Terwijl een kwart van de consumenten die inschatting maakt.
WvdV: „We zien dat verschil in risicoperceptie al jaren. Die stoffen zijn ongrijpbaar: je ziet ze niet, ze komen van buitenaf, je hebt er zelf weinig invloed op. Consumenten missen vaak ook het overzicht en de kennis die experts wel hebben. Ze maken zich zorgen over hun gezondheid en die van hun kind. De kans dat je er ziek van wordt is heel klein, maar het gaat in hun ogen over dood en leven. Terwijl de kans dat je ziek wordt wanneer je het mes van de rauwe kip niet afwast voordat je een ui snijdt, veel groter is.
„Er is een belangrijk verschil tussen gevaar en risico. Een stof kan gevaarlijk zijn. Maar het gaat altijd om hoeveel je binnenkrijgt en hoe lang je wordt blootgesteld voordat het een risico is voor je gezondheid. Daar is de hele wet- en regelgeving op gebaseerd. Niet alles dat je met metingen vindt is een risico.”
En áls het gehalte stoffen hoger is dan de wettelijke norm…
„Dan betekent dat nóg niet automatisch dat je er op termijn ziek van wordt. Als uit dierproeven is afgeleid bij welk niveau een risico ontstaat, wordt de wettelijke veiligheidsnorm uit voorzorg nog honderd keer strenger. Experts kennen dat systeem, maar consumenten horen: er is PFAS gevonden, PFAS is een gevaarlijke stof. En zien dat dan als een risico.”
Maar je weet niet hoeveel gif er in jouw eieren of sla zit, en hoeveel je bij elkaar opgeteld binnenkrijgt.
WvdV: „Dus wuiven we die zorgen ook niet weg. De zorgen zijn echt. Wat wij zeggen is: als je gevarieerd eet, veel verschillende groenten en fruit, hygiënisch handelt in de keuken, je eten koel bewaart – die hele lijst – dan kun je gewoon heel veilig eten. Zorgelijk is het als mensen hele groepen voedingsmiddelen systematisch gaan mijden. Ik denk aan vis. Dat kán een bron van PFAS zijn. Toch moedigen we aan om eens per week vette vis te eten, vanwege de gezondheidsvoordelen van omega 3-vetzuren.”
Is een risico voor een individu hetzelfde als een risico voor de volksgezondheid?
PV: „Het risico in een populatie geldt gemiddeld ook voor ieder individu , maar de kans dat jij ziek wordt hangt van veel meer af, zoals je algehele gezondheid. Daarnaast speelt de preventieparadox, zeg ik als epidemioloog. Als jouw kans op darmkanker van 5 naar 4 procent gaat omdat je bijvoorbeeld iets minder bewerkt vlees eet, is dat voor jou niet zo’n groot verschil. Maar op populatieniveau kan iets minder bewerkt vlees eten veel gevallen van darmkanker voorkomen.”
Lees ook
zijn potjes babyvoeding veiliger dan verse groente en fruit?
Ons voedsel is veiliger dan ooit, maar mensen lijken er niet minder bang voor. Kijken we naar de verkeerde dingen?
WvdV: „Sommige risico’s zijn echt afgenomen, zoals salmonellabesmetting. Dat was in de jaren negentig een groot probleem. Maar door alle aandacht – van het inenten van kippen tot uitleggen dat je je eieren goed moeten bakken – zijn de besmettingen met 80 procent afgenomen. Er zijn wel nieuwe risico’s bijgekomen, zoals die PFAS en microplastics. Alleen weten we nog niet goed hoe groot die risico’s zijn.”
Jullie vroegen niet of mensen een risico zien in bepaalde producten, zoals zaadoliën of havermelk.
PV: „We stelden een open vraag: zijn er producten die u minder vaak eet? Ultrabewerkt voedsel stond hoog in de lijst. Over de producten die jij noemt gaat veel mis- en desinformatie rond, vaak geheel buiten de wetenschappelijke consensus. Soms met goede intenties, maar ook verspreid door onruststokers met een commercieel belang. Als er grote verontrustende trends zijn, maken we een bericht of video. We gaan daar niet voluit debunken en zeggen wat er allemaal niet klopt. We vertellen: dit is wat we weten, en dit kun jij doen.”
