Zeven kandidaten strijden om voorzitterschap IOC: wie wordt ’s werelds belangrijkste sportbestuurder?

In de lobby van het Marriott-hotel in Frankfurt leunt de belangrijkste bestuurder in de sport achterover in zijn comfortabele stoel. Thomas Bach oogt ontspannen, al worden zijn gesprekken steeds onderbroken door mensen die hem even de hand willen schudden.

De Duitse voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) is eind februari in Frankfurt voor de algemene vergadering van de Europese nationale olympische comités, een van de laatste grote evenementen van zijn voorzitterschap. In juni van dit jaar zit zijn twaalfjarige periode aan het hoofd van de olympische beweging erop.

Wie óók door het hotel scharrelen, zijn de kandidaten die hem willen opvolgen. Bach’s protegé Kirsty Coventry uit Zimbabwe komt hem even gedag zeggen in de lobby, een verdieping hoger heet de Spanjaard Juan Antionio Samaranch junior met een joviaal ‘Ola’ iemand welkom. In de hotelbar rondt Sebastian Coe uit Groot-Brittannië net zijn lunchafspraak af, terwijl Fransman David Lappartient aan een statafel in een geanimeerde discussie is verwikkeld. De Zweed John Eliasch voert een telefoongesprek, en elders in het hotel zijn ook prins Faisal bin Hoessein uit Jordanië en de Japanner Morinari Watanabe aanwezig.

De bijeenkomst in Frankfurt is voor kandidaten de laatste gelegenheid om zoveel mogelijk van de 109 IOC-leden voor zich te winnen. Tijdens de algemene vergadering van het IOC, in het Zuid-Griekse Costa Navarino, kiezen zij deze donderdag de nieuwe voorzitter.

Felicitaties van Poetin

Die gaat een invloedrijke en sportoverstijgende functie vervullen. De ambitieuze Bach stond op goede voet met wereldleiders en liet zich graag als staatsman behandelen; de Russische president Vladimir Poetin was de eerste die hem feliciteerde nadat hij in 2013 was verkozen. Toen Bach eens Nederland aandeed voor een bezoek, arriveerde hij in een auto met olympische vlaggetjes op de motorkap.

Bach benaderde zijn functie als een diplomaat in een gepolariseerde wereld. In zijn ogen moest het IOC neutraliteit uitstralen en iedereen de kans krijgen om mee te doen aan de Spelen. Zo konden atleten uit Rusland, dat eerst geschorst werd vanwege grootschalig dopingmisbruik en later vanwege de invasie van Oekraïne, onder neutrale vlag toch deelnemen. Bach versoepelde regels voor transgender- en intersekse sporters en bracht het aantal vrouwelijke sporters op de Spelen bijna op gelijke hoogte met de mannelijke deelnemers.

Zijn opvolger zal in al deze kwesties een positie moeten innemen en moet de olympische beweging voorgaan in een digitaal tijdperk. De meeste inkomsten voor het IOC komen nog altijd uit de verkoop van televisierechten. Vorige week verlengde de organisatie haar contract met de Amerikaanse zender NBC nog met vier jaar tot 2036 voor een bedrag van 2,75 miljard dollar.

In welke mate de deelnemende sporters mee mogen profiteren van het commerciële succes is een steeds prangender vraag

De consumptie van sport beweegt zich echter steeds meer richting online, en het IOC zal moeten meebewegen om jongere generaties te blijven interesseren. In welke mate de deelnemende sporters mee mogen profiteren van het commerciële succes is daarbij een steeds prangender vraag.

Veruit de meest zichtbare taak van de IOC-voorzitter is het toewijzen van nieuwe gaststeden voor de Olympische Spelen. Onder Bach veranderde het toewijzingsproces van een verkiezing tussen verschillende steden in een voordracht van één stad (zoals Brisbane in 2032), nadat bleek dat het steeds moeilijker werd steden te vinden die het dure en onduurzame sportevenement wilden organiseren.

Bij het toewijzen van de Olympische Spelen speelt ook klimaatverandering een grote rol. Steeds minder gebieden in de wereld kunnen rekenen op vrieskou in februari voor de Winterspelen, terwijl de temperaturen tijdens de Zomerspelen te hoog oplopen om verantwoord te sporten. Vorige week riepen vierhonderd olympische sporters de nieuwe voorzitter op van klimaat en duurzaamheid een topprioriteit te maken.

Geheimzinnige verkiezing

Eerst moet de nieuwe voorzitter verkozen worden, in een van geheimzinnigheid omgeven procedure. De zeven kandidaten mochten tijdens hun campagne zichzelf niet met elkaar vergelijken of hun concurrenten bekritiseren. Slechts eenmaal mochten ze zich aan alle IOC-leden presenteren, tijdens een besloten bijeenkomst in januari in Lausanne, waarbij alle aanwezigen hun telefoon moesten inleveren en vragen stellen niet mogelijk was.

In Griekenland leggen de kandidaten donderdag hun lot in handen van de IOC-leden; een eclectische mix van sportbestuurders, (oud-)atleten, royals, zakenmensen en politici, variërend van prins Albert van Monaco tot meervoudig olympisch biathlonkampioen Martin Fourcade en FIFA-voorzitter Gianni Infantino.

Ook het stemmen, op elektronische apparaten, zal achter gesloten deuren plaatsvinden. Telefoons zijn opnieuw niet welkom. Er zullen naar verwachting meerdere stemrondes nodig zijn voordat een kandidaat de meerderheid van de stemmen krijgt. Na elke ronde valt de kandidaat met de minste stemmen af, maar er wordt niet bekendgemaakt hoe de stemmen verdeeld zijn om een – volgens het IOC – eerlijk verloop van de verkiezing te garanderen.

De voorzitter wordt gekozen voor een periode van acht jaar, met een eenmalige kans op verlenging van vier jaar. Wel geldt een leeftijdslimiet van zeventig jaar voor alle IOC-leden, die kan worden opgerekt tot 74 jaar. Dat betekent dat niet alle kandidaten de achtjarige termijn kunnen volmaken als ze voorzitter worden, laat staan de maximale termijn van twaalf jaar.

Waar in vorige verkiezingen een duidelijke favoriet aan te wijzen viel, is dat dit keer niet het geval. Mogelijk mondt de verkiezing uit in een strijd tussen favorieten Coe, met het beste cv, en Juan Antonio Samaranch junior, met het beste netwerk, maar daarachter gelden David Lappartient en prins Faisal als outsiders.

Vlak ook Kirsty Coventry niet uit, de favoriete kandidaat van Thomas Bach. De Duitser mag dan aftreden, in zijn twaalf jaar als voorzitter heeft hij meer dan de helft van alle IOC-leden aangesteld. Daarmee is zijn invloed in de olympische beweging nog altijd levensgroot.

zeven kandidaten op een rijWie wint de strijd om de invloedrijkste baan in de sportwereld?



Groot-Brittannië
Sebastian Coe (68), voorzitter wereldatletiekbond

Dat koningin Elizabeth op 86-jarige leeftijd tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen (2012) samen met James Bond uit een helikopter sprong – althans, zo léék het – was te danken aan Sebastian Coe, die samen met regisseur Danny Boyle het Britse Koningshuis wist te overtuigen mee te werken aan de beroemde video.

De Spelen in Londen waren sowieso een kunststukje van Coe, die met het Britse bid vooraf hoger ingeschatte steden als Parijs en Madrid wist te verslaan. De triomf past in de carrière van de Brit, succesvol als atleet (olympisch goud op de 1.500 meter in 1980 en 1984) en als zakenman. Hij werd verkozen als parlementslid voor de Tories én als voorzitter van World Athletics.

Dankzij zijn cv geldt Coe als een van de favorieten, maar met zijn progressieve agenda heeft hij ook vijanden gemaakt, onder wie de huidige voorzitter Thomas Bach, die er naar verluidt alles aan doet om te voorkomen dat Coe verkozen wordt.



Zimbabwe
Kirsty Coventry (41), minister van Sport

Zimbabwe won in bijna een eeuw tijd acht olympische medailles. Zeven daarvan staan op naam van oud-zwemster Kirsty Coventry, die zich als tweede vrouw ooit kandidaat stelt voor het IOC-voorzitterschap, na Anita DeFrantz in 2002.

Ze zou de voorkeur hebben van Thomas Bach, de huidige IOC-voorzitter, maar zelf beweert ze daar nooit iets van te hebben gemerkt. Coventry is sinds 2018 minister van Sport in Zimbabwe onder president Emmerson Mnangagwa, die op de Amerikaanse sanctielijst staat vanwege corruptie en mensenrechtenschendingen. ‘Coventry’s erfenis in Zimbabwe is niet goudomrand’, kopte Inside the Games, dé website voor olympisch nieuws. Haar ministerschap zou twijfel doen rijzen over ‘haar vermogen om sportief succes in effectief leiderschap om te zetten’.

Een vaker gehoord geluid is dat Coventry niet erg zichtbaar was in deze campagne, maar via één-op-één videogesprekken heeft ze stevige gesprekken met veel IOC-leden gevoerd, zegt ze tegen NRC.



Spanje
Juan Antonio Samaranch junior (65), zakenbankier

Oud-IOC-voorzitter Juan Antonio Samaranch senior ontving in 2018 (postuum) de China Reform Friendship Medal, vanwege zijn „lange en diepgaande vriendschap” met het land. The Times karakteriseerde ook diens zoon Juan Antonio Samaranch jr. vorige week als „vriend van China” – en dat was niet als compliment bedoeld. De Spaanse bankier wordt vaker met zijn vader vergeleken, die bijna 21 jaar IOC-voorzitter was. Die voortdurende vergelijking irriteert hem, maar begrijpelijk is het wel, want net als zijn vader toont hij zich moreel flexibel. Zo noemde Samaranch (65) een ontmoeting met de Amerikaanse president Donald Trump „een topprioriteit”, en beloofde hij boksen op het olympisch programma te houden, terwijl het IOC-congres daar nog over moet stemmen. Samaranch kent het IOC van binnenuit: hij is IOC-lid sinds 2001 en zit al tien jaar in het uitvoerend comité, waarvan het grootste deel als vice-voorzitter. Dankzij zijn netwerk geldt hij als een van de favorieten.



Japan
Morinari Watanabe (66), voorzitter wereldturnbond

De Japanse zakenman Morinari Watanabe werd in oktober voor de tweede keer herkozen als voorzitter van de internationale turnfederatie FIG. Hij beschouwt zichzelf als „vader van de sport”.

Watanabe wil de organisatie van de Zomerspelen uitbesteden aan vijf steden op vijf continenten, die elk tien sporten voor hun rekening nemen, vertelde hij vorige week op een digitale persconferentie vanuit Moskou. Zo krijgen niet alleen mondiale grootmachten een kans te shinen.

Kort daarvoor bracht Watanabe een bezoek aan Kiev, waar hij zich bezorgd toonde over de ontmoeting tussen de Oekraïense president Zelensky en zijn Amerikaanse collega Trump. Wat betekent dat, zei de vader van het turnen, voor zijn Oekraïense zonen en dochters?
Hij vroeg of ze ermee konden leven als Russische sporters die niets met het conflict te maken hebben, onder neutrale vlag meedoen aan de Spelen. Als je ze bestraft, zei hij, leidt dat tot nieuwe haat. Ondanks hun negatieve antwoord blijft Watanabe met ze in gesprek.



Jordanië
Faisal bin Hoessein (61), prins

Of transgender sporters welkom zijn op de Olympische Spelen? Jazeker, zei de Jordaanse prins Faisal bin Hoessein onlangs in een Zoom-gesprek met journalisten. Het is „erg belangrijk” dat ze „eerlijk en billijk” worden behandeld, al moet bij „oneerlijk voordeel” wel worden opgetreden.

Het is de gematigde stem van Faisal, broer van de Jordaanse koning Abdullah II, die ook al langer waarschuwt voor grensoverschrijdend gedrag in de sport – volgens hem een bedreiging voor de olympische beweging.

De kandidaat-voorzitter wordt vanwege zijn ervaring als dark horse gezien. Zo is hij sinds 2003 voorzitter van het Jordaanse Olympisch Comité en maakt hij sinds 2019 deel uit van het uitvoerend comité van het IOC. Ook zit hij als IOC-lid sinds 2010 in meerdere werkgroepen, zoals die over gendergelijkheid.

De prins werd als zevenjarige naar een school in Engeland gestuurd en volgde een studie electrical engineering in de VS. Hij kijkt graag voetbal, worstelen, motorsport en volleybal.



Frankrijk
David Lappartient (51), voorzitter wereldwielerbond

David Lappartient was elf toen hij atleet Carl Lewis op de Spelen van 1984 in LA vier gouden medailles zag winnen. „Ik besefte hoe groot de kracht van sport is om mensen te verenigen”, zei de 51-jarige Fransman eerder deze maand tijdens een videocall met journalisten.

Lappartient is voorzitter van de Internationale wielerunie UCI, zat in het organisatiecomité van de (zeer succesvolle) Olympische Spelen van 2024 in Parijs en speelde een belangrijke rol bij de toewijzing van de Winterspelen aan de Franse Alpen in 2030. Een van zijn speerpunten: meer regionale trainingscentra in minder ontwikkelde landen, zodat álle sporters over goed materiaal en hoogwaardige coaches en technologie beschikken. Het IOC zou daarvoor honderden miljoenen dollars extra moeten uittrekken.

‘Sport in onze harten’, is de slogan van zijn 48 pagina’s lange verkiezingsdocument. Volgens de Franse sportkrant l’Equipe heeft Lappartient, die ook actief is in de lokale Franse politiek, elke zin zelf geschreven, waar veel andere kandidaten dat klusje uitbesteedden.



Zweden/Groot-Brittannië
Johan Eliasch (63), voorzitter wereldskibond

De Belgische krant De Morgen noemde Johan Eliasch de meest opmerkelijke kandidaat-voorzitter. De Zweeds-Britse miljardair is nog geen jaar IOC-lid en gaat nu al voor het hoogste ambt? „Een zelden geziene zelfmoordmissie”, aldus de krant.
In interviews gaat de zelfverzekerde zakenman vragen over zijn vermogen uit de weg. Hij wil niet zeggen of hij een privévliegtuig bezit en of prins Andrew echt een valse naam gebruikte toen hij begin deze eeuw samen met Eliasch een investeringsbedrijf oprichtte.
Eliasch geldt als briljant marketeer en handig netwerker. Zijn netwerk in de sportwereld gaat terug tot 1995, toen hij het sportmerk Head kocht. Daar zijn veel contacten bij gekomen sinds hij in 2021 voorzitter van de internationale skifederatie FIS werd. ‘De Donald Trump van de skisport’, noemde Die Zeit hem.
Als IOC-voorzitter wil hij voor meer „spektakel en star power” rond de Spelen zorgen. Hij belooft zich 24/7 in te zetten voor de organisatie.