Om twee uur ’s nachts begonnen de luchtaanvallen. Op minder dan een kilometer van zijn huis, in Khan Younis, vielen er bommen. Daar, in die grotendeels verwoeste stad, verblijft de onderwijzer Karam al-Saadouni (38) met zijn gezin. Alleen al in Khan Younis vielen er maandagnacht tientallen doden, vertelt Al-Saadouni telefonisch. „Iedereen is heel bang voor wat er nog komen gaat.”
Na een nacht van zware Israëlische luchtaanvallen op verschillende plaatsen in de Gazastrook waren er dinsdagmiddag volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid in Gaza ruim vierhonderd doden en zeshonderd gewonden geteld. Onder de doden zijn 174 kinderen.
Nadat als onderdeel van het bestand met Hamas eerder wat meer humanitaire hulp werd toegelaten, heeft Israël twee weken geleden opnieuw een volledige blokkade ingesteld. De gevolgen voor de zorg in Gaza zijn groot, waar de weinige nog functionerende ziekenhuizen kampen met een gebrek aan energie en medische middelen, terwijl er nu een instroom is van doden en gewonden.
Amputaties
„Sinds vannacht zijn er zestig gewonden en 27 doden binnengebracht, de meesten vrouwen en kinderen”, vertelt Suhaib al-Hams, directeur van het Al-Kuwaiti-ziekenhuis, telefonisch vanuit het zuiden van Gaza. „Veel gewonden hebben levensbedreigende verwondingen aan hun hoofd of ingewanden, of hebben amputaties nodig.”
Maar het ziekenhuis heeft geen intensive care meer. Al-Hams vreest ook voor een verminderde capaciteit van ambulances door de blokkade, die te midden van de verwoestingen in Gaza nu al moeilijk kunnen opereren. Veel doden en gewonden worden op houten karren of in personenauto’s vervoerd.
In het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis werden maandagnacht 55 doden en 113 gewonden binnengebracht. „De verwondingen zijn zeer complex: van amputaties van ledematen tot orthopedische gevallen en brandwonden”, vertelt Mohammed Abu Mughaiseeb, plaatsvervangend medisch coördinator van Artsen zonder Grenzen (AzG) in het zuiden van Gaza, in audioberichten die NRC via AzG Nederland verkreeg.
Van een staakt-het-vuren was al voor de hevige bombardementen van maandagnacht nauwelijks sprake. Sinds de ingang van het bestand tussen Israël en Hamas op 19 januari doodde Israël ruim honderd Palestijnen in Gaza. Afgelopen weekend voerde het nog een dodelijke luchtaanval uit op een auto in het noorden, waarin zich ook drie journalisten bevonden.

Tweede fase verder uit zicht
De tweede fase van het bestand is door de aanvallen nog verder uit het zicht geraakt. Onderdeel van de inmiddels verlopen eerste fase van het bestand was dat de bijna twee miljoen ontheemde Palestijnen in Gaza konden terugkeren naar hun – in de meeste gevallen verwoeste – huizen en woonplaatsen.
Maar dinsdag gaf het Israëlische leger opnieuw een bevel voor inwoners van delen van Gaza om te vertrekken. Het door het leger aangewezen gebied betreft een zone langs de grenzen van Gaza met Israël en Egypte.
Daarmee hervat Israël de strategie van ‘evacuatiebevelen’ – waarmee het inwoners van Gaza sinds oktober 2023 heeft opgejaagd in het kader van de strijd tegen Hamas. Vrijwel de hele bevolking is hierdoor ontheemd.
De verwondingen zijn zeer complex; van amputaties tot brandwonden
De Israëlische premier Netanyahu zei dinsdag dat de recentste luchtaanvallen zijn uitgevoerd vanwege een gebrek aan voortgang in de onderhandelingen met Hamas. Israël heeft de afgelopen weken echter geweigerd over te gaan tot onderhandelingen over de implementatie van de tweede fase, en probeerde Hamas tot een verlengde eerste fase te bewegen.
„De belangrijkste motivatie van Israël is om de tweede fase van het akkoord uit januari te vermijden en zo het akkoord te laten ontsporen”, zegt analist Mouin Rabbani, als onderzoeker verbonden aan het Center for Conflict and Humanitarian Studies in Doha. De tweede fase zou behalve een verdere uitruil van gevangenen een volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza en een langdurig staakt-het-vuren inhouden.
Volgens Rabbani is nog onduidelijk of de luchtaanvallen het begin zijn van „een nieuwe genocidale campagne in Gaza die de afspraken van het bestand uit januari helemaal irrelevant maakt”, of dat deze een poging vormen „om Hamas onder druk te zetten om in te stemmen met een akkoord dat daar substantieel van afwijkt”.
Staakt-het-vuren geschonden
Een Israëlische functionaris zei tegen de krant Israel Hayom dat Israël met de aanvallen hoopt Hamas richting het voorstel voor een bestand van de Amerikaanse Midden-Oosten-gezant Steve Witkoff te bewegen. Met dat plan voor een hernieuwde gevangenenruil binnen een verlengde eerste fase, zonder terugtrekking uit Gaza, zette Israël de afspraken van het bestand naar eigen hand. Voor Hamas is die eenzijdige koerswijziging onacceptabel.
De groepering liet dinsdag weten dat het zich nog steeds committeert aan de indirecte onderhandelingen over een vervolg van het bestand, bemiddeld door Qatar en Egypte. Het noemde Israëls beschuldiging dat Hamas een aanval zou hebben voorbereid voorafgaand aan de luchtaanvallen, een vals voorwendsel om de oorlog te hervatten.
Onder de doden van maandagnacht bevinden zich enkele ambtenaren van Hamas. Onder hen zijn het hoofd van het ministerie van Binnenlandse Zaken, Mahmoud Abu Watfa, en het hoofd van de veiligheidsdienst, Bahjat Abu Sultan.
Netanyahu vermoordt de gijzelaars, inclusief mijn zoon, omwille van zijn troon
Het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de Israëlische luchtaanvallen op dinsdag een „flagrante schending van het bestand” en zei dat de onderhandelaars zich desondanks blijven inzetten voor een vervolg van het bestand.
Tot irritatie van Israël begonnen de VS eerder deze maand directe besprekingen met Hamas over vrijlating van Israëlisch-Amerikaanse gijzelaars in Gaza. Volgens analist Rabbani speelt de directe Amerikaanse dialoog met Hamas mee in Israëls besluit om zijn luchtaanvallen te hervatten. Daarnaast wil de nieuwe legerleider Eyal Zamir „laten zien dat hij in Gaza betere resultaten kan behalen dan zijn voorganger”.

Politieke overleving
Netanyahu teert nog altijd op de oorlog in Gaza voor zijn politieke overleving. Er hangen hem nog altijd corruptiezaken boven het hoofd. Een op dinsdag geplande zitting daarover werd uitgesteld.
Zijn extreem-rechtse coalitiegenoten zijn fel gekant tegen afspraken met Hamas. De extreem-rechtse minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, stapte eerder uit de regering uit verzet tegen het bestand. Volgend op de luchtaanvallen in Gaza kondigde zijn partij dinsdag aan opnieuw deel te willen nemen aan de regering.
In Israël is door families van gijzelaars in Gaza furieus gereageerd op de luchtaanvallen op Gaza, omdat deze de 24 nog levende mannelijke Israëliërs die in Gaza worden vastgehouden in gevaar kunnen brengen. Volgens de families offert Netanyahu mogelijk hun levens op voor zijn politieke overleving.
Op dinsdag waren er demonstraties bij de Knesset, het Israëlische parlement, waarbij werd opgeroepen tot een voortzetting van het bestand. Ook demonstreerden families van gijzelaars bij het grenshek met Gaza.
Yehuda Cohen, de vader van de Israëlische soldaat Nimrod Cohen die in Gaza wordt vastgehouden, zei tegen de Israëlische krant Haaretz dat Netanyahu de gijzelaars „vermoordt, inclusief mijn zoon, omwille van zijn troon.”
