„Nuances”, dat was het woord waarmee Vladimir Poetin een Amerikaans voorstel voor een tijdelijk staakt-het-vuren in Oekraïne in bedekte termen terzijde schoof. Tijdens een persconferentie donderdagavond, met de Wit-Russische president Loekasjenko, kwam Poetin met een waslijst aan pinnig geformuleerde „vragen”, over de wijze waarop een dertig dagen durend bestand gehandhaafd moet worden en „langdurige vredige” kan worden bereikt. Zijn cynische toon bewees dat hij weinig interesse heeft in een constructieve vredesdialoog.
De ware intenties aan Russische zijde werden donderdag duidelijker via The Washington Post, dat de hand had weten te leggen op een document uit februari van een aan de Russische veiligheidsdienst FSB gelieerde denktank. Daarin wordt gesteld dat een vredesdeal binnen honderd dagen, zoals Trump bij zijn aantreden voor ogen had, „onmogelijk te realiseren is” en een oplossing voor de crisis wat Rusland betreft „niet voor 2026” kan plaatsvinden. Ook voor de stationering van westerse vredeshandhavers, zoals eerder door Europa voorgesteld, is in de Russische optiek geen plaats.
Lees ook
‘Poetin houdt Trumps voorstel voor staakt-het-vuren af: ‘Oekraïne heeft er meer baat bij dan Rusland’
In plaats daarvan zou Rusland volgens het document juist aansturen op een verdere opdeling van Oekraïne, door de creatie van een bufferzone aan de grens met de zuid-Russische regio’s Brjansk en Belgorod en een gedemilitariseerde zone in het zuiden rond Odesa en de Krim. Ook wordt gesproken van de noodzaak tot een „volledige ontmanteling” van de huidige Oekraïense regering. De normalisering van de betrekkingen met de VS staat voor Rusland de komende tijd voorop. Maar het opheffen van sancties heeft daarbij geen prioriteit, aldus de auteurs. „Het belang van sancties tegen ons land wordt duidelijk overschat.”
Onwrikbaar
Het strategiestuk zou in februari, kort voor het begin van de onderhandelingen in Saoedi-Arabië, zijn opgesteld door het vijfde directoraat van de FSB, verantwoordelijk voor contraspionage. Hoewel Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov het bestaan ervan donderdag ontkende, vormt het document tot dusver het concreetste bewijs dat Rusland geen enkel belang heeft bij een spoedig einde aan de oorlog, hoezeer Poetin de Amerikanen publiekelijk ook van het tegendeel probeert te overtuigen.
Doorgewinterde Rusland-watchers lijken al met al niet erg verbaasd over de onwrikbare Russische opstelling. Poetin staat erom bekend moeilijke beslissingen zo lang mogelijk te rekken, mede om alle facties binnen het Kremlin te peilen en achter zich te krijgen. Poetin zal eerst de Koersk-regio, die hij donderdag bij hoge uitzondering persoonlijk bezocht in militair tenue, ontdoen van Oekraïense aanwezigheid. „Mocht de frontlinie met een staakt-het-vuren bevriezen tot een de facto grens, dan kan geen Russisch grondgebied achterblijven in Oekraïense handen”, schreef de Britse Rusland-kenner Mark Galeotti donderdag op X.
Kremlin-woordvoerder Peskov leek, net als zijn baas de avond tevoren, Trump vooral het idee te willen geven dat hij nog altijd aan de touwtjes trekt
Met de tachtigjarige herdenking van de Tweede Wereldoorlog in mei in het vooruitzicht, kan Poetin noch een bezet landsdeel, noch het voortbestaan van het ‘nazi-bewind’ in Kyiv verkopen als overwinning. Bovendien bewezen de afgelopen elf oorlogsjaren dat Rusland een bestand in Oekraïne makkelijk kan manipuleren, zonder aanwezigheid van westerse vredestroepen – een optie waar Poetin zich dan ook faliekant tegen uitsprak. Eerder deze week haalde buitenlandminister Sergej Lavrov hard uit naar de Europese veiligheidsorganisatie OVSE, die in het verleden het uiterst fragiele bestand aan de toenmalige contactlijn monitorde.
Ook de Russische propagandisten haalden het idee van een staakt-het-vuren keihard onderuit. „Denken jullie nu echt dat wij, net als de chochly [scheldwoord voor Oekraïners], direct op onze rug gaan liggen met de benen wijd? Wat de Oekra-nazi’s en de Amerikanen ook met elkaar bespreken, wij hebben daar absoluut niets mee te maken”, donderde Vladimir Solovjov in zijn uitzending diezelfde avond. De al even felle Olga Skabejeva sprak donderdag de Russische onderhandelaar Joeri Oesjakov, die het Kremlin-standpunt herhaalde dat een tijdelijk bestand Oekraïne slechts een adempauze biedt om zich te bewapenen.
Ondertussen was Trumps Midden-Oostengezant Steve Witkoff donderdag in Moskou geland. Witkoff sprak in februari al enkele uren met Poetin en lijkt, meer dan andere leden van het Amerikaanse team, diens vertrouwen te hebben. De rol van Keith Kellogg, Trumps speciale gezant voor Oekraïne, lijkt evenwel grotendeels uitgespeeld. Eerder al werd hij door Rusland geweigerd bij gesprekken in Saoedi-Arabië omdat hij te dicht bij Kyiv zou staan.
Kremlin-woordvoerder Peskov bevestigde het gesprek op vrijdag tegenover journalisten en zei dat Witkoff was gekomen met „aanvullende informatie” van Trump aan Poetin, die hem op zijn beurt „aanvullende signalen” had meegegeven. Mogelijk spreken beide leiders op korte termijn telefonisch met elkaar. „Er moet nog veel gebeuren, maar de president is solidair met Trumps positie”, concludeerde Peskov. Hij leek daarmee, net als zijn baas de avond tevoren, Trump vooral het idee te willen geven dat hij nog altijd aan de touwtjes trekt. Die noemde de gesprekken met Moskou vrijdag op zijn platform Truth Social „uiterst productief” en zei te hebben gepleit de levens van de omsingelde Oekraïense soldaten in Koersk te sparen. Of hij ook zelf telefonisch met Poetin had gesproken, liet hij in het midden.
