Opnieuw pijnlijke affaire voor Europarlement: lieten leden zich omkopen door lobbyisten van Chinese techfabrikant Huawei?

Een nieuwe, pijnlijke affaire voor het Europees Parlement: na ‘Qatargate’, waarbij lobbyisten namens Qatar en Marokko parlementariërs hadden omgekocht, is nu het Chinese techbedrijf Huawei onderwerp van een corruptieonderzoek van de Belgische justitie. Lobbyisten van Huawei in Brussel zouden de wet hebben overtreden door te proberen leden van het Europarlement om te kopen om publiekelijk tegengas te bieden aan de vele zorgen over de banden tussen Huawei en de Chinese overheid.

De Belgische politie deed donderdagmorgen met circa honderd agenten invallen op 21 plaatsen in Brussel en andere plekken in België en ook in Portugal, aldus een verklaring van het federale parket. Een onbekend aantal personen is „aangehouden voor verhoor in verband met hun vermeende deelname aan feiten van actieve corruptie binnen het Europees Parlement, alsmede wegens valsheid en gebruik van valse stukken. De feiten zouden zijn gepleegd in het kader van een criminele organisatie.” Hiermee bevestigde justitie nieuws van Follow the Money, Knack en Le Soir, die samen met het Griekse journalistencollectief Reporters United onderzoek deden naar de mogelijke corruptieaffaire.

Zes vragen over deze affaire.

1 Wat is de verdenking?

Lobbyisten van Huawei in Brussel zouden met voetbaltickets, luxe reisjes naar China, cadeaus en mogelijk contant geld hebben getracht Europarlementariërs gunstig te stemmen voor Huawei. Zij zouden het publiekelijk opnemen voor het bedrijf, dat onder meer apparatuur voor het 5G-netwerk maakt en wereldwijd een van de grootste producenten is van mobiele telefoons.

Het Belgische parket spreekt van „het bevorderen van louter particuliere commerciële belangen in de context van politieke beslissingen”. Er is geld betaald aan verschillende tussenpersonen „met de bedoeling het illegale karakter ervan te verhullen of de daders in staat te stellen de gevolgen van hun daden te ontlopen”.

Het politieonderzoek begon ongeveer anderhalf jaar geleden na een tip van de Belgische inlichtingendienst, melden Follow the Money en de andere media. Vijftien voormalige en huidige Europarlementariërs zouden onderwerp van het onderzoek zijn. Onbekend is om wie het gaat. Een van de hoofdverdachten zou de lobbyist Valerio Ottati zijn. Deze 41-jarige Belgische Italiaan kwam in 2019 in dienst van Huawei als directeur public affairs. In die periode begon Huawei zich meer te verweren tegen beschuldigingen dat hun apparatuur niet veilig zou zijn en door de Chinese overheid gebruikt zou worden om te spioneren. Steeds meer landen hadden zorgen over Huawei en verhinderden dat dit bedrijf bij het 5G-netwerk betrokken zou zijn.

Vijftien voormalige en huidige Europarlementariërs zouden onderwerp van het onderzoek zijn

Ottati kende het Europees Parlement al goed, hij was de assistent voor twee Italiaanse parlementariërs: de centrumrechtse Crescenzio Rivellini en de centrumlinkse Nicola Caputo. Huawei had volgens de media die onderzoek deden al sinds 2012 een relatief groot lobbybudget. Volgens de ngo Lobbyfacts, dat gebruikmaakt van het transparantieregister van het parlement, besteedt het bedrijf er tussen 2 en 3 miljoen euro aan, met in ieder geval elf geregistreerde lobbyisten. Huawei werd sinds 2019 ook lid van steeds meer Brusselse belangenorganisaties en denktanks.

Of parlementariërs ook daadwerkelijk verdachten zijn en wie zich door de lobby en de giften heeft laten beïnvloeden, is onbekend. Follow the Money en de andere media noemen wel een brief die acht parlementariërs in 2021 aan de Commissie hebben gestuurd, waarin de beslissing van veel landen om Huawei te weren „technologisch racisme” werd genoemd.

2 Wat weten we over de banden tussen Huawei en de Chinese overheid?

Westerse cyberexperts, overheden en inlichtingendiensten waarschuwen al jaren dat apparatuur van Huawei een veiligheidsrisico kan vormen. Het bedrijf zou zijn producten mogelijk voorzien van ‘achterdeurtjes’, die Chinese overheidsdiensten toegang geven tot netwerken waarin de apparatuur wordt gebruikt. Concreet bewijs voor zo’n geheim luikje is nooit gevonden.

Een bron van zorg is dat niet helemaal duidelijk is wie de eigenaar van Huawei is. Oprichter Ren Zhengfei – die eerder in het Volksbevrijdingsleger diende en lid is van de Chinese Communistische Partij – zou ongeveer 1 procent van de aandelen in handen hebben. De rest zou eigendom zijn van een vakbond van Huawei-personeel. Maar twee onderzoekers noemden dat in 2019 misleidend: omdat vakbonden in China niet onafhankelijk zijn, is Huawei „in feite in overheidshanden”, schreven zij.

Huawei zelf zegt dat het een onafhankelijk opererend bedrijf is en ontkent met de Chinese autoriteiten samen te werken.

3 Wat zijn de geopolitieke gevolgen van deze affaire?

De directe betrokkenheid van Huawei bij omkoping of andere strafbare feiten in Brussel staat nog niet vast. Maar de affaire komt hoe dan ook op een ongelegen moment. Nu de Amerikaanse regering onder Donald Trump met haar invoerheffingen een handelsoorlog ontketent tegen zowel China als de Europese Unie, leek er juist ruimte te ontstaan voor voorzichtige toenadering tussen Europa en Beijing, die in 2025 vijftig jaar diplomatieke betrekkingen vieren.

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, die er eerder naar streefde de Europese en Chinese economieën te ‘ontkoppelen’ of ten minste te ontdoen van strategische risico’s, noemde dat jubileum in januari in Davos nog een kans om „onze relatie met China te verdiepen, en waar mogelijk onze handels– en investeringsrelatie uit te breiden”.

De Duitse liberale europarlementariër Engin Eroglu, voorzitter van de Delegatie voor de betrekkingen met de Volksrepubliek China, schreef donderdag over het mogelijke corruptieschandaal op X dat het Europees Parlement maar al te goed bekend is met Chinese beïnvloedingsoperaties. „Zelfs in het huidige geopolitieke klimaat is China geen partner maar een systeemrivaal en in toenemende mate een bedreiging.”

4 De zaak wordt vergeleken met Qatargate. Wat is dat voor affaire?

‘Qatargate’ is een corruptieschandaal dat in 2022 aan het licht kwam. Qatar zou parlementariërs met cadeaus en geld hebben omgekocht. Later bleek ook Marokko bij het schandaal betrokken. Vier personen werden gearresteerd, onder wie de Griekse Europarlementariër Eva Kaili en de Italiaanse oud-Europarlementariër Antonio Panzeri. De laatste liet zich bijvoorbeeld positief uit over de de mensenrechtensituatie in Marokko en hij traineerde resoluties van collega’s die de situatie in Marokko probeerden te agenderen.

Het onderzoek naar de zaak is nog niet afgerond. In september 2023 stemde het Europees Parlement naar aanleiding van deze affaire in met strengere integriteitsregels. Zo moeten leden sindsdien vermogensaangiften doen aan het begin en einde van elke ambtstermijn. Ook krijgen ze een verplichte ‘afkoelperiode’: in de zes maanden na hun termijn mogen ze geen contact hebben met zittende parlementariërs. Daarnaast moeten ze inkomsten uit nevenactiveiten van meer dan 5.000 euro per jaar opgeven.

5 Waarom is het Europarlement belangrijk voor Huawei?

Er zijn formeel twee wetgevende machten in Brussel. De Europese Raad, met daarin de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 EU-landen, de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Europese Commissie, én het Europarlement met 720 parlementsleden. Europarlementariërs zijn doorgaans vrij toegankelijk, weet men in Brussel. Daarom richten veel lobbyisten zich ook op het Europarlement, waarbij lobby-praktijken in de regel legitiem zijn zolang transparantie voorop staat.

Steeds meer lobbyisten – en landen – richten zich op techbeleid. „Technologie is geopolitiek geworden”, stelt Bart Groothuis, Europarlementariër voor de VVD. „China komt met Huawei de vitale infrastructuur en daarmee je huiskamer binnen. Als Huawei in Europa niet welkom is, weet de Chinese staat dat ze een probleem heeft.”

6 Hoe reageren Europarlementariërs op de nieuwste affaire?

VVD’er Groothuis noemt het omkopen van politici „onacceptabel” en „zeer kwalijk” voor de geloofwaardigheid van het Europees Parlement. „Je verkoopt op deze manier niet alleen de nationale veiligheid, maar ook democratische waarden.” Dit is volgens Groothuis bovendien „het bewijs dat Huawei niet te vertrouwen is”. „Het bedrijf moet worden uitgesloten van kritieke telecom-infrastructuur door geweerd te worden uit de Europese aanbestedingen”.

Je verkoopt op deze manier niet alleen de nationale veiligheid, maar ook democratische waarden

Op de laatste debatdag van het Europees Parlement in Straatsburg, greep Raquel García Hermida-van der Walle, Europarlementariër voor D66, het nieuws aan om te pleiten voor strenger toezicht en aangescherpte anti-corruptiewetgeving: „We mogen mensen hier niet mee laten wegkomen. Het is tijd eindelijk de Ethics Body van de EU te implementeren.” Het zogenoemde ethiekorgaan voor leden van EU-instellingen zou een gemeenschappelijke ethische cultuur moeten bevorderen, waarbij naast transparantiemaatregelen normen moeten worden opgenomen over de aanvaarding van giften en reizen van derden.

Maar, na goedkeuring door de Europese Commissie in 2023, stuit het het ethiekvoorstel op verzet in het parlement. García Hermida-van der Walle riep met name de christen-democraten in het parlement op om hun verzet te staken.

De voorzitter van het Europarlement, de Maltese Roberta Metsola, heeft nog niet gereageerd.

Delen





Mail de redactie