De Russische regering voelt weinig voor het Amerikaans-Oekraïense voorstel tot een tijdelijke wapenstilstand zoals dit nu op tafel ligt. President Poetin zei donderdagmiddag tijdens een persconferentie in Moskou dat hij wel wil instemmen met een staakt-het-vuren, maar dat dan wel moet leiden „tot een duurzame vrede, en het moet de oorzaken van deze crisis wegnemen”. Zo ver gaat het huidige voorstel echter niet. De Amerikanen en Oekraïners werden het eerder deze week eens over tijdelijke wapenstilstand van dertig dagen.
Poetin wierp vragen op over dit voorstel en leek ook tal van nieuwe voorwaarden te stellen. „Zoals u weet zijn Russische troepen aan het oprukken. Dus wat gebeurt er tijdens een staakt-het-vuren van dertig dagen? Zal Oekraïne die gebruiken om troepen te mobiliseren?” Poetin wil niet dat Oekraïne tijdens zo’n bestand wapens ontvangt of militairen traint. Daarnaast vroeg hij zich af wie „langs de frontlijn van tweeduizend kilometer de schuld krijgt van schendingen van het bestand”? Volgens de Russische president heeft zijn land meer bij dit voorstel te verliezen dan Oekraïne.
Afgelopen dinsdag stemde de Oekraïense regering in met een Amerikaans voorstel dat voorziet in een direct en volledig staakt-het-vuren, onder voorwaarde dat Moskou akkoord ging. Die kans leek de afgelopen dagen al erg klein, getuige verschillende uitlatingen van verschillende Russische regeringsfunctionarissen.
Joeri Oesjakov, oud-ambassadeur in Washington, zei donderdag na een overleg met de Amerikaanse veiligheidsadviseur Mike Waltz dat het Amerikaans-Oekraïense voorstel „niets meer is dan tijdelijk respijt” voor de Oekraïense krijgsmacht. „Ons doel is een vredesovereenkomst voor de lange termijn, die rekening houdt met onze legitieme belangen en de bekende zorgen die wij hebben”, zei Oesjakov. „Mij lijkt dat niemand iets heeft aan stappen die in deze situatie alleen maar lijken op vreedzame handelingen.”
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei donderdagmiddag dat het uitblijven van een duidelijk Russisch antwoord „aantoont dat Rusland deze oorlog wil voortzetten en vrede zolang mogelijk uitstellen”. Zelensky zei verder te hopen dat „druk van de VS voldoende zal zijn om Rusland te dwingen de oorlog te beëindigen”.
President Trump heeft de afgelopen maanden herhaaldelijk gezegd dat hij snel een einde wil maken aan de oorlog. Om Oekraïne tot concessies te dwingen onderbrak Washington begin vorige week plotseling de leverantie van wapens en munitie aan Kyiv, en stopte vervolgens met het delen van cruciale militaire inlichtingen.
Toen een hoge Oekraïense delegatie dinsdag na een topoverleg in Saoedi-Arabië instemde met het Amerikaanse voorstel tot een staakt-het-vuren van dertig dagen, hervatte Washington de militaire bijstand aan Oekraïne. De bal ligt nu in Moskou, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio na dat eerste succesje.
Diplomatiek offensief
Poetin lijkt in elk geval niet onder de indruk van het Amerikaanse diplomatieke initiatief. Hij kaatst de bal opzichtig terug naar wie hem dan ook wil vangen en gaat door met de oorlog die Rusland in 2014 begon met de bezetting van de Krim; in 2022 breidde Poetin zijn oorlog uit met een massaal grondoffensief vanuit het noorden, oosten en zuiden tegen de rest van Oekraïne.
De grote vraag is wat de Amerikaanse regering gaat doen nu het Kremlin de tijdelijke wapenstilstand afwijst. President Trump heeft Moskou wel eens gedreigd met zwaardere economische sancties, maar kiest in zijn beleid tot nu toe de zijde van Poetin. Zo heeft de Amerikaanse president het Kremlin nog geen enkele concessie gevraagd om het einde van de oorlog dichterbij te brengen.
In tegendeel: Trump vindt – net als Poetin – dat Oekraïne geen lid van de NAVO moet worden. Ook wil Trump Oekraïne geen Amerikaanse veiligheidsgaranties geven om een bestand in de oorlog te handhaven. Trump liet zich zelfs ontvallen dat Oekraïne verantwoordelijk is voor de oorlog, ook al wijzen de feiten uit dat Rusland zijn buurland in 2022 met tienduizenden soldaten binnenviel. Recent noemde Trump president Zelensky zelfs „een dictator” – en dat was nog vóór de knallende ruzie met Zelensky op het Witte Huis, eind februari.
Herovering Koersk
De afwijzende houding van het Kremlin ten opzichte van een tijdelijke wapenstilstand komt op een moment dat de Russen op het slagveld in opmars zijn, vooral in de eigen regio Koersk, waarvan Oekraïne vorige zomer een deel bezette. Moskou claimde donderdag de ‘bevrijding’ van Soedzja, een stadje op tien kilometer van de Oekraïense grens dat vooral bekend is vanwege een belangrijk gaspijpleidingsstation.
De Oekraïense strijdkrachten had de herovering van Soedzja donderdagmiddag nog niet bevestigd. Wel erkent Kyiv dat er „een moeilijke situatie” is ontstaan en dat Oekraïense eenheden zich hebben teruggetrokken uit delen van Koersk. De commandant van de Oekraïense strijdkrachten, Oleksandr Syrsky, zei dat Oekraïne het resterende bezette gebied in Koersk „zo lang als redelijk en noodzakelijk is” zal verdedigen.
