Koen Schuiling, de voormalig burgemeester van Groningen, is door de politierechter in Zwolle veroordeeld voor het vertonen van „aanstootgevend” gedrag in maart 2024. De politierechter volgde de verklaring van een vrachtwagenchauffeur die meldde dat hij Schuiling ’s avonds laat, rijdend op de snelweg A7, met binnenverlichting aan, had zien masturberen.
Schuiling stelt dat hij die avond vanwege hevige pijn met zijn hand in zijn broek op zijn onderbuik zat. Juist die uitleg werd vandaag door de politierechter aangeduid als het juridisch verplichte steunbewijs om de verklaring van de vrachtwagenchauffeur tot waarheid te bestempelen.
Schuiling kreeg een boete van 250 euro opgelegd door rechter Sandra Huisman. „Ik vind het een goed signaal om aan de samenleving te laten zien. Of je nu burgemeester of advocaat, putjesschepper of vuilnisman bent: dit gedrag wordt niet geaccepteerd”, zei zij aan het einde van de drukbezochte zitting.
Schuiling liep verbijsterd en zonder enig commentaar de rechtszaal uit.
Tijdens de zitting sprak hij zijn verbazing uit over de naar zijn idee gerezen misverstanden en over wat hem is overkomen. „Ik heb niet gedaan wat hij gemeend heeft gezien te hebben”, zei hij meermaals. „Ik heb geen moment met ontbloot geslachtsdeel gereden.”
Toch achtte de rechter precies dat bewezen, net als de zelfbevrediging. Over de vereiste opzet om het strafbaar te laten zijn, was ze kort en helder. „Masturberen in het openbaar heeft al opzet in zich.”
Acute pijn
De toenmalig burgemeester reed op de avond van 25 maart 2024 op de A7 tussen Hoogezand en Groningen met ontblote buik en één hand onder zijn broeksband terwijl de binnenverlichting van zijn auto aan was. Dat werd gezien door een passerende vrachtwagenchauffeur, die daarop de politie belde en later een gedetailleerde verklaring aflegde.
Schuilings advocaat Peter Koops bepleitte dat medische klachten die avond bij zijn cliënt acute pijn veroorzaakten, die hij probeerde te bestrijden. Dat kan er gek uit hebben gezien voor een buitenstaander, erkende Koops. „Maar het was de ongelukkigheid ten top.” Hij onderbouwde dat met het medisch dossier van Schuiling.
Van masturbatie was volgens Koops aantoonbaar geen sprake. „Hier is gewoon simpelweg sprake van een vergissing. Van een chauffeur die de gebeurtenissen onjuist heeft geïnterpreteerd en heeft aangenomen dat sprake was van aanstootgevend gedrag.”
Ander incident
Het Openbaar Ministerie (OM) woog bij haar beoordeling een ander incident, van 4 oktober 2023, mee. Die avond werd Schuiling volgens zijn advocaat getroffen door dezelfde acute, medische klachten. Aan de rand van een parkeerplaats in Groningen probeerde Schuiling minutenlang te plassen. Tevergeefs, waarna hij terugliep naar zijn auto.
Een vrachtwagenchauffeur die ook op de parkeerplaats stond, belde de politie, die Schuiling ter plekke aantrof achter het stuur met zijn broek open. Het OM erkende dat die gebeurtenis uit oktober niets strafbaars opleverde, maar ziet in het incident wel steunbewijs voor de gebeurtenis in maart 2024 op de snelweg.
De medische verklaring die Schuiling aanvoert voor beide incidenten noemde het OM „niet overtuigend”. Het alternatieve scenario dat Koops schetste op basis van Schuilings medische klachten noemde de officier van justitie Alies Postma „niet aannemelijk”.
Onzin, stelde Koops. „Het enige dat Schuiling die avond heeft gedaan, is naar een parkeerplaats rijden om proberen te plassen.” Dat hij daarna in zijn auto zijn broek open deed, is volgens Koops „niet gek”. „Schuiling verrekte op dat moment van de pijn en probeerde die pijn te verlichten door de broeksband los te doen.”
Koops bepleitte vrijspraak voor zijn cliënt. „Omdat één getuige geen getuige is. Voor de rest zit er niets, maar dan ook niets in het dossier dat steun biedt of kan bieden aan die verklaring.” Maar belangrijker nog dan de juridische discussie over het bewijs, benadrukte Koops: „Hij heeft niet gedaan wat hem wordt verweten.”
Zedendelict
Het OM legde Schuiling in juni 2024 een boete op van 250 euro wegens „schennis van de eerbaarheid”, formeel een zedendelict. Zijn advocaat tekende op 1 juli verzet aan tegen de opgelegde ‘strafbeschikking’ – een mogelijkheid voor het OM om strafbare feiten zonder tussenkomst van een rechter af te doen.
Door het aangetekende verzet moest de zaak alsnog voor de rechter komen. Nog voor het zover was, kondigde Schuiling op 4 september 2024 aan zijn functie na vijf jaar neer te leggen. Een periode waarin hij als voorzitter van de veiligheidsregio Groningen te maken had met aanhoudende problemen bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel en met de moeizame afhandeling van de schade door de gaswinning in zijn provincie. Schuiling had naar eigen zeggen „niet langer de benodigde energie om met volle overgave aan deze opgaven te werken”.
Het vandaag bewezenverklaarde aanstootgevend gedrag kwam in de openbaarheid door berichtgeving van het Dagblad van het Noorden op 25 september. Schuiling zelf sprak toen in een schriftelijke reactie van „een pijnlijk misverstand”. „Ik heb er alle vertrouwen in dat de rechter deze fout van het OM zal rechtzetten”, luidde zijn toelichting.
Beschamend
Koops benoemde in Zwolle de schaamte die zijn cliënt ervaart. „Ik denk dat er voldoende mannen zijn op leeftijd die zich bij dit alles levendig iets kunnen voorstellen. Het voelt beschamend om je hiervoor te moeten verdedigen.”
De raadsman benadrukte verder „de buitenproportionele gevolgen” die de strafbeschikking voor Schuiling heeft gehad. „Hij heeft zijn geliefde ambt neer moeten leggen en zijn jarenlange en vlekkeloze staat van dienst is besmeurd.”
Schuiling herhaalde in zijn slotwoord zijn onschuld. „Ik heb dit niet gedaan, maar het spijt me dat het zo is overgekomen.”
Hij heeft twee weken om in hoger beroep te gaan. Daarvoor moet hij – omdat het om een lage straf gaat – eerst toestemming vragen bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
