N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/twistgesprekkk.png)
Op initiatief van Kamerleden Laurens Dassen en Pieter Omtzigt sprak de Tweede Kamer onlangs met experts over de toekomst van de euro. Voor NRC discussieerden zij per WhatsApp verder over de stelling: De muntunie moet hervormd worden.
Laurens Dassen is LD, Pieter Omtzigt is PO.
LD: „Wat Volt betreft is het zonneklaar. Geopolitieke machtsverschuivingen, dreigende handelsoorlogen en ontwrichtende klimaatverandering vragen om een sterk en onafhankelijk Europa. Een sterke Unie is onmogelijk zonder een robuuste, gemeenschappelijke munt. Dat moet beter. De onderliggende weeffouten zijn al sinds de invoering bekend. Politici hebben met hun nationale hokjesdenken de nodige hervormingen van onze muntunie te lang vooruitgeschoven. De scheefgroei binnen de eurozone is zo groter geworden.
„Dit zet de onderlinge verhoudingen op scherp, terwijl we elkaar juist nu hard nodig hebben. Vergaande Europese integratie is daarvoor essentieel. Populisten willen graag dat we denken in termen van: erin of eruit. Terwijl het moet gaan om de keuze: vergroten we onderlinge verschillen uit of werken we toe naar gezamenlijke, Europese oplossingen? Alleen een eensgezinde, solidaire Unie kan zich staande houden in deze wereld. We maken af waaraan we ooit zijn begonnen: de vervolmaking van de euro.”
PO: „Bij het begin van de euro maakten we heldere afspraken: deelnemende landen zouden begrotingsevenwicht hebben en in slechte tijden maximaal 3 procent tekort hebben. De staatsschuld moest onder de 60 procent van het bbp blijven en de Europese Centrale Bank zou geen staatsleningen kopen van landen. Meer dan twintig jaar later zijn al die afspraken losgelaten onder het mom van hervormingen van de muntunie: Griekenland, Italië, Frankrijk en België hebben een staatsschuld van tussen de 100 procent en 180 procent, vele landen hebben grote tekorten en de ECB heeft per inwoner van de eurozone nu voor ongeveer twintigduizend euro schulden opgekocht. Dat is onhoudbaar.
„Je kunt alleen een sterke munt hebben met lage inflatie, lage tekorten en lage schulden. Want anders komt je vroeg of laat in een enorme Europese schuldencrisis. De experts te gast in de Kamer zagen inderdaad breed dat de euro kwetsbaar is op deze manier.
„Die kwetsbaarheid herstellen we als landen gedwongen worden hun eigen huis op orde te krijgen. Als de ECB hun schulden opkoopt en de Unie verdere gemeenschappelijke schulden aangaat, gebeurt dat juist niet.”
LD: „Je slaat de spijker op z’n kop: de huidige begrotingsregels verhinderen wat Europa, en met name de zuidelijke lidstaten, juist nodig hebben: duurzame groei. Laten we de kans aangrijpen om zowel scheefgroei tussen lidstaten tegen te gaan als onze Unie bestand te maken tegen schokken van buitenaf.
„Daarvoor zijn grote grensoverstijgende investeringen nodig op het gebied van energie, veiligheid en digitalisering, en die kunnen alleen op Europees niveau gedaan worden. Dit zal duurzame groei aanjagen en het vertrouwen in de euro, zowel intern als extern, vergroten en daarmee de geopolitieke kracht van de euro versterken.
„Dit is onmisbaar in een wereld waarin landen als China en de VS hun muntmacht gebruiken om economische dwang op ons uit te oefenen. Een robuuste euro versterkt onze Europese soevereiniteit. Geen interne verdeeldheid, maar gezamenlijkheid en solidariteit.”
PO: „Een aantal landen heeft zeker investeringen nodig en veel Europese landen hebben dezelfde uitdagingen voor de toekomst. Maar die landen hebben vaak forse tekorten en staatsschulden. Dat is de reden dat zij enthousiast pleiten voor gezamenlijke fondsen en gezamenlijke leningen, waarvoor de landen samen garant staan. En precies daar zit het probleem: dat betekent dat landen die hun begroting wel op orde hebben, omdat zij hogere belastingen heffen en hun pensioenstelsel op orde hebben, garant staan voor landen die dat niet doen.
Populisten denken in termen van in of uit de Europese munt
Laurens Dassen
„Voor de duidelijkheid: in Nederland gaat de AOW-leeftijd naar 67 jaar in 2024. In andere landen ligt die jaren lager. In Nederland betaal je tussen de 10 procent en 40 procent erfbelasting, terwijl het hoogste tarief in Italië maar 8 procent is. Waarom zou Nederland dan gezamenlijke schulden aangaan en garant staan, terwijl een aantal landen evident de begroting niet op orde heeft? Alleen een afbouw van schulden, begrotingsdiscipline en echte hervormingen leiden tot een sterke monetaire unie en een sterke munt.
„Doe je dat niet, dan zal de ECB inflatie toestaan, hebben we een zwakke munt en wordt het geld van spaarders en pensioenfondsen snel minder waard.”
LD: „Eenzijdig vingerwijzen lost niets op. Naast Italië moet ook Nederland nodig hervormen. Denk alleen al aan onze status als belastingparadijs of aan de hypotheekrenteaftrek. Bovendien heeft Nederland als exportland extreem geprofiteerd van de euro, met de eurozone als belangrijkste handelsgebied. Onze ondernemers hebben daarom geenszins baat bij een Italië dat krimpt door rigide begrotingsregels en dalende investeringen.
„Europees beleid moet dan ook geen one-size-fits-all benadering zijn, maar afgestemd worden op de unieke economische kenmerken van een lidstaat, zodat ieder land net zo kan profiteren van de euro als Nederland. Dit betekent ook dat rijke lidstaten moeten investeren in minder welvarende lidstaten. Laten we werk maken van de opgaven die er al te lang liggen: maak de bankenunie en de kapitaalmarktunie af.
Je gaat eraan voorbij dat veel mensen het moeilijk hebben
Pieter Omtzigt
„Koppel hervormingen aan permanente pan-Europese investeringsfondsen, ingebed in een democratische, politieke Unie. Alleen zo investeert een eensgezind Europa zich uit de schulden en richting een duurzame en welvarende toekomst. Daarmee versterken we ook onze geopolitieke positie, geen overbodige luxe in deze wereld.”
PO: „Het siert je dat je een duidelijke keuze maakt: een politieke unie, waarbij de belangrijke democratische besluiten genomen worden in Brussel. Een echte staat, die forse gemeenschappelijke schulden mag maken.
Dat is niet mijn keuze: met deze Unie die uit zeer diverse landen bestaat, leidt deze keuze tot grote schulden, onvoldoende naar elkaar toegroeien en uiteindelijk een zwakke munt en daardoor minder investeringen.
„Het is echt tijd dat landen hun eigen huis op orde brengen. En dat betekent voor Nederland inderdaad het stoppen met spelen van belastingparadijs voor multinationals. Daar vind je mij aan je zijde. En slechte staatsfinanciën los je niet op door nieuwe, extra leningen voor investeringen. In je betoog ga je voorbij aan het feit dat heel veel mensen in Nederland het moeilijk hebben. Die houden zelf nauwelijks het hoofd boven water.
„Hoe denk je de ruimte te hebben om andere lidstaten genereus te steunen terwijl zelfs in ons land nog zoveel mensen onder of rond de armoedegrens leven? Hoe zou je mensen met een zwaar beroep willen uitleggen dat zij op hun 67e mogen stoppen en betalen voor landen, waar je jaren eerder kunt stoppen?
„Daarom zal ik pleiten voor een opt-out van nieuwe Europese fondsen en de bijbehorende schulden, die onze kinderen ooit zullen moeten gaan terugbetalen. Dat gaat tegen de afspraken in, is tegen het belang van Nederland en uiteindelijk ook tegen het belang van andere burgers in de Unie.”
