De deskundige lezers kozen ieder een top-10 boeken. Een plek op nummer één leverde tien punten op, een plek op nummer twee leverde negen punten op, enzovoorts. De volgorde van de top-50 is gebaseerd op de som van deze punten.
Aan het verwerken van deze lijst werkten onder meer mee: Jeroen van der Kris, Michel Krielaars, Thomas de Veen, Margot Poll, Rosan Hollak, Felix Voogt, Steven van Ammel en Peter Jacobs.
‘Dit levert geweldige televisie op”, besefte de Amerikaanse president Trump terwijl hij vrijdag bezig was zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky live voor de tv-camera’s te koeioneren. De tijd dat we klaagden dat politiek saai was, ligt ver achter ons. Redelijkheid legt het steeds weer af tegen de schokkendste uitspraak, de flagrantste leugen, de bruutste schoffering. Puur omdat dat beter amusement is. De beste tv-entertainer met de beste quotes wint.
De talkshows en nieuwsrubrieken waren zondagavond gevuld met napraten over het pak slaag van Zelensky. En het Europese antwoord daarop: de „mini-NAVO-top zonder de VS” dit weekeinde in Londen, waar de Britten en de Fransen zich voornamen om een vredesplan voor Oekraïne te maken middels een „coalitie van de bereidwilligen”. „Prettig dat er weer verstandige mensen bij elkaar waren”, zei Amerikakenner Twan Huys in Bar Laat (NPO 1).
Talkshowhost Jeroen Pauw had zijn twee maanden wintervakantie erop zitten en presenteerde een extra ingelaste uitzending van Bar Laat over dit „kantelpunt in de geschiedenis”. Trump had immers luid en duidelijk „Europa Toedeledokie!” geroepen, zoals EU-correspondent Kysia Hekster het eerder samenvatte in het Achtuurjournaal (NPO 1). Pauw had een uitstekende tafel verzameld die twee vragen moest beantwoorden: kan Europa zonder de VS? En had Zelensky zich nu heldhaftig of juist stom gedragen?
Actrice Victoria Koblenko zei dat Zelensky beter een grote „nepmedaille” voor Trump had kunnen meenemen en hem een gouden standbeeld in Kyiv had moeten schenken. De Amerikaanse president zou immers gevoelig zijn voor vleierij. Maar Ruslandkenner Olaf Koens zei daarover in talkshow Renze op Zondag (RTL 4): „Het idee dat je iemand zijn laars likt zodat hij niet in je gezicht trapt, is onzinnig.” Over de vermaning van Mark Rutte, secretaris-generaal van de NAVO, dat Zelenksy het moet gaan goedmaken met Trump, zei Koens: „Eigenlijk zegt Rutte: moet je maar niet zo’n kort rokje aantrekken.”
Niet alleen aan de vredestafels, ook aan de talkshowtafels was Oekraïne slecht vertegenwoordigd. In Bar Laat kwam Viktoria Koblenko er nauwelijks tussen. Haar echtgenoot, de oud-voetballer Jevgeni Levtsjenko, zat op het andere net in Renze op Zondag. Hij uitte zo nu en dan zijn woede, noemde Trump een maffiabaas en een afperser, maar hield zich verder buiten het gesprek.
Aanpappen met Trump
En kan Europa militair zonder de VS? De meeste gasten in Bar Laat, Nieuwsuur (NPO 2) en Renze op Zondag zeiden van niet. Hoe vervelend en moeilijk ook, Zelensky en de andere Europese leiders moesten toch maar weer proberen aan te pappen met Trump. Twee mensen gingen hier tegenin. Volgens Olaf Koens was dat ouderwets trans-Atlantisch wensdenken en was het zinloos om Trump verder proberen „te paaien”. Die was immers heel duidelijk geweest. „De Amerikanen zitten in het kamp van de Russen. Die interesseren zich geen snars voor de veiligheid van Oekraïne.” We moeten dus wel verder zonder de VS, zei voormalig topdiplomaat Robert Serry, die ’s middags in Buitenhof en ’s avonds in Bar Laat zat. Over Trump zei hij: „De leider van de westerse wereld is de papegaai van Poetin is geworden”. En: „Het wordt nu echt tijd om te ontwaken uit onze vredesslaap.”
Ik ben geneigd om Robert Serry en Olaf Koens gelijk te geven. Maar dat kan natuurlijk ook zijn omdat zij de lekkerste quotes leverden.
Van huis naar school en terug was vier kilometer. Nu is het veertig. ’s Middags, als Bauke van der Meer zijn twee zoontjes ophaalt, nog eens veertig. Sinds hij niet meer via de brug over het Prinses Margrietkanaal kan, moet hij omrijden. Het kanaal deelt het Friese Uitwellingerga in tweeën. Bauke woont in ‘zuid’, de school staat aan de noordkant, in Oppenhuizen, dat met Uitwellingerga tweelingdorp ‘Top en Twel’ vormt.
De beweegbare brug uit 1948 was óp, al jaren. En zo onveilig, bleek in november, dat Rijkswaterstaat de bediening staakte en de brug afsloot voor autoverkeer. Pech voor ‘zuid’, pech voor boeren en loonwerkers in ‘noord’ met land en werk aan de overkant.
Vorige week werd bekend dat een nieuwe brug pas in 2029 klaar is. Tot dan ligt er, vanaf deze zomer, een tijdelijke vaste brug. Dat wil zeggen: de helft van het jaar, want tot 2029 wordt die van april tot september weer weggehaald voor recreatievaart met ‘staande mast’. In die maanden komt er, lijkt het nu, een pontje voor voetgangers, fietsers en mogelijk landbouwverkeer.
Bauke van der Meer en zijn vrouw Yvonne Horjus wonen op een voormalige melkveeboerderij; weiden, veel horizon. Bauke (39) is huisman. Yvonne (40) verdient de kost met video’s van hun paarden op haar YouTube-kanaal Friesian Horses; miljoenen views, vooral uit Amerika. „Al drie maanden komen hier geen vriendjes spelen”, zegt Bauke. Zelfs zijn vader is maar één keer komen buorkje, zoals Friese boeren ‘even buurten’ noemen. Hij somt op: de bakker, volleybal, gym, gitaarles, de kerk, het café, ouders. „Het leven is aan de overkant.”
‘De brug is onmisbaar voor de mienskip, houdt het sociale net bij elkaar”, zegt Steven Visser (31), voorzitter van Doarpsbelang Top en Twel en prijsanalist. „Maar dat kun je moeilijk kwantificeren, het past niet in de beslissingsmatrix van Rijkswaterstaat.”
Pal naast de brug duikt de A7 onder hetzelfde kanaal door. In 2022 kwam de tunnelvloer door grondwater omhoog. Sindsdien wordt er gewerkt en is een van beide tunnelbuizen dicht. Eind dit jaar is het werk klaar. Dan zou je in één buis een tijdelijke by-pass voor de brug kunnen maken. Het is ‘een’ scenario van Rijkswaterstaat, maar volgens Top en Twel en aanpalende dorpen het enige juiste. De op- en afritten, voor het huidige werkverkeer in de tunnel, zijn er al.
Zo’n by-pass voorkomt gedoe met de noodbrug en een pontje dat niet 24/7 vaart en geen zwaar verkeer aankan. Als je niet hoeft om te rijden ontziet het andere bruggen in de wijde omgeving, die er óók slecht aan toe zijn. En: het slopen van de oude brug kan meteen beginnen, zodat de vaarweg het hele jaar vrij is.
Maar op de avond die Rijkswaterstaat vorige week had belegd, leek het besluit voor een pont al genomen, denken Bauke en Steven. Natuurlijk beseffen ze dat zo’n brugreparatie overlast geeft. Wat ze niet snappen: dat Rijkswaterstaat dit „klein blijft zien”, als lokaal probleem. En ook niet: „Het gemak waarmee redelijke ideeën van mensen die meedenken worden afgewimpeld.”
Hans Steketee doet elke maandag ergens vanuit Nederland verslag.
„Veiligheid is voor ons heel belangrijk, óók voor de man die op een trap moet staan”. En zó sprak de directeur van de grote uitgever, op de valreep van de zitting, haar advocaat tegen. Die had zojuist urenlang afgemeten het tegenovergestelde betoogd. Nee, de uitgever had geen waarschuwings- of preventieplicht, had niet de rol van werkgever en golden nul bouwvoorschriften. Maar de directeur was murw, na uren geconcentreerd luisteren. Naar de bittere emoties van de nabestaanden en de zware verwijten van het OM. Ze toonde empathie, ten slotte.
De verdediging was ongenaakbaar geweest. Wat de ‘man op de trap’ overkwam, bevond zich juridisch vér buiten de verantwoordelijkheid van de grote uitgever. ‘Cliënt’ beschikte over geen énkele bouwtechnische deskundigheid en hóéfde dat ook niet. Cliënt ging uitsluitend over look and feel. De techniek was dáárom juist uitbesteed. Ruim een uur ging het zo door. Behalve de uitgever ontkende ook diens onderaannemer alle verantwoordelijkheid. Het OM eiste tegen beide 45.000 euro boete voor strafbare nalatigheid. Of dood door schuld. Van die man op de trap dus.
Namens de onderaannemer zaten twee stevige mannen uit een Zuid-Hollands dorp beduusd in het verdachtenbankje. Bereid om alles uit te leggen. En ook om te zeggen dat ze „achteraf nee hadden moeten zeggen” tegen de haastklus. Eigenlijk was het meer een wandje dat er „even moest komen” voor een last minute klant „die niks had geregeld”. Dat makkelijk aan een andere stand werd gekoppeld met een paar stripjes. Dat spaarde toch weer een stutwandje. „Ja, dat vermijden we sindsdien”, erkenden ze, desgevraagd.
Dat vier familieleden in het publieksdeel van de zaal zaten, daar hadden ze niet op gerekend. De zus las met gebroken stem een slachtofferverklaring voor, rechtstreeks uit de put van het eeuwige verdriet, waarin de hele familie „levenslang heeft”. Hoe hun broer, zoon en partner op die dag in 2018 bij het demonteren van lichtarmaturen in de RAI een achterwand van een stand in beweging bracht. Nu zijn hun levens kapot, is de familie gedeprimeerd, suïcidaal zelfs, maar vooral ook woedend. Ook omdat ze zes en een half jaar hebben moeten wachten.
De officier excuseert zich. Behalve het jaar dat de zaak ergens op een plank lag, is het tijdsverloop wel te reconstrueren. Mogelijk speelde het pensioen van de zaaksofficier een rol. Heel 2024 is gesteggeld over een zittingsdag waarop alle partijen beschikbaar waren.
Hun Damien, pas 22, stond misschien maar 2,75 m hoog op z’n trap. Maar hij leunde wel met z’n schroefboormachine over dat wandje heen. En oefende enige druk uit. De zestien meter lange wand klapte daarop om en veegde hem met de trap tegen de betonnen vloer. Een paar dagen later was hij dood, aan hoofdletsel.
Maar wás die wand al instabiel, was dat al bekend, bij wie dan en wie had dat wandje eigenlijk zó aangebracht? En waren er wel tekeningen, risicotaxaties, waren er toezicht en controle? Wie was waarvoor verantwoordelijk? Het werd een klassiek juridisch debat, tevens een middagje schuld afschuiven, op steeds meer betrokkenen. Op de RAI, op de buurman die te vroeg met demonteren begon. Dat het OM ervoor koos om alleen de uitgever en diens aannemer aansprakelijk te stellen, lijkt gaandeweg alsmaar discutabeler. Wat was de rol van de onderaannemer van de RAI die verplicht voor demontage gebruikt moest worden? En bij wie werkte zzp’er Damien nou precies? De VT-Wonen & Design Beurs blijkt een breiwerk van ad-hocrelaties en verantwoordelijken.
Eerst proberen de DPG-advocaten de zaak te laten schrappen, omdat het OM de verkeerde firmanaam op de dagvaarding zette. Beursorganisator Sanoma is sindsdien overgenomen en daarna nogmaals van naam veranderd. Van DPG Media Magazines naar DPG Media BV. De tweede naamswijziging was het OM ontgaan. Dat zou kunnen betekenen dat de zaak is verjaard. De advocaten zijn zelfverzekerd. Een ongeldige vervolging in een verjaarde zaak tegen een niet-verantwoordelijke klant.
Het oordeel
De rechtbank spreekt drie weken later de standbouwer vrij, maar niet de uitgever. De bouwer kon niet weten wat er mis dreigde te gaan. Het was ook niet duidelijk of de achterwand al instabiel was toen die nog wél gekoppeld was. De standbouwer werd ook niet gewaarschuwd toen die achterwand werd verwijderd en er twijfel over ontstond. Dat de bouwer toen niet ingreep, kan hem niet verweten worden. Uitgever DPG wordt wel veroordeeld, wegens dood door schuld en moet 25.000 euro boete betalen. DPG is niet schuldig aan het weten of moeten weten dat er „levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van werknemers ontstaat of te verwachten is”. De uitgever was namelijk niet de werkgever van Damien. Dat was het demontagebedrijf. En dat is niet vervolgd.
De rechter ziet DPG als „eindverantwoordelijk voor de veiligheid van iedereen die op de beurs aanwezig was. Die verantwoordelijkheid brengt mee dat zij had moeten ingrijpen zodra zij bekend was met een onveilige situatie op de beursvloer.” De rechtbank ziet geen problemen met ontvankelijkheid verjaring. Dat de uitgever als organisator op de hoogte raakte van de instabiele wand en naliet maatregelen te nemen, weegt zwaar. DPG had moeten en kunnen waarschuwen voor de instabiele wand en erop toe kunnen zien dat niemand „binnen het (val)bereik van de wand zou komen”. Anders had de man op de trap nog geleefd,
