Foto van Sifan Hassan die sportgeschiedenis schreef, wint Zilveren Camera

Sporthistorie schreef ze deze zomer: Sifan Hassan. Bij de Olympische Spelen in Parijs won ze als eerste vrouw ooit medailles op zowel de 5.000 als 10.000 meter en kwam ze bij de marathon als eerste over de finish. Een foto die Remko de Waal maakte als Hassan – ‘Op weg naar goud!’ – de laatste marathonkilometers ingaat wint de Zilveren Camera 2024, de belangrijkste fotojournalistieke prijs van Nederland. De Waal kreeg de trofee en een cheque van 10.000 euro vrijdagmiddag van minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC).

Het is een mooi gekozen moment dat De Waal vastlegde, omdat de finale van die Olympische marathon in Parijs ongehoord spannend was. Hassan had geen moment op kop gelopen, en won uiteindelijk pas in de laatste meters op de Esplanade des Invalides. De Waal zoomt in op het moment daarvoor. En alsof hij in de leer is geweest bij oude meesters in de 17e eeuw valt het licht op Hassan als ze op het punt staat de Keniaanse hardloopster Hellen Obiri voorbij te gaan. Die zou derde worden, maar op de foto ligt ze nog voor. Toch heeft hij haar alvast in de schaduw van Hassan geplaatst.

De jury prees de winnende foto van De Waal vanwege de spanning, emotie en uitputting die in het beeld samenkomen. ‘Op weg naar goud!’ is „meer dan een sportfoto: het vertelt een groter verhaal over doorzettingsvermogen, menselijkheid en verbondenheid”, aldus de jury. Hassan, die deze overwinning zelf omschreef als „meer dan 42 medailles”, zei over haar prestatie in NRC: „Ik ben niet speciaal, maar veel mensen durven dingen niet te doen. Ik wel. Dat is het verschil.”

De menselijkheid en verbondenheid waar de jury over rept zit niet alleen in het persoonlijke verleden van Hassan, maar ook in de momenten na de finish. Ze werd geknuffeld door Dick Schoof, de premier die een kabinet leidt dat weinig op heeft met de opvang van vluchtelingen. En bij de medailleceremonie deed Hassan bewust een hoofddoek om. Zo wilde ze als „rolmodel” laten zien dat wat haar betreft moslima’s sterke vrouwen met een eigen wil zijn. Dat idee van het rolmodel, de overtuiging dat het stereotype niet bestaat en het historische moment zit allemaal in deze ene foto, die ondanks de donkere achtergrond een positieve boodschap heeft.

22 vrouwen uit Turkije

Het rolmodel komt ook naar voren als thema bij een andere winnaar. De Prijs voor Storytelling is gewonnen door Cigdem Yüksel. Ze maakte een indrukwekkende serie onder de titel ‘Je moest eens weten’, waarin ze de eerste generatie vrouwen uit Turkije vastlegde, die in de jaren zestig naar Nederland kwam. Ze portretteerde 22 Turkse vrouwen, liet ze hun verhalen vertellen in video-interviews en gebruikte foto’s uit hun familie-albums.

De jury merkt over haar reeks op dat ze een onderbelicht deel van onze geschiedenis zichtbaar maakt: „Ze slaat een brug tussen generaties en zet zich onvermoeibaar in voor een genuanceerdere maatschappelijke beeldvorming van moslima’s en onze nationale identiteit. Met haar respectvolle en toekomstgerichte aanpak geeft Yüksel mensen een stem. De combinatie van diepgaande interviews, een stevige onderzoeksbasis en de afwisseling tussen archiefmateriaal en actueel beeld versterken elkaar. Dit tilt het project uit boven individuele ervaringen en maakt de maatschappelijke relevantie van ‘Je moest eens weten’ des te indringender – een verhaal dat onder je huid kruipt.” Yüksel won in 2017 de Zilveren Camera voor een serie over gevluchte Syrische kinderen in Turkse fabrieken.

In NRC vertelde Yüksel over de achtergrond van ‘Je moest eens weten’: „Het is deze groep vrouwen met wie mijn verhaal en dat van honderdduizenden andere Nederlanders uit Turkije begint. Ik ben inmiddels de derde generatie. Ik ben hier geboren en opgegroeid. Maar Turkije is ook een deel van mij.”

Lees ook

Vrouwen uit Turkije in beeld: ‘De noodzaak om de levens vast te leggen werd breed gevoeld. Wanneer gaat het nou over hen?’

Behalve het vastleggen van die boodschap, zit er – net als bij Hassan – een extra maatschappelijke laag achter de beelden. Hassan toonde zich een rolmodel met hoofddoek bij de ceremonie-uitreiking, Yüksel geeft weerwoord aan de tijdgeest door migranten een gezicht te geven in plaats van ze tot getal te reduceren. „We leven in een tijd waarin de retoriek over migranten niet mals is. Dat dehumaniseert en demoniseert mensen”, zei ze er over. „Het woord ‘migrant’ komt steeds meer onder druk te staan. Ik vind het belangrijk een verhaal te laten zien dat recht doet aan de menselijke ervaring van migratie en aan het leven van deze vrouwen.”

Categorieën

De wedstrijd kent elf categorieën, waarbij de genomineerden binnen elke categorie kans maken op de hoofdprijs: de Zilveren Camera. Daarnaast selecteerde een jury tien foto’s voor de publieksprijs, waarvoor tijdens de expositieperiode gestemd kan worden. Hieronder enkele genomineerden en andere kanshebbers uit de categorieën.

Genomineerd | Sociaal | Serie: Mona van den Berg, Gewortelde kinderen. Gewortelde kinderen zijn kinderen die vijf jaar of langer in Nederland zijn, maar nog géén verblijfsvergunning hebben. Ze spreken Nederlands, zitten op school, sportclubs en hebben hier vrienden. Ze leven in onzekerheid en kunnen geen toekomstplannen maken, omdat ze niet weten of zij mogen blijven. Het ‘kinderpardon’ werd in 2019 afgeschaft. In deze serie wil de fotograaf laten zien dat het gewoon kinderen zijn, gelijk aan alle andere kinderen.

Foto’s Mona van den Berg

Genomineerd | Documentair Nationaal | Serie: Hedayatullah Amid, Andriy Siromakha: Een soldaat met een onbreekbare geest. Oekraïner Andri Siromacha (23) meldde zich op de dag van de Russische inval bij het leger. Ruim vier weken later raakte hij zwaargewond. Nu revalideert hij in Delft.

Foto Hedayatullah Amid

Genomineerd | Natuur en Wetenschap | Serie: Jasper Doest, Rewilding – De Belofte van het Land. De Karpaten in Roemenië, een van de laatste wildernissen van Europa, vormen het decor van een ingrijpende transformatie. Eeuwenlang hebben lokale gemeenschappen hier in harmonie met de natuur geleefd. Maar die balans wordt bedreigd door moderne uitdagingen: klimaatverandering, ontbossing, uitputting van natuurlijke hulpbronnen en leegloop van plattelandsgebieden. In reactie hierop is een krachtige rewilding-beweging ontstaan, waarin ecologisch herstel wordt gekoppeld aan innovatieve economische modellen.

Foto’s Jasper Doest

Genomineerd | Documentair Internationaal | Serie: Marijn Fidder, Left Behind. Ouders uit Moldavië en Roemenië vertrekken naar West- of Zuid-Europa voor werk en betere economische omstandigheden, maar laten vaak hun kinderen achter bij grootouders of familieleden. Veel van deze kinderen, zelfs al worden ze meestal goed verzorgd, worstelen met gevoelens van verlatenheid en onzekerheid. Momenteel wonen ruim een miljoen Moldaviërs in het buitenland, waardoor honderdduizenden kinderen alleen via de telefoon met hun ouders spreken. Volgens een rapport van Unicef missen ongeveer 350.000 kinderen in Roemenië minstens één ouder omdat ze in het buitenland werken.

Foto’s Marijn Fidder

Genomineerd | Portret | Serie: Tengbeh Kamara, In the days after.
Demonstranten in de dagen na de studentenprotesten in Amsterdam met betrekking tot de Israël-Gaza-oorlog. Alle geportretteerden uit deze serie hebben – naar eigen zeggen – op vreedzame wijze gedemonstreerd, maar zijn door politiegeweld gewond geraakt. 

Foto’s Tengbeh Kamara

Delen





Mail de redactie