Het is een toevluchtsoord voor onderzoekers, studenten, diplomaten, journalisten en toeristen: de Educational Bookshop in bezet Oost-Jeruzalem van de Palestijnse familie Muna. De boekwinkel heeft een rijk assortiment aan literatuur en academische boeken over Palestina, Israël en het Midden-Oosten.
Klanten komen er al sinds 1984 voor de imposante boekencollectie, lezingen, een kop koffie, of een gesprek met een van de eigenaren. De boekwinkel heeft verschillende filialen: een Engels- en Arabischtalige boekwinkel met een café, een kantoorboekhandel met Arabische boeken, en een boekwinkel in het historische American Colony Hotel.
Afgelopen zondagmiddag vielen Israëlische undercoveragenten de twee boekwinkels in de Salah al-Din straat binnen. De politie had van de Jeruzalemse rechter Chavi Tucker het bevel gekregen de winkels te doorzoeken.
Op camerabeelden uit de winkel is te zien hoe boekverkoper en schrijver Mahmoud Muna moet toezien hoe mannen in burgerkleding de boeken inspecteren, in vuilniszakken stoppen en de winkel uitdragen. Ook worden de lades van de toonbank doorzocht. De eigenaren en verkopers Mahmoud Muna, die onlangs nog op boektour in Nederland was, en zijn neef Ahmad Muna, worden gearresteerd.
„Ze namen alle boeken mee met Palestijnse vlaggen of met het woord ‘Palestina’ erop”, vertelt Murad Muna, de broer van Mahmoud Muna, op maandag vanuit de boekwinkel. De agenten gebruikten volgens hem Googletranslate om Engelstalige boektitels te vertalen. Op een foto uit de kantoorboekhandel is te zien dat een kast met Arabische boeken overhoop is gehaald, een deel ligt op de grond.
‘Opruiende inhoud’
Een woordvoerder van de politie schrijft op maandagochtend in een schriftelijke verklaring dat twee „inwoners van Oost-Jeruzalem” zijn gearresteerd die „worden verdacht van het verkopen van boeken die opruiende inhoud en steun voor terreur bevatten”. Als voorbeeld van een vermeend „opruiend” boek stuurt de politie een foto mee van een kleurboek voor kinderen, getiteld Van de rivier tot de zee.
Tijdens een zitting in een rechtbank in West-Jeruzalem op maandagochtend wordt de aanklacht echter anders geformuleerd: als het verstoren van de publieke orde. De politie heeft het hof verzocht om Ahmad Muna en Mahmoud Muna gedurende acht dagen vast te houden voor „onderzoek”, vertelt hun advocaat Nasser Odeh.
„We beschouwen dit als een politieke vervolging en de verdere terugdringing van de vrijheid van expressie in de bezette stad [Oost-Jeruzalem]. Dit is in strijd met de Israëlische wet en internationale verdragen over de vrijheid van meningsuiting”, aldus Odeh.
Buiten de rechtbank hebben zich tientallen demonstranten verzameld. ‘Fascisme’, staat er op veel spandoeken. Ook de Amerikaanse schrijver en onderzoeker Nathan Thrall staat bij het protest. Hij publiceerde in 2023 het non-fictie boek Een dag uit het leven van Abed Salama, over het leven van Palestijnen onder de Israëlische bezetting, dat onlangs in Nederlandse vertaling verscheen.
Lees ook
Nathan Thrall, schrijver van Een dag uit het leven van Abed Salama: ‘Ik voel me als Amerikaan medeplichtig aan het Israëlisch-Palestijnse conflict’
„De Educational Bookshop is een van de weinige dynamische culturele instellingen die in Oost-Jeruzalem kan bestaan. Dit is een escalatie in een langdurig Israëlisch beleid om het Palestijnse leven in Oost-Jeruzalem te verpletteren,” aldus Thrall.
„Het idee is dat Israël naar fascisme afglijdt, maar daarbij wordt er vaak vanuit gegaan dat het eerder een democratie was”, zegt Thrall. „Maar een staat die al decennia over miljoenen Palestijnen regeert die geen basale rechten hebben, voldoet aan geen enkele definitie van een democratie.”
Detentie verlengd
Door de rechter wordt uiteindelijk bepaald dat de detentie met een dag wordt verlengd. Ook krijgen Mahmoud Muna en Ahmad Muna vijf dagen huisarrest opgelegd. Op maandagmiddag was er in een Israëlische rechtbank in Oost-Jeruzalem een hoger beroep tegen de verlenging, dat werd afgewezen.
Israël bezet Oost-Jeruzalem sinds 1967. Terwijl Palestijnen het stadsdeel beschouwen als de hoofdstad van een toekomstige Palestijnse staat, heeft Israël Oost-Jeruzalem eenzijdig geannexeerd, een claim die internationaalrechtelijk niet wordt erkend. Palestijnen in Oost-Jeruzalem hebben slechts een permanente verblijfsstatus – die kan worden ingetrokken – en geen Israëlisch paspoort.
Palestijnen in Oost-Jeruzalem raken steeds meer in de verdrukking: naast de uitdijende illegale Israëlische nederzettingen, voeren het Israëlische leger en de politie regelmatig huisuitzettingen en arrestaties uit. Het is bovendien niet de eerste keer dat er invallen plaatsvinden in Palestijnse culturele en educatieve instellingen. In 2020 gebeurde dat met het Yabous cultureel centrum en het Edward Said conservatorium. In hetzelfde jaar werd het El Hakawati theater bedreigd met sluiting.
Dit is een politieke arrestatie
„Deze inval is onderdeel van de massale onderdrukking van Palestijnen in Oost-Jeruzalem”, zegt Omri Metzer van de Israëlische ngo Human Rights Defenders Fund bij de rechtbank. „Maar een inval in een boekwinkel zagen we niet eerder.” Volgens Metzer bestaat er geen vrijheid van meningsuiting meer voor Palestijnen in Oost-Jeruzalem, zeker niet na 7 oktober 2023. „Als hier iemand met een Palestijnse vlag zou gaan staan, wordt hij met geweld verwijderd.”
Solidariteit
Diverse mensenrechtenorganisaties en diplomaten hebben met verontwaardiging gereageerd op de inval.
Op maandagmiddag heeft zich een grote groep Jeruzalemmers en buitenlanders bij de Educational Bookshop in de Salah al-Din-straat verzameld, uit solidariteit met de Muna-familie. Het is dringen voor de toonbank, waar Murad Muna afwisselend de pers te woord staat en boeken verkoopt.
„Wij zijn niet alleen een bedrijf, maar een culturele instelling. We hebben hier allerlei bijeenkomsten, met Palestijnen en Israëliërs. Hier kan je vrij discussiëren,” zegt Murad Muna. „Dit is een politieke arrestatie. Ze willen onze stemmen wegdrukken. ” De meeste geconfisqueerde boeken, vertelt hij, zijn inmiddels door de politie teruggegeven, op acht boeken na. Daaronder is ook het kleurboek voor kinderen.
Lees ook
De boekhandelaar van Oost-Jeruzalem stelde een bloemlezing samen met ooggetuigenissen en verhalen over Gaza
