Column | Is dit nou een mokerslag?

Posted on by admin

Omdat ik benieuwd was naar de ‘mokerslag’ die zou worden uitgedeeld aan de vrije samenleving, fietste ik woensdagmiddag naar de UvA. Daar zouden activisten demonstreren bij een interview met Defensieminister Ruben Brekelmans (VVD). „Disrupt their war mongering! No war propaganda at our university!”, aldus de aankondiging. Ik was erop geattendeerd door VVD-leider Dilan Yesilgöz, die hem retweette met als commentaar: „Dit is nou wat de ellende met woke is. Ze willen graag zelf bepalen welke ideeën en meningen ‘deugen’ en welke niet. Zij willen de norm bepalen. Een mokerslag voor elke vrije samenleving.”

Nu wil natuurlijk iedere activist en politicus de norm bepalen, zeker een politicus van de partij die ‘Normaal. Doen.’ als slogan had. Maar Yesilgöz bedoelt hier waarschijnlijk dat activisten willen bepalen welke ideeën en meningen gehoord mogen worden. En wat dat betreft sta ik aan haar kant. Het tolereren van geluiden waarmee je het oneens bent, hoort inderdaad bij een vrije samenleving. Daar zijn wel grenzen aan, zoals Yesilgöz zelf ook vindt: meteen na haar ‘mokerslag’-bericht retweette ze partijgenoot Bente Becker, die drie buitenlandse radicaal-islamitische predikers wil weren. Maar dat de opvattingen van Ruben Brekelmans binnen die grenzen liggen, lijkt me buiten kijf staan.

Alleen: ik denk dat bijna alle Nederlanders in de kwestie ‘Dilan Yesilgöz versus debatverstorende activisten’ aan de kant van Yesilgöz staan. Dat maakt het, hoewel principieel belangrijk, geen issue van mokerslag-achtige proporties.

Dat werd ter plaatse bevestigd. Naast de zaal waarin het interview al gaande was, stonden zo’n twintig activisten met een spandoek pro-Palestina-leuzen te schreeuwen. From the river to the sea, het bekende werk. Ze versperden mensen die nog naar binnen wilden de toegang. Een zelfverzekerd ogende activiste lichtte toe: „Anders normaliseer je Ruben Brekelmans.”

Weer buiten ging ik in de zon zitten. Op de stenen trappen voor het faculteitsgebouw was het drukker dan bij de demonstratie. Rechts van me praatten studenten over botox. Links besprak iemand een dilemma: „Wil ik reizen omdat iedereen gaat reizen? Of wil ik reizen omdat ik leuke dingen wil zien?” Ze kwam er niet uit.

Yesilgöz schat de schaal van het probleem verkeerd in, dacht ik. De activisten zijn, hoe irritant en grensoverschrijdend ook, met weinig. De meeste studenten maken zich druk om andere dingen. Dat het interview vanwege het geschreeuw voortijdig moest worden afgebroken is erg, maar meer een ordeprobleem voor de UvA dan een grote maatschappelijke dreiging. Bovendien zijn radicaal-linkse activisten niet hetzelfde als ‘woke’.

Ik begrijp de neiging tot het opschalen van dit soort incidenten: iets kan tegen je principes indruisen en daardoor groot en urgent voelen. Ik kan mij ook op de kast laten jagen door een wijsneus die zegt dat ik met mijn komst een minister ‘normaliseer’. Maar er is een verschil tussen inhoud en schaal. Iets kan je tegen de borst stuiten, maar qua omvang gering zijn. Dan is het zaak om jezelf te kalmeren.

Datzelfde dacht ik bij het nieuws van de EO, deze donderdag, dat mensen abortus laten plegen als uit de pretecho blijkt dat hun kind niet het gewenste geslacht heeft. De woedende reacties vond ik invoelbaar: een kind is geen koopwaar die je kunt terugbrengen. Maar wat is de schaal van het probleem? Dat bleef onduidelijk: van de ruim vijftig geënquêteerde verloskundigen hadden vijftien weleens meegemaakt dat het geslacht een (niet dé) reden was voor abortus. Toch was dit voor SGP, CU, CDA en BBB aanleiding om in Kamervragen te verzoeken om aanpassing van de pretecho, en voor de EO-redacteuren om ‘het maakbaarheidsdenken’ de schuld te geven. Ook hier werd het heel groot.

Dat brengt me op een ander bezwaar tegen de opschaling van problemen. Hoe groter je iets maakt, hoe makkelijker het valt te ontkennen: het heeft immers veel weg van een waanbeeld. Door mensen als Yesilgöz wordt ‘woke’ tot een grotere dreiging gemaakt dan Poetin, Xi en Kim Jong-un bij elkaar. Een logische reactie is om het hele fenomeen te ontkennen, wat veel linkse mensen dan ook doen. Maar er bestaan wel degelijk plekken waar je als persoon met conservatieve ideeën amper binnenkomt, of, eenmaal binnen, je mond niet durft te openen. Oftewel: ‘woke’, of politieke correctheid, mag dan op wereldschaal weinig voorstellen, op kleinere schaal kan het wel degelijk iets verstikkends zijn.

‘In perspectief zien’ betekent letterlijk dat je je de schaal van een probleem voorstelt. Dat je kleinere problemen laat zijn wat ze zijn, in plaats van ze te ontkennen of juist tot symbool te maken voor iets groters. Het inschatten van de juiste schaal is extra belangrijk in een week waarin onze grootste en machtigste bondgenoot op grote schaal grenzen overschrijdt. Als je uitgerekend op de dag dat Trump zegt Gaza te willen innemen de aanval opent op een paar pro-Palestina-studenten, en hun verwijt de vrije samenleving te beschadigen, dan ben je het perspectief totaal kwijt.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC

Related Posts

Van moshpit tot polonaise: op festival Paaspop komen alle genres en dansstijlen voorbij

Bij ‘Red, Red, Wine’ van reggaeband UB40 wordt er liefdevol heen en weer geswingd, honderden peacetekens in de lucht. Nog geen uur later wordt er een hele andere energie losgelaten: drie moshpits openen zich bij de opzwepende happy hardcore van Joost. Het gebeurt allemaal tijdens Paaspop in Schijndel, dat voor drie dagen is omgetoverd tot het ‘Las Vegas’ van Brabant. Het kermisachtige decor ademt een veelzijdige wereld, waarin geen stijl te gek is.

Traditiegetrouw opent Paaspop het buitenfestivalseizoen voor zo’n 35 duizend bezoekers per dag: divers en groots. In de line-up voert Nederlandse pop wel de boventoon: Roxy Dekker, Flemming, Goldband en Claude trekken een jong Gen Z-publiek. Voor de bandliefhebbers staan onder meer Kensington en Son Mieux op het hoofdpodium. Maar er is ook ruimte voor opkomende artiesten en voor enkele grote internationale acts, zoals danceband Faithless en dj-duo Bicep. En ieder optreden heeft een eigen sfeer, die niet alleen door de muziek wordt bepaald, maar ook door de manier waarop het publiek danst.

The Giant

De populaire YouTubers en popgroep Bankzitters hebben de eer vrijdagmiddag het mainstage te openen. Een bijzondere primeur: dit is het eerste optreden in ‘The Giant’, de grootste festivaltent ter wereld. Onder de reusachtige, terracottakleurige zeilen is plaats voor 21 duizend bezoekers – meer dan in de Ziggo Dome. De jonge, meezingende bezoekers vullen de tent nog niet helemaal bij het eerste optreden, vroeg op de eerste middag. En ook de meervoudige Zweedse Songfestivalwinnares Loreen (2012, 2023) Loreen lukt het later op de vrijdagmiddag niet om de enorme tent vol te laten ogen.

Kensington bewijst op zaterdag dat The Giant wel degelijk vol kán. Een lange rij vormt zich buiten de tent, iedereen lijkt nieuwsgierig naar Jason Dowd, de nieuwe Amerikaanse zanger van de band. „How do you like your first Dutch festival ever?” vraagt gitarist Casper Starreveld aan het nieuwste bandlid. Dowd oogt overdonderd, maar zingt alsof hij nooit anders heeft gedaan, in de herkenbare Kensingtonsound. En dat valt in de smaak bij het publiek, dat met armen in de lucht meezingt.

Van carnaval tot rock

Naast alle grote namen wordt er in elke tent op het festival een ander feestje gevierd. Zo worden er carnavalskrakers gespeeld voor het grotendeels Brabantse publiek dat naar Paaspop komt, dat zonder aarzeling in polonaise door de zaal trekt. Een carnavalspolitieauto van artiest Lamme Frans wordt geveild voor het goede doel.

Voor de liefhebbers van stevige rock-, metal- en punkmuziek is er genoeg te halen in de Thunderbolt: daar heersen ruige gitaren en wordt er, uiteraard, geheadbangd. De Ierse Bambie Thug, die pop, rock en metal bundelt, zet een explosieve show neer waarbij het springende publiek wordt natgespoten met waterpistolen. Aan het eind roept die nog een politieke boodschap: ‘Free Palestine’ – een statement dat op luid gejuich kan rekenen.

De Nederlandse hiphop is rijk vertegenwoordigd op Paaspop. Namen als Ronnie Flex, Frenna, Lil Kleine, Shirak, Sef, Broederliefde en Bizzey brengen hun publiek in beweging. Fanatiek meerappende jongeren springen op de beat, terwijl ze met hun telefoon zoveel mogelijk beeldmateriaal proberen te vangen. Ook de Britse hiphopartiest Dizzee Rascal zet een show neer waar enthousiast op wordt gereageerd, ook weer met een flinke moshpit.

Festivalgangers op Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Roxy Dekker tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Flemming op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Ronnie Flex tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop.

Foto ANP / Simon Lenskens

Festivalgangers op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel.

Foto ANP / Simon Lenskens

Tributebands

Bijzonder aan Paaspop is het grote aantal tributebands. Geen Metallica, maar Meatalicca, en geen AC/DC maar ACinDC. En ook bij Queen Must Go On en ABBA Revival waant het publiek zich even terug in een andere, nostalgische tijd.

Maar niet in elke tent wordt gedanst. In de ‘Theatre’ laten bekende cabaretiers, onder wie Peter Pannekoek en Rob Scheepers, het publiek lachen, en niet onbelangrijk, even zitten. Want wie naar Paaspop komt, loopt ongetwijfeld tientallen kilometers op een dag. In combinatie met het dansen maakt dat het tot het een intensief en rijk festivalweekend. Het blijft een Brabants feestje, maar wel één dat zich uitstrekt over alle genres.


Column | Ideologische schizofrenie

Het was een deemoedige Mark Rutte, die vier jaar geleden in Nieuwsuur met „radicale ideeën” kwam voor de politiek. Er werden te weinig grote maatschappelijke debatten gevoerd, zei hij: het was tijd dat ook de middenpartijen weer met elkaar gingen botsen. Bovendien moest er een nieuwe bestuurscultuur komen, met meer transparantie en oog voor de menselijke maat. Zo konden burgers weer vertrouwen krijgen in de politiek.

Hoewel ik sceptisch was over Ruttes plannen, die duidelijk bedoeld waren om zijn eigen positie te redden, geloofde ik destijds wel dat er verandering in de lucht hing. De politieke onvrede was zó groot, de schrik zat er zo in, er moest wel iets gebeuren.

Vier jaar later is er weinig over van die hoop. We zitten met een schizofreen kabinet, zowel qua ideologie als qua bestuurscultuur. De partijen botsen inderdaad, zoals Rutte wilde, maar dan achter de schermen. Van een maatschappelijk debat is het nog niet gekomen. Inhoudelijk is de coalitie zo incoherent dat het moeilijk is ermee in discussie te gaan. Het kabinet is als een disfunctioneel gezin, waarin de ene ouder een laissez-faire-opvoeding nastreeft terwijl de andere zweert bij de corrigerende tik.

De ideologische schizofrenie van dit kabinet bleek deze week bij de bekendmaking van de Voorjaarsnota. De sociale huren worden bevroren, de huurtoeslag wordt verhoogd, maar de huren in de vrije sector mogen juist stijgen. Wat voor idee zit daar achter? Het antwoord: geen enkel idee. Het is een uitruil tussen een liberale en een populistische partij, met als slachtoffers (aspirant-)huurders buiten de sociale sector. Die gaan meer betalen, of maken nog minder kans op een woning – door de plotselinge bevriezing van de huren, die al in juli ingaat, kunnen de woningcorporaties naar eigen zeggen minder huizen bouwen.

Hier zie je een onderbelicht probleem van regeren met de PVV: die partij is niet alleen antidemocratisch, maar ook anti-ideologisch. Haar programma bestaat uit bijeengeraapte standpunten die goed vallen bij de achterban, maar bevat geen overkoepelend idee over waar het heen moet met het land en hoe dat moet worden betaald. Onderhandelt zo’n partij met een economisch rechtse partij als de VVD, dan leidt dat, zoals we zien, tot een vreemde combinatie van begrotingsdiscipline en nivellering. Het ontlokte Marianne Zwagerman in haar Telegraaf-column de vertwijfelde uitroep: „Hoeveel linkser gaat dit ‘rechtse’ kabinet nog worden?”

Naast de ideologische is er nog de bestuurlijke schizofrenie. Terwijl NSC in haar hoekje van het kabinet zit te knutselen aan bestuurlijke vernieuwing, ondermijnt PVV-minister Faber in een ander hoekje de rechtsstaat. Dat laatste lijkt NSC niet het eigen probleem te vinden. „Wij dieselen goed door”, zei Nicolien van Vroonhoven stralend tijdens het ‘lintjesdebat’ twee weken geleden. „Wij zijn dus echt op dreef.” En inderdaad, NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) werkt vlijtig aan een Constitutioneel Hof, een nieuw kiesstelsel en een wet die de onafhankelijkheid van inspecties moet vastleggen. Zo lang wij schaven en timmeren aan de rechtsstaat kan er niets gebeuren, lijken ze bij NSC te denken.

Maar goed bestuur is méér dan bestuurlijke hervorming. Het gaat ook (of zelfs vooral) om het maken van goede wetten en het openstaan voor kritiek erop. In plaats daarvan gaf Marjolein Faber al bij voorbaat aan niks te zullen doen met het Raad van State-advies over haar asielwetten. Het algemeen belang interesseert haar niet, alleen het PVV-belang. (Waarbij ik moet benadrukken dat het PVV-belang iets anders is dan het belang van PVV-kiezers. Het is in het belang van PVV-kiezers dat er asielwetten komen die werken, in plaats van asielwetten die de problemen verergeren.)

Goed bestuur gaat daarnaast om betrouwbaarheid en langetermijndenken. Dit kabinet is geen betrouwbare partner voor bijvoorbeeld gemeenten en woningcorporaties, die in onzekerheid leven – rondom de spreidingswet, of worden verrast – met de huurbevriezing. Het ontwikkelt geen langetermijnplan voor zo’n groot probleem als stikstof, waardoor de boeren nog steeds in onzekerheid zitten. Het weet nog steeds niet of slachthuizen, kassen en distributiecentra juist wel of juist niet een aanwinst zijn voor onze economie. Het gaat daar ook niet uitkomen, wat deze jaren tot verspilde tijd maakt.

Vier jaar na de „radicale plannen” voor politieke vernieuwing zitten we met een suf en indolent kabinet. Het presenteert zich graag als vernieuwend en baanbrekend (hoop, lef en trots!), maar is feitelijk het tegenovergestelde. Het is van alles tegelijk (links en rechts, voor en tegen de rechtsstaat), en daardoor ook veel niet. Wat het vooral doet is samen de tijd doden totdat de peilingen beter worden. Ik kan ze vertellen: dat gaat op deze manier niet gebeuren.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC


Opinie | Inbox van de redactie

Hij maakt wat los, die fietshelm. Nadat verkeersminister Barry Madlener (PVV) afgelopen woensdag een campagne startte voor het opzetten van hoofdscherming bij het fietsen, barstte er zowaar iets van een nationaal debat los over nut en noodzaak van de helm. „Zet ‘m op”, klinkt het ineens in Nederland, van oudsher toch niet echt een fietshelm-vriendelijk land.

De oproep van Madlener, ondersteund door onder meer artsen, raakt blijkbaar cultureel een snaar. Wij kregen na een lezersoproep vele tientallen ingezonden reacties en nog veel meer op sociale media, waarvan hieronder slechts een klein deel staat. Eerlijk gezegd lijkt het niet alsof Madlener met zijn campagne direct een omslag heeft geforceerd. ‘Fietsprofessor’ Marco Te Brömmelstroet schreef eerder deze week in NRC dat de fietshelm eigenlijk afleidt van het échte probleem: dalende verkeersveiligheid door verkeerd beleid dat de auto en andere gevaarlijke vervoersmiddelen blijft voortrekken boven fietsers en voetgangers. „Na de Watersnoodramp ging Nederland niet over tot het uitdelen van zwemvesten, maar zette alles op alles om de strijd met het water te winnen,” schreef hij.

Pak het systeem aan in plaats van dat individuen worden opgezadeld met het kopen en dragen van een helm, klonk het ook veel in onze mailbox. Maar het is duidelijk een splijtzwam. Want wat als helmdragen nou letsel scheelt, als het slachtoffers voorkomt: is de helm dan echt iets anders dan een autogordel? Als je iets met zijn allen doet, wordt het óók een systeem-oplossing, toch? Hoe dan ook maakt zo’n ogenschijnlijk kleine verandering grote gevoelens los: wie de fietscultuur wil veranderen, wil de Nederlander veranderen – en dat is niet makkelijk, blijkt weer.

Wouter van Noort chef Opinie