Canadese vrees wordt werklijkheid: Trump stelt forse importheffingen in

Voor de topvrouw van Linamar, een Canadese producent van onder meer auto-onderdelen, is er geen twijfel: een importheffing van 25 procent van de Verenigde Staten op Canadese goederen zal de Noord-Amerikaanse auto-industrie „op de knieën dwingen”. Dat zei Linda Hasenfratz afgelopen week tijdens een persconferentie in Guelph, Ontario.

Hasenfratz verwoordde een consensus onder Canadese zakenlieden, economen en politici: de economische gevolgen van de heffingen die de Amerikaanse president Donald Trump instelt op goederen uit buurlanden Canada en Mexico zullen ingrijpend zijn. „Verwoestend”, zei Doug Ford, premier van de provincie Ontario, met zijn omvangrijke auto-industrie, afgelopen week.

Deze zaterdag wordt hun vrees werkelijkheid. Na wekenlange dreigementen bevestigde Trump vrijdag dat hij heffingen van 25 procent instelt op importen van goederen uit de twee grootste handelspartners van de VS. Daarmee schuift Trump decennialange vrijhandel in Noord-Amerika – waarmee in 2023 ruim 1.900 miljard dollar was gemoeid – zonder pardon opzij.

„We moeten dit echt doen, want we hebben grote handelstekorten met deze landen”, zei Trump donderdag in het Witte Huis. „Deze heffingen gaan na verloop van tijd mogelijk omhoog.” Voor olie en gas gaan heffingen rond 18 februari in, mogelijk op een lager niveau. Op Chinese importen wordt een heffing van 10 procent ingesteld.

Trumps eerste kanonschot in een handelsoorlog met de buurlanden kan volgens economen inflatie aanwakkeren, banen kosten en diverse cruciale sectoren in Noord-Amerika ontwrichten, waaronder energie, hout, landbouw en de auto-industrie. Volgens een onderzoek van het Peterson Institute for International Economics, een denktank in Washington, zullen de heffingen „alle betrokken landen schaden, inclusief de VS”.

Mokerslag

Vooral voor Canada en Mexico dreigt een economische mokerslag. Handel met de VS is voor beide landen de hoeksteen van de economie. Zo levert Canada 78 procent van zijn exporten aan de zuiderburen. In 2023 ging het daarbij om 418 miljard dollar. Het land is de grootste afnemer van Amerikaanse importen, ter waarde van 354 miljard in 2023. Als diensten worden meegerekend, bedroeg hun totale handel 923 miljard.

De heffingen zullen in Canada, de negende economie ter wereld, naar verwachting een recessie veroorzaken. De economische groei zal er dit jaar mogelijk 2 à 2,5 procentpunt lager uitvallen. De werkloosheid kan oplopen van 6,7 procent tot 7,5 à 8 procent. Een miljoen banen lopen gevaar. De Canadese dollar zal verder dalen, waardoor importen duurder worden. „De gevolgen zullen hevig zijn”, zegt Carlo Dade, econoom bij de Canada West Foundation, een denktank in Calgary, telefonisch.

Maar ook de VS zullen pijn lijden. In tegenstelling tot wat Trump suggereert, worden de heffingen niet door de buurlanden betaald, maar door Amerikaanse importeurs. Die berekenen hogere prijzen door aan hun klanten, wat zal leiden tot inflatie. Trump beloofde tijdens de verkiezingscampagne juist om die te bestrijden. „De ironie is dat ze zichzelf in de voet schieten door Amerikaanse bedrijven meer te laten betalen voor Canadese bestanddelen van hun producten”, aldus econoom Jim Stanford tegen omroep CBC .

‘Domste handelsoorlog in de geschiedenis’

De Amerikaanse krant The Wall Street Journal spreekt om die reden in een commentaar van „de domste handelsoorlog in de geschiedenis”. Trumps economische aanval op „die beruchte Amerikaanse tegenstanders… Mexico en Canada”, schrijft de krant spottend, „slaat nergens op”.

Waarom zet Trump toch door? Zijn redenen variëren al weken. Aanvankelijk dreigde hij met heffingen als de buurlanden niet meer zouden doen om de instroom van migranten en drugs als fentanyl naar de VS te bestrijden. Later kwamen daar handelsgrieven bij – vooral tekorten op de handelsbalans. Ook kan een voorgenomen herziening van het Noord-Amerikaanse vrijhandelsverdrag USMCA meespelen. Dat verdrag, de opvolger van het NAFTA-akkoord uit 1994, werd tijdens Trumps eerste termijn gesloten en zou in 2026 worden heronderhandeld.

De eerste motivatie leidde tot verbazing in Canada: minder dan 1 procent van illegale immigranten en fentanyl in de VS kwam vorig jaar binnen via de noordgrens. De regering van premier Justin Trudeau zegde niettemin in december een pakket maatregelen ter waarde van 1,3 miljard Canadese dollar (ongeveer 864 miljoen euro) toe om bewaking van die duizenden kilometers lange grens te versterken.

‘Burgers verrijken’

Sinds zijn beëdiging richt Trump zijn pijlen ook direct op de Amerikaanse handelsrelatie met de noorderburen. Hij stelt dat de VS Canada voor 200 tot 250 miljard dollar per jaar „subsidiëren”, een ongefundeerd cijfer waarmee hij doelt op een Amerikaans tekort op de handelsbalans met Canada. Zoals hij in zijn inauguratierede zei, wil hij juist andere landen „belasten en tarieven opleggen om onze burgers te verrijken”.

In werkelijkheid is de Amerikaanse handelsrelatie met Canada één van de meest gebalanceerde die de VS hebben. Het handelstekort bedroeg in 2023 64 miljard dollar, voornamelijk als gevolg van Canadese olieleveranties. Als energie buiten beschouwing wordt gelaten, hebben de Amerikanen een handelsoverschot. Canada benadrukt dat beide landen belang hebben bij hun nauwe economische banden. Volgens Trudeau, die heeft aangekondigd dat Canada „krachtige maar redelijke” tegenmaatregelen zal nemen, hebben de heffingen „desastreuze gevolgen”, ook voor de VS.

Het laat Trump koud. „We hebben ze niet nodig om onze auto’s te maken”, zei Trump vorige week over Canada tijdens een videotoespraak op het World Economic Forum in Davos, doelend op de geïntegreerde auto-industrie. „We hebben hun hout niet nodig, omdat we onze eigen bossen hebben. We hebben hun olie en gas niet nodig, want daar hebben we meer van dan wie ook.”

Economen betwisten dat. Canada is de grootste buitenlandse leverancier van energie aan de VS. De VS gebruikten in 2023 ruim 20 miljoen vaten olie per dag en produceerden er bijna 13 miljoen. De rest werd ingevoerd, voor meer dan de helft uit Canada. In 2023 leverde Canada voor 165 miljard dollar aan olie, vooral uit de teerzanden van Alberta – een zware ruwe olie die geschikt is voor meerdere Amerikaanse raffinaderijen. De schalie-olie die de VS zelf aanboren kan die toevoer niet zomaar vervangen.

Bovendien herbergt Canada een aanzienlijk deel van de geïntegreerde Noord-Amerikaanse auto-industrie. Sinds het zogeheten ‘Autopact’ uit 1965 worden auto’s en onderdelen aan beide kanten van de grens in samenwerking geproduceerd. Daarbij steken onderdelen, halffabrikaten en eindproducten soms tot acht keer de grens over.

Enorme investeringen

Howard Lutnick, Trumps beoogde minister van Handel, zei woensdag in de Senaat dat hij wil dat autofabrieken in Canada en Mexico „terugkeren” naar de VS. Dat zou kapitaalinvesteringen van tientallen miljarden dollars vergen van de autoproducenten. En dat zou de prijs van voertuigen opdrijven.

Linda Hasenfratz, topvrouw van de onderdelenproducent Linamar, denkt niet dat de automakers dat zien zitten. Zij zullen zich tegen de importheffingen verzetten, voorspelt zij. „Dit komt aan op de autofabrikanten. Zij zijn degenen die deze kosten moeten ophoesten. Dat kunnen ze zich niet veroorloven.”

Daarnaast is Canada een cruciale leverancier van staal en aluminium, alsmede grondstoffen, waaronder uranium en nikkel. Ook is het de belangrijkste bron van ‘potash’ (kaliumhoudende mineralen), een onmisbaar bestanddeel van kunstmest die Amerikaanse boeren nodig hebben voor voedselproductie, en kritieke mineralen als germanium. Bovendien levert Canada voor miljarden dollars aan hout voor de bouw.

Waarom begint Trump een handelsconflict met een loyale bondgenoot en de grootste afnemer van Amerikaanse goederen? Volgens econoom Dade wil hij van Canada een voorbeeld maken voor grotere tegenstanders. Dade verwijst naar het Chinese gezegde ‘De kip doden om de aap bang te maken’. „Trump is bereid om importheffingen in te stellen tegen ons, ook al brengt dat de Amerikaanse economie schade toe. Als hij bij het volgende land aanklopt, heeft hij al laten zien dat hij bereid is pijn te incasseren.”


Lees ook

Schrik en ongeloof in Canada over Trumps importdreigement

Nieuwe voertuigen staan opgesteld bij autofabrikant General Motors in de Canadese stad Oshawa. Foto Norbert Grisay/Hans Lucas/AFP