N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Musea en klimaatactie Alle museumbezoekers hadden dit weekend wel een mening over de recente klimaatactie in het Mauritshuis. „Ik snap de boodschap wel.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data92582456-0e5130.jpg)
Foto Peter Dejong/AP
In het Rijksmuseum worden zaterdagochtend tassen en rugzakken streng gecontroleerd. Overal staan en lopen oplettende, streng kijkende beveiligers. In bijna elke zaal worden bezoekers door barse ogen nauwlettend gevolgd.
De klimaatactivisten die in diverse museau etenswaren tegen schilderijen gooien en zichzelf daarna vastlijmen aan de muur, een internationale trend die donderdag in het Mauritshuis het Meisje met de parel van Vermeer bereikte , was dit weekend absoluut the talk of the museum onder de bezoekers. Zowel in het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum in Amsterdam als in museum de Fundatie in Zwolle hoor je er om de paar zalen wel iemand over praten. „We vroegen ons vanochtend nog af wat we mee zouden nemen om tegen een schilderij te gooien,” zegt Anouk Oomen (22) lachend voor Marten en Oopjen van Rembrandt. „Pompoen dacht ik, dat past bij het seizoen.”
Iedereen heeft de filmpjes van de acties gezien. Iedereen lijkt achter het doel van de activisten te staan, maar over het middel wordt uiteenlopend gedacht. De Canadese Kim (60) staat een porseleinen viool te bestuderen en zegt: „Ik snap er niks van. Mensen gaan echt geen verband zien tussen kunst en klimaat. Laat zien wat er nu al kapot aan het gaan is. Als je jezelf vastlijmt, blijf dan ook maar een tijdje zitten, hoor.”
Veel mensen zien voor het eerst het glas dat voor sommige schilderijen zit. Maarten (56) wijst naar een portret van Rembrandt van Jan Lievens en vraagt zijn vader of hij van de acties gehoord had. „Schandalig.” herhaalt Ruud (86) hoofdschuddend. „Die mensen zou je meteen hun museumjaarkaart moeten afpakken!” Dat de acties over klimaat gaan, had hij gemist. „Als ik hier verf overheen gooi, is het klimaat dan beter? Aandacht voor het klimaat moet, maar toch niet zo.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data92417625-804c4d.jpg)
Lees ook: De doelwitten van klimaatactivisten
Scootmobiel
Links van De nachtwacht zit de Franse Noé Pécusseau (22) onderuitgezakt op zijn telefoon te kijken. Een groot liefhebber van schilderijen is hij niet, maar hij ‘begrijpt’ kunst wel. „Gewelddadig zijn tegen mensen, in dit geval via kunst, gaat mensen niet van gedachten veranderen”, denkt hij. De redenering van klimaatactivisten, dat kunst niks meer waard zou zijn als we moeten vechten om ons eten, was hem ontgaan. „Als je zo gaat redeneren, is alles ‘waardeloos’. Maar die ‘waardeloze’ dingen maken ons mens. Als we alleen maar eten, slapen en neuken, waarom zouden we de wereld dan willen redden?”
Een loeiend alarm gaat af in een van de zalen. Mensen kijken om, meer verstoord dan verschrikt. Loos alarm, een achteruitrijdende scootmobiel blijkt de oorzaak. Even later voelt een bezoeker zich comfortabel genoeg om uitgebreid met zijn knokkels op een vroeg 17e-eeuwse kast te kloppen om te horen wat de tijd met ebbenhout doet.
Het grote publiek wordt nu juist boos op de activisten
Lotte van den Berg bezoeker
‘Geen lijm hoor’
Op het Museumplein delen actievoerders Cupcakes for Ukraine uit. Een paar meter verderop trekt een stil protest – tientallen mensen liggend op de grond als steun voor de protesten in Iran – veel bekijks.
Zo gemoedelijk is ook de sfeer in het Stedelijk Museum. Suppoosten zijn ontspannen, één beveiliger zit diep in zijn telefoon. Verderop wijzen twee beveiligers een paar jongens terecht die erg dicht bij een poster staan, en slenteren verder, diep in gesprek over relatieproblemen.
Paul (73) loopt voorbij een beveiliger en trekt zijn zakken binnenstebuiten: „Ik heb geen lijm hoor!” Vreselijk vindt hij de acties. Maar zijn vrouw Milly (70) begrijpt wel dat de actievoerders wanhopig zijn. „Wij zijn niet opgevoed met denken aan het klimaat. Onze generatie is erg schuldig aan alle problemen.” Maar de actievoerders bereiken bij allebei juist iets averechts. „Ik word boos op die mensen, niet op klimaatverandering. Dat is niet handig.”
Dat averechtse effect noemt bijna iedereen. Dat Lotte van den Berg (23) hardop zei dat ze maar beter geen klimaatactivisten tegen konden komen, omdat ze dan wel eens agressief zou kunnen worden, maakt een discussie los in haar vriendinnengroep. Lotte: „Waarom nou zo? Klimaat is veel te belangrijk. Ik heb het gevoel dat het grote publiek nu klimaatverandering juist vergeet, omdat ze boos worden op de activisten.”
Simone Scholte (24) gaat daar tegenin: „Ik ben ook boos om die kunstwerken. Maar dat is juist de bedoeling. Het gaat de activisten erom dat we bij het kapotmaken van een schilderij op onze achterste benen staan, maar bij kapotmaken van de planeet niet. Ze willen je laten voelen dat je iets waardevol vindt, en dat je heel boos kunt worden als je dat aangevallen ziet worden. Als dit lukt, misschien kun je dan ook boos worden omdat de aarde kapot gaat. Ik geloof wel dat dit op termijn werkt. Grote veranderingen beginnen meestal met iets onsympathieks.”
Zwarte doeken
Ook in Museum de Fundatie in Zwolle is van extra waakzaamheid weinig te merken. De beveiliging lijkt na vijven wat alerter, maar dat is waarschijnlijk omdat het museum dan gratis toegankelijk is.
Er is onder de noemer KlimaatExpo ‘22 een kleine ruimte ingericht voor klimaatkunst: vier bijna helemaal zwarte doeken waarin je in twee na een tijdje pas een donker landschap herkent. Ze vallen op, maar het valt ook op dat niemand blijft staan om de bijbehorende tekst te lezen. Een jonge moeder, die niet met haar naam in de krant wil, zegt tegen haar zoon: „Die tekst is te lang voor jou hè?” „Ik snap de boodschap van de activisten wel. We zijn met zijn allen iets wat mooi is lelijk aan het maken. Als ze bij Shell protesteren, krijgen ze niet genoeg aandacht. Ook niet van mij. De acties tegen kunst hebben mij iets bewuster gemaakt.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/10/db-jelle-de-graaf-rozemarijn-van-t-einde50371120-web.jpg)
