Minister Marjolein Faber (Asiel, PVV) gaat bezuinigen op de ondersteuning van asielzoekers bij hun juridische procedure. De stichting Vluchtelingenwerk, die de asielzoekers hierbij helpt, heeft begin deze maand te horen gekregen dat ze wordt gekort op de subsidie voor dit werk. Per direct moet ze de ondersteuning afbouwen.
De bezuiniging heeft volgens bestuursvoorzitter Frank Candel directe gevolgen voor de rechtsbescherming van vluchtelingen, die straks vaker onvoorbereid hun asielprocedure zullen ingaan.
Tot dit jaar kreeg Vluchtelingenwerk vanuit het Rijk 13 miljoen euro subsidie, met daarbovenop een verrekening die ruwweg neerkomt op een verdubbeling van dat bedrag, omdat altijd veel meer asielzoekers worden geholpen dan begroot. Dit jaar heeft minister Faber aangekondigd dat de subsidie in totaal 13 miljoen euro behelst, in plaats van de 34 miljoen euro die nodig zouden zijn om alle werkzaamheden uit te voeren.
Vluchtelingenwerk vecht de bezuiniging van Faber aan in een rechtszaak tegen de staat. Een verzoek tot een voorlopige voorziening is maandag ingediend bij de rechtbank. Volgens de organisatie is sprake van „onbehoorlijk bestuur” omdat het besluit niet zorgvuldig is genomen. Zo wordt bijvoorbeeld niet voorzien in een overgangsperiode.
Wachttijden
Vluchtelingenwerk (1.500 betaalde medewerkers, 9.000 vrijwilligers) heeft in alle asielzoekerscentra een eigen loket. Iedereen die nieuw in Nederland aankomt, wordt voorgelicht door vrijwilligers van de organisatie. Die vertellen hoe de asielprocedure eruitziet, wat van asielzoekers wordt verwacht en welke rechten ze hebben. Tijdens de procedure beantwoorden de vrijwilligers vragen. Bijvoorbeeld als mensen hun brieven van de IND niet begrijpen, of zich afvragen of hun aanvraag niet is vergeten, omdat ze niets horen van de IND.
Met de opgelopen wachttijden – in een gemiddeld asielzoekerscentrum zo’n twee jaar – is Vluchtelingenwerk hier steeds meer tijd aan kwijt. Op aanvraag adviseert de stichting ook asielzoekers op juridisch vlak en kan ze het gehoor met de IND bijwonen.
„Je kunt ons zien als een soort rechtshulpwinkel voor mensen in de procedure”, zegt Candel. Als statushouders recht hebben op gezinshereniging, regelt Vluchtelingenwerk dat voor ze. „Wij helpen bij het verzamelen van de gegevens en dienen de aanvraag voor ze in. Dat scheelt de IND heel veel werk, omdat het voor veel mensen te ingewikkeld is om dat zelf aan te leveren.” En anders moet de IND telkens de aanvragers blijven wijzen op onvolledigheden.
Een deel van deze ondersteuning verdwijnt als de bezuiniging doorgaat, zegt Candel. En „als je onze begeleiding weghaalt, zitten vluchtelingen straks twee jaar te wachten op een procedure die ze niet begrijpen. En als ze dan eindelijk bij de IND aan de beurt zijn, hebben ze waarschijnlijk niet de goede stukken bij zich waardoor de IND ze vaker zal afwijzen. Daardoor zullen ze weer vaker naar de rechter moeten gaan om hun gelijk te halen. Dit zorgt alleen maar voor het verder vastlopen van het asielsysteem”.
Lees ook
Raad voor de rechtspraak vraagt Faber opnieuw om asielwetten uit te stellen
COA
In een reactie onderschrijft de IND dat een korting op Vluchtelingenwerk grote gevolgen kan hebben voor de druk op de asielketen. „Als Vluchtelingenwerk stopt met het begeleiden van aanvragers in de asielprocedure, dan heeft dat impact”, laat de IND-woordvoerder per e-mail weten. „Voor aanvragers is het luisterend oor van een contactpersoon bij Vluchtelingenwerk zeer waardevol. Als Vluchtelingenwerk deze rol niet meer vervult zal de IND meer vragen krijgen.”
Ook zal de IND de voorlichtingsrol van Vluchtelingenwerk moeten overnemen als de bezuiniging doorgaat, stelt de woordvoerder. „Dat vraagt meer van onze medewerkers en betekent meer werk voor de IND. Wij hechten veel waarde aan de samenwerking met Vluchtelingenwerk in het asielproces”.
Asieladvocaat Flip Schüller noemt Vluchtelingenwerk „de smeerolie in een vastgeroest asielsysteem”. „De vluchtelingenwerkers signaleren het als een kind het niet meer trekt, regelen een extra kamertje als de spanningen binnen een gezin oplopen, of ze helpen bij het zoeken naar een document”, zegt Schüller. „Terwijl het COA alleen nog maar bezig is met logistiek en de IND met de procedure, brengt Vluchtelingenwerk een stukje menselijkheid mee de opvang in.”
Candel weet nog niet wat de bezuiniging concreet voor de organisatie betekent. „Ik weet echt niet wat ik moet doen”, zegt de bestuursvoorzitter. „Ik heb geld nodig om mensen te kunnen ontslaan. Maar als ik het geld daarvoor gebruik, kan ik het werk waarvoor we betaald worden niet meer doen. We dreigen te belanden in een vacuüm waar niet meer uit te komen valt.”
Ministerie
Candel heeft het ministerie van Asiel en Migratie gevraagd om een overgangsperiode en een plan om taken die nu nog worden uitgevoerd door Vluchtelingenwerk over te dragen aan IND of COA. „Ambtelijk begreep men die wens”, zegt Candel. „Maar ik heb tot heden geen bericht gekregen. Ik heb de indruk dat minister Faber niet bereid is zulke afspraken te maken.”
Minister Faber bevestigt dat een juridische procedure is begonnen en laat via haar woordvoerder weten: „Ik ga de subsidie voor Vluchtelingenwerk Nederland afbouwen. Over de verdere afbouw ben ik nog met Vluchtelingenwerk Nederland in gesprek.”
Lees ook
Ongrijpbaar voor haar ambtenaren, onbereikbaar voor de buitenwereld: minister Faber opereert ‘volstrekt ongebruikelijk’
