De Israëlische „militaire operatie” in het vluchtelingenkamp van Jenin op de Westelijke Jordaanoever, is woensdag nog steeds gaande. Er zijn inmiddels zeker tien Palestijnen gedood. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu stelt dat de acties nodig zijn „om terrorisme in Jenin te bestrijden”. Hamas heeft Palestijnen opgeroepen zich te verzetten tegen de Israëlische inval in Jenin.
Het offensief, genaamd de ‘Iron Wall’, startte op de dag nadat Donald Trump de sancties introk tegen Israëlische kolonisten die op de Westelijke Jordaanoever geweld hebben gepleegd tegen Palestijnen.
In Jenin zijn diverse gewapende groeperingen in verzet gekomen tegen de Israëlische bezetting op de Westelijke Jordaanoever. Onlangs heeft de Palestijnse Autoriteit ook geprobeerd in te grijpen om het gebied in handen te krijgen, met meerdere burgerdoden als gevolg. Officieel is de Palestijnse Autoriteit (PA) de machthebber op de Westoever.
Netanyahu noemt de inval een offensief tegen door Iran-gesteunde militanten. „We treden systematisch en resoluut op waar de Iraanse as zijn wapens uitstrekt – in Gaza, Libanon, Syrië, Jemen en Judea en Samaria,” aldus de verklaring van de regering-Netanyahu. Judea en Samaria zijn termen die Israël gebruikt voor de bezette Westelijke Jordaanoever.
Sinds de Israëlische inval maandag zijn zeker 25 Palestijnen gearresteerd op de Westelijke Jordaanoever, meldt nieuwszender Al Jazeera op basis van de Palestijnse Vereniging van Gevangenen. „De bezettingstroepen blijven actief in verschillende steden, met het wijdverbreide misbruik, de aanvallen en bedreigingen tegen burgers, evenals vandalisme en vernieling in de huizen van burgers”, voegde de vereniging eraan toe.
Liveblog Het laatste nieuws
Inval op de Westelijke Jordaanoever gaat door, Israël spreekt van ‘contraterrorisme’-operatie
„Een schandaal!” Europarlementariërs schuwden woensdagavond in de debatzaal in Straatsburg de grote woorden niet. Mikpunt van de woede: een subsidiepot waarmee de Europese Unie het lobbywerk financiert van milieuorganisaties.
Nieuw is het subsidiëren van lobbyactiviteiten door de EU niet. Klimaat-, milieu- en natuurclubs krijgen al langer Europees geld om hun dagelijkse werk te doen, inclusief het lobbyen voor groene wetgeving bij Europese instanties. De bedoeling is dat de organisaties in de wandelgangen als tegenwicht fungeren voor de beter bedeelde bedrijvenlobby.
Europarlementariërs op de rechterflank moeten niets van deze subsidies hebben. Zij beschouwen het programma als een gewiekste manier van de Europese Commissie om invloed uit te oefenen en haar zin door te drijven. En ze denken een smoking gun te hebben gevonden, nu de inhoud van de subsidiecontracten is beschreven in De Telegraaf.
„Het is superspecifiek: jij gaat die en die commissie belobbyen, je gaat hier in de onderhandelingen invloed uitoefenen, je gaat dáár voor de meest progressieve invulling van de wet”, zegt Dirk Gotink, europarlementariër voor Nieuw Sociaal Contract. Gotink zit in de begrotingscontrolecommissie van het Europees Parlement en heeft de contracten zelf ingezien. „Dat vind ik een vorm van rolvervaging.”
Verzet
De groene organisaties en linkse partijen zien iets anders: een nieuwe aanval op de klimaatplannen van de EU door de centrum-rechtse partijen, die bloed ruiken nu de wetten en regels uit de Europese Green Deal weer ter discussie staan. De subsidiepot voor milieuclubs is in hun ogen juist een democratische manier om het speelveld gelijk te trekken.
„De natuur heeft geen stem, de leefomgeving ook niet. In een goed functionerende democratie zorgt de overheid dat die stemmen ook gehoord worden, net zoals de EU de stem van lokale boeren steunt”, zegt D66’er Gerben-Jan Gerbrandy. „Nee, je moet niet voorschrijven om met een x-aantal parlementariërs te gaan praten. Maar wat ik van deze organisaties hoor, is: zo werkt het niet. Zij moeten zich verantwoorden voor het geld dat ze ontvangen, en dan laten ze zien wat ze georganiseerd hebben en wie daarbij waren.”
De nieuwe Eurocommissaris Piotr Serafin (Begroting) noemde sommige afspraken in Straatsburg terugblikkend „ongepast” en beloofde beterschap. Ook de Europese Rekenkamer, de immer kritische waakhond, hekelde in 2018 al het gebrek aan transparantie bij EU-subsidies voor maatschappelijke organisaties. Deze instelling komt in april met een nieuw rapport.
Pauzestand
D66’er Gerbrandy kan zich wel vinden in de oproep tot transparantie, zegt hij, maar hij wil niet dat het subsidiesysteem sneuvelt. Daar denkt BBB-Europarlementariër Sander Smit anders over. Smit wil zelfs alle bestaande Green Deal-wetgeving in de pauzestand zetten. „Als er op onoorbare wijze invloed is geweest, kun je je afvragen of dat wel democratisch is gegaan, of dat wel past bij de trias politica.”
Smits voorstel wordt kansloos geacht. Maar het past bij de toenemende kritiek op de Europese groene plannen van de afgelopen jaren. Die kritiek komt niet alleen van parlementariërs, maar steeds vaker ook van de Eurocommissarissen die de plannen moeten gaan uitvoeren.
Hun respectievelijke partners houden de blik strak gericht op de voorganger. Maar Donald Trump en zijn vicepresident JD Vance kijken tijdens een „smeekbede” aan het eind van de preek dinsdag vanaf de eerste rij van de National Cathedral in Washington steeds ongemakkelijker om zich heen. Het filmpje waarin bisschop Mariann Budde de president indringend om „genade” vraagt, gaat inmiddels de wereld rond.
„In de naam van God vraag ik u om genade te hebben met de mensen in ons land die nu in angst leven. Er zijn homoseksuele, lesbische en transgender kinderen […] die voor hun leven vrezen”, zegt ze tijdens de eerste kerkdienst die Amerikaanse presidenten traditiegetrouw na hun inauguratie bijwonen. Ook vraagt Budde aandacht voor hardwerkende en onschuldige migranten. „De overgrote meerderheid van migranten zijn geen criminelen.”
De voorganger vraagt Trump om mensen te helpen die vluchten voor oorlog en vervolging in hun thuisland. „Onze God leert ons dat we barmhartig moeten zijn naar vreemden. Zoals wij allen ooit vreemden waren in dit land.”
Helden met capes
Mariann Budde (65) dient sinds 2011 als eerste vrouw als bisschop van Washington D.C. voor de (protestantse) Episcopaalse Kerk, een Amerikaanse variant van de Anglicaanse Kerk. Het bisdom roemt haar om haar uitgesproken mening over thema’s als racisme, wapengebruik, migratie en homorechten. In 2023 publiceerde ze het boekHow We Learn to Be Brave (Hoe wij leren moedig te zijn).
Veel progressieve Amerikanen, niet noodzakelijkerwijs gelovig, prijzen nu haar eigen optreden tegenover de president als moedig. Voor hen bieden haar woorden licht in donkere dagen. „Ik ben atheïst, maar toen u sprak heb ik de aanwezigheid van een God gevoeld”, schrijft een fan op haar snel groeiende Instagram-account. „Niet alle helden dragen capes”, schrijft een ander. „Deze wel.”
Budde was ook betrokken bij de kerkdienst die Trump na zijn eerste inauguratie in 2017 bezocht. Destijds schreef ze daaraan voorafgaand dat ze verontwaardigd en gealarmeerd was over bepaalde uitspraken en daden van Trump. Wel voelde ze de plicht om iedereen te verwelkomen, ook diegenen met wie ze het oneens is.
Ruim drie jaar later, tijdens Trumps presidentscampage in 2020, reageerde Budde woedend nadat Trump een foto van zichzelf met de Bijbel had laten maken voor een van de Episcopale Kerken in de hoofdstad. De fotosessie vond plaats tijdens de grootschalige Black Lives Matter-protesten die waren uitgebroken na de gewelddadige dood van George Floyd door toedoen van politieagenten.
„We hebben leiderschap nodig en hij heeft er alles aan gedaan om ons uiteen te drijven”, zei ze daar destijds over. De politie gebruikte traangas en rubber kogels om een protest uiteen te drijven, zodat Trump de locatie kon bereiken. „Hij heeft zojuist een van de heiligste symbolen van de joods-christelijke traditie misbruikt”, zei ze. In een opiniestuk in The New York Times voegde ze daar vilein aan toe dat de president wel altijd welkom was om in de kerk te komen bidden.
Politiek domein
Trump, die zich tijdens de dienst dinsdag stil moest houden, reageerde later in de wandelgangen op vragen van journalisten. „Ik vond het geen goede dienst, nee”, zei de president. Op zijn socialmediaplatform Truth Social eiste hij later een verontschuldiging van de „zogenaamde bisschop” en „radicaal-linkse Trump-hater” Mariann Budde. „Ze heeft haar kerk op een zeer onaangename manier in het politieke domein geplaatst”, meent Trump.
De rechter heeft gesproken, woensdagochtend om tien uur: het kabinet moet met harde ingrepen komen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen. En om elf uur is de reactie van regeringspartij VVD dat een ándere regeringspartij, BBB, het maar moet oplossen. „Het was BBB”, zegt Thom van Campen, Tweede Kamerlid van de VVD, in zijn werkkamer, „die uitsprak dat het ook op andere manieren kon dan de vorige kabinetten hadden bedacht. Dus dan denk ik: minister Femke Wiersma, laat het maar zien. Ik laat me heel graag overtuigen.”
Wat híj vindt dat er moet gebeuren, als lid van de coalitie die het kabinet-Schoof steunt, zegt Van Campen niet. „De bal ligt bij Wiersma.”
Weer een andere regeringspartij, NSC, heeft om kwart voor twaalf zo’n beetje dezelfde boodschap. „Er moet nu een plan komen om de uitstoot van stikstof daadwérkelijk naar beneden te brengen”, zegt Kamerlid Harm Holman van NSC, „en ook hoe we omgaan met natuur. De minister is nog bezig om die plannen te maken en ze zegt dat ze ermee komt. Dus ja…” Wat hij vindt dat er moet gebeuren, wil hij niet zeggen. Het is aan háár, Femke Wiersma van BBB. „Ik ben slechts een Kamerlid.”
Lees ook
Een staat die een dwangsom voor stikstof krijgt, heeft weinig vertrouwen meer
BBB mag het uitzoeken. En op de kamer van partijleider Caroline van der Plas hangt tot kwart voor twee ’s middags een briefje op de deur: ‘Ik ben de uitspraak aan het bestuderen, daarna reageer ik. Xxx Caroline’. In de gang heeft ze ’s ochtends al wel tegen een paar journalisten gezegd dat „vorige kabinetten” dit kabinet hebben „klemgezet” met wetten en regels.
Na het ‘bestuderen’ van de uitspraak zegt ze dat de rechter volgens haar vooral verwijst naar die vorige kabinetten. En volgens haar is het toen misgegaan in de wetgeving: „Er was al gewaarschuwd dat de doelen in die wet niet haalbaar waren. We hebben toen al gezegd: dat gaat heel Nederland op slot zetten. Daar is niet naar geluisterd en daar zitten we nu wel mee.”
‘Gewoon overleggen met Brussel’
Wat dit kabinet gaat doen, zegt Van der Plas: zo snel mogelijk de wet aanpassen waarin die doelen staan, waardoor er weer stikstofruimte komt voor boeren en voor de bouw. Dat het lang niet alleen draait om die wet, maar ook om Europese regels en eerdere uitspraken van Europese rechters, weet ook BBB. Daarom was het idee van die partij in de formatie om in Brussel „met de vuist op tafel te slaan” om ook daar regels aan te passen. Van der Plas noemt het nu „gewoon met Brussel overleggen over wat er binnen de Europese regelgeving kan”. Er waait daar volgens haar „een andere wind”. „Maar het resultaat van dat overleg is natuurlijk nog onzeker.”
Dat is waarom coalitiepartijen VVD en NSC al een tijdje vinden dat er al veel eerder plannen naar buiten hadden moeten komen om de stikstofuitstoot veel drastischer te verminderen dan tot nu toe gebeurt. Vooral bij de VVD zijn er zorgen over de economische gevolgen als de bedrijven en de bouw in Nederland ‘op slot’ worden gezet door gerechtelijke uitspraken en het uitblijven van plannen. Maar VVD en NSC zijn in de Tweede Kamer overduidelijk nog niet bereid om de verantwoordelijkheid daarvoor te delen met BBB, die een eigen minister én een staatssecretaris heeft op het ministerie van Landbouw.
Steun van PVV
PVV-leider Geert Wilders kwam BBB wel helpen, hij schreef woensdag aan het eind van de middag op X: „Wat we in Nederland nodig hebben is niet nog meer stikstofbeleid, maar juist een versoepeling van de stikstofregels en -doelen!” En in het kabinet-Schoof hebben de BBB-bewindslieden het idee dat ze níet alleen staan. Net als in het vorige kabinet gaat er vanaf nu weer elke week een groep ministers bij elkaar zitten om het over stikstof, landbouw, defensie en de bouw te hebben. In de tijd van Mark Rutte heette het ‘de Raad voor de Fysieke Leefomgeving’. Premier Dick Schoof noemde het vorige week vrijdag een „breed samengestelde ministeriële commissie”. Want duidelijk is, zei hij: „Er is geen tijd te verliezen.”
Minister Femke Wiersma liet woensdag aan het eind van de dag weten dat ze nog nadenkt: misschien gaat ze in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter.
