Neeeee hè! Ad Durinck (63) heeft net zijn bordeauxrode voordeur geopend. Hij kijkt getergd. Niet wéér een journalist! Ad woont in de Indische Buurt-Noord in Dordrecht. Het is een vriendelijke woonerfwijk, geschakelde woningen, voortuin, achtertuin. Veel bewoners wonen er al dertig jaar toen er veel nieuwe huizen in de wijk werden gebouwd. Waarom zouden ze vertrekken? Ze kennen hun buren. Het centrum is vlakbij en het is toch lekker rustig.
Rustig. Tot de gemeente begin dit jaar betaald parkeren invoerde. Een kleine meerderheid was voor, bleek uit een enquête onder bewoners. Bewoners zouden toen „massaal” hun voortuinen hebben omgetoverd tot parkeerplek voor hun auto om de kosten van een parkeervergunning (66,60 euro per jaar) te ontlopen, zo stond in de krant. Bij het artikel stond een foto van een hele rij auto’s in betegelde voortuinen. Bah! En dat terwijl de gemeente Dordrecht juist wijken probeerde te vergroenen. Voor betere afwatering en meer koelte in warme zomers.
In de betegelde voortuin van Ad stonden daarna al snel een verslaggever met camera naast zijn blauwe Skoda Octavia. En toen nog een. Waarom stond die wagen daar in de voortuin te glanzen? Waarom had Ad eigenlijk geen grasveld, een perk met lavendel of een boompje?
Ad, inmiddels ontdooid, wil het best nóg een keer uitleggen wat op tv niet werd uitgezonden. De bewoners van de Indische Buurt-Noord met een ruime voortuin waren altijd al verplícht hun auto op eigen grond te parkeren. Vandaar de tegels in zowat elke voortuin. Ad legde jaren geleden een extra strook stenen in zijn voortuin voor als een van zijn kinderen langs komt. Dat deden er meer. „Dat was mijn keuze”, zegt Ad.
Die tegels waren er dus al. Waar komt het verhaal over de vele verse tegels dan vandaan? Een enkeling doet dat. Besmuikt wordt naar het huis met de nieuwe, donkere tegels in de voortuin gewezen. Om het geld voor een duurdere tweede parkeervergunning (133, 30 euro per jaar) te besparen, legde die buurtgenoot een extra parkeerplaats aan. Ja, kom, ik ga de gemeente niet lopen spekken, zei die bewoner in de krant.
Net aan de andere kant van de Bankastraat, in de Vogelbuurt, is ook betaald parkeren ingevoerd. Hier zijn de huizen kleiner, meestal zonder voortuin. In buurthuis het Vogelnest is het gezellig en warm. Er is er koffie, Chai-thee en hulp bij het invullen van formulieren. Een ouder echtpaar moppert over de parkeeroverlast in hun buurt. „Ze zetten een dikke auto voor je deur.”
„En gaan met een vouwfiets verder.”
Buurtwerker Vincent Schotel, staartje in de nek, heeft nog van niemand in de Vogelbuurt gehoord over extra tegels. „Nee, dat speelt hier niet.” Vanwege de overlast stemde een deel van de bewoners voor betaald parkeren, zegt hij. Hij hoort van verschillende bewoners dat ze nu pas doorkrijgen dat ze zélf ook moeten gaan betalen. En voor hun bezoek. Voor hen, zegt Vincent, is paar euro per maand extra vaak wél een serieus bedrag. Een bezoekster knikt: „Voor dat geld zet ik ook een lekkere maaltijd op tafel.”
Sheila Kamerman doet wekelijks ergens vanuit Nederland verslag.
Er wordt veel gedroomd in de alternatieve popmuziek, tegenwoordig. Dat bleek ook dit weekend op het Best Kept Secret-festival (BKS), in Beekse Bergen. ‘I dreamt you fed me/ Omakase Berries’ zong de New Yorkse Cassandra Jenkins. Eefje de Visser zong: ‘In mijn hoofd/ in mijn dromen/ Rijden we samen over de snelweg’. ‘Ik leef enkel in jouw droom’, declameerde voorman Sam de Laat van de band Droom Dit.
Beeld Simons Lenskens
Maar wat zijn het voor dromen? En wat komt erna? Dat was de vraag, dit weekend op het Brabantse festival waar maatschappelijke bewustwording al langer een thema is.
Dat klinkt tegenstrijdig. Want ook BKS, dat dagelijks gemiddeld 24 duizend bezoekers trok, draait in de eerste plaats om muziek en vertier. Maar de maatschappelijke realiteit drong vanzelf binnen: klimaat, loonpolitiek, de oorlog in Gaza. Het festivalterrein was tropisch (34 graden op vrijdag), er waren NS-stakingen (de organisatie zette pendelbussen in). En de ‘Wij trekken de Rode Lijn’-demonstratie in Den Haag kreeg hier een eigen tak: publiek werd gevraagd ‘s-zondags in het rood te komen.
Concert van Kneecap.Foto Andreas TerlaakGepromoveerd naar het hoofdpodium: het Ierse KneecapFoto Andreas Terlaak
Headliners
En dan hadden we de artiesten nog niet eens gehoord. Zouden politieke en maatschappelijke kwesties doordringen in hun optredens?
Het activistische Ierse trio Kneecap was gepromoveerd naar het hoofdpodium. De sfeer rond Kneecap is geladen: in Duitsland werd het trio geweerd wegens hun radicaal pro-Palestijnse leuzen. Maar op BKS was Kneecap zaterdag dus plotseling ‘semi-hoofdact’. Het was voor deze editie moeilijk headliners te boeken, vertelde festivaldirecteur Maurits Westerik. „Een paar artiesten zegden af. Sommige optredens waren logistiek lastig en ook moeilijk te betalen.” Hij ziet het probleem als ‘iets tijdelijks’.
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Concert van The Pill op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Concert van The Pill op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135451/data133715925-9507ae.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-20.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-18.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-19.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-20.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-21.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/Q-ZvmWD9hHwgfBHxXIv_Nyy05v0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135451/data133715925-9507ae.jpg 1920w”>Concert van The Pill op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Concert van Baby Beserk op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Concert van Baby Beserk op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-3.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135458/data133715892-96d297.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-24.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-22.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-23.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-24.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/06/activisme-en-volop-vertier-op-best-kept-secret-25.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/V0tqJUSvklndt4YveDt6doBcKxk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/06/15135458/data133715892-96d297.jpg 1920w”>Concert van Baby Beserk op Best Kept Secret.
Foto Andreas Terlaak
Concert van Kae Tempest
Foto Andreas Terlaak
Beeld Simon Lenskens
Zo werd Eefje de Visser een verrassende afsluiter op vrijdag. De exclusieve show – ze geeft geen concerten meer deze zomer – was minutieus geproduceerd: haar twee danseressen/zangeressen en vier muzikanten stonden op blokken waarop filmbeelden te zien waren, in een koepel van witte gordijnen, geflankeerd door een surrealistische ‘onscherpe’ weergave op de videoschermen. De muziek was een golfslag tussen wiegend en verleidelijk, aan het eind daverden de beats als in een live-remix. Anderhalf uur kon ze gemakkelijk vullen met hits als ‘Lange Vinnen’ en ‘De Parade’. Wel bleek dat ieder nummer op een eigen manier aantrekkelijk is, maar dat de sfeer onderling gelijk blijft.
Beeld Simon Lenskens
Gegil
Er viel veel te ontdekken. Op een klein podium in het bos ontroerde de gevoelvolle stem van Morpheus, een beginnende zanger uit Noord-Holland met een cellist en pianist. Ook was er het festivaldebuut van Long Fling, het samenwerkingsverband tussen de groepen Personal Trainer (rond Willem Smit) en Pip Blom. Vijf muzikanten speelden veelkantige rockliedjes met een hoofdrol voor de wisselwerking tussen Bloms heldere zangstem en het gemonkel van Smit.
Fanbeleving vooraan bij het podium.
Foto Andreas Terlaak
Uit het bos klonk ’s middags ijselijk gegil. Het bleek het nieuwe Britse trio The Pill (‘We are the Pill’), waar twee vrouwen die ook gitaar spelen, energiek de zangpartijen afwisselen bij hun schreeuwpunk. Toch won in dit genre het Nederlandse kwartet L.A. Sagne, met voorvrouw Tara Wilts, op felheid en volharding. Haar hoge stem gierde als een alarmsignaal.
Overal dansfeestjesBeeld Simon Lenskens
Een van de hoogtepunten was Jasmine.4.T, een kleurrijk (haren, kleding) kwartet rond Jasmine Cruikshank die breed grijnzend het leven als transvrouw bezingt. De band overrompelt ook met hun muziekstijl waarbij bekende elementen spontaan lijken samen te groeien tot losse rockliedjes. Ze vroeg bijval voor Palestijnen, en voor de rechten van transmensen in het VK.
Selfietime
Foto Andreas Terlaak
De optredens zijn ook prima te volgen in het water.
Foto Andreas Terlaak
De Amerikaanse zangeres Lucy Dacus, die op tournee is met Jasmine in het voorprogramma, bood een oase van schoonheid voor een toegewijd publiek. Dacus, ook bekend als een van de leden van boygenius, creëerde zachtheid door de fluwelen klank van haar stem en het samenspel met haar zeven muzikanten. Dat viel eerder op de dag ook op bij het concert van harpist Remy van Kesteren en zijn groep instrumentalisten en gastzangeressen als Pitou en Nana Adjoa: hoe subtiel en ontroerend muzikale inventiviteit kan zijn.
Crowdsurfen bij Kneecap
Foto Andreas Terlaak
De ontlading kwam zaterdag bij Kneecap, dat de afgelopen maanden zowel heel populair werd als in het nauw kwam, allebei – mede – door hun consequente steunbetuiging aan Palestijnen. Kneecap-rapper Mo Chara moet aanstaande woensdag voorkomen in een rechtszaak, om zijn ‘steun aan terroristische organisaties Hamas en Hezbollah’. Al dat nieuws én de film die vorig jaar over de band uitkwam, zorgde voor grote toeloop. Gelukkig stonden ze op het openluchtpodium.
Beeld Simon Lenskens
De opwinding was dit keer eerder muzikaal dan inhoudelijk, de ‘Free Palestine’-chant was kort. Maar de raps waren strijdlustig. Nummers als ‘Sick In The Head’ en ‘I’m Flush’, met oorverdovende beats van DJ Próvaí, creëerden een vechtduwende maalstroom in het publiek.
Het engagement zat verder in kleine hoekjes. De Vlaamse Kaat van Stralen had er een song over geschreven, zonder muziek, over ‘dromen van kinderen die nooit uit zullen komen’. De Amerikaanse singer-songwriter Cassandra Jenkins prevelde een smeekbede voor gelijkwaardigheid van ‘Asians, Blacks, Palestinians’. Eefje de Visser hield een bewogen toespraak: ‘Nooit meer is nu’.
De zaterdag was geopend door de Schotse zanger Jacob Alon die zijn leven bezong in breekbare liedjes. Een daarvan heette ‘Don’t Fall Asleep’. De dromers zijn het wakkerst.
Door een schemerige sluier van mist heen is vaag een tekstprojectie te ontwaren. Het is een opsomming van de elementen waaruit het menselijk lichaam bestaat. Zuurstof. Koolstof. Waterstof. Tegelijk wordt er ook een tekst uitgesproken, maar een knisperend geluid maakt de woorden onverstaanbaar. Geef tekst niet te veel gewicht, lijkt regisseur Romeo Castellucci zijn publiek mee te willen geven, meteen in deze eerste minuten van zijn productie Bérénice. Geef je over aan het niet-verstaan. Het is maar taal.
In Bérénice, toneelstuk uit 1670 van Jean Racine, gebeurt opvallend weinig; zelfs Racine zelf was er verrukt over met hoe weinig handeling hij het in zijn stuk had weten te stellen. Maar, zo schreef hij in zijn voorwoord (hier geparafraseerd): ook spreken is een handeling.
In het kort: Titus (net keizer van Rome geworden) en Bérénice (koningin van Palestina) zijn verliefd, maar omdat het volk van Rome daar niet zo blij mee is, heeft Titus besloten Bérénice te verlaten. Het stuk gaat over zijn poging haar dat duidelijk te maken, en haar poging zich tot die boodschap te verhouden. Racine schreef de tekst in rijmende verzen, waarin de personages zich zo beleefd en beheerst mogelijk uiten, terwijl emoties er door die hermetische vorm halsstarrig onder worden gehouden. Het is in zekere zin de taal zelf, die zich in dit stuk tegen de geliefden keert. Het stuk ontleent zijn dramatische kracht aan het onvermogen met taal uitdrukking te geven aan gevoelens, om werkelijk contact te maken.
Buitengewoon alleen
Regisseur Castellucci benadrukt dit door het stuk te strippen van alle personages, op Bérénice na. Zij staat alleen op het podium, vertolkt door de Franse steractrice Isabelle Huppert. De verzen van Bérénice worden integraal door haar uitgesproken, soms ratelend, soms mechanisch, soms kalm, soms schreeuwend – maar antwoord krijgt ze niet. We zien haar rondslepen met een elektrisch kacheltje op dat grote, koud uitgelichte, mistige speelvlak. Soms is het alsof ze zich onder water begeeft. Ze is buitengewoon alleen.
Wát ze zegt verdient ook aandacht, want hemeltjelief, wat een ongemakkelijk vrouwbeeld krijgen we hier voorgezet. Ontredderd is ze, zegt Bérénice, wanneer Titus haar ontloopt. Haar hart klopt slechts voor hem. Zonder commentaar toont Castellucci zo het vrouwelijke personage zoals dat zo veelvuldig in de (theater- en film)geschiedenis is herhaald (en in die keuze rijmt de voorstelling met het geweldige The Brotherhood van Carolina Bianchi, komende week eveneens in het Holland Festival te zien), namelijk: de vrouw die haar bestaansrecht alleen ontleent aan de begeerte van mannen.
Subtiel maakt Castellucci daarbij de vertaalslag van het personage naar de actrice die haar speelt. „Bérénice is al die tranen niet waard,” staat er bij Racine, wanneer Titus moet huilen. „Isabelle is al die tranen niet waard,” spreekt Huppert. Waar kijken we naar? Naar Bérénice? Naar Isabelle Huppert? Zijn niet beiden, door onze ogen gezien even fictief?
Castellucci, die naast regisseur ook beeldend kunstenaar is, paart Bérénices zelf-kleinerende clausen aan beeldtaal waarin vrouwelijke archetypen te herkennen zijn: de huisvrouw, de heks, het lustobject. Ook hiermee dwingt hij weer aandacht af voor ons kijken zelf: wat zien we, als we naar vrouwenlichamen kijken? Lichamen die, dat weten we best, feitelijk gewoon bestaan uit deeltjes zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof.
Als Huppert tenslotte haperend en vertragend, als een machine waarvan de batterij zijn einde nadert, tot stilstand komt, is het niet zozeer het personage, maar het vrouwbeeld dat ze vertegenwoordigt dat we in elkaar zien zakken. „Kijk niet naar mij,” zegt Huppert als de mist is opgetrokken. Die woorden zijn niet van Racine. Ze zegt het kalm, dan luider, dan ijzingwekkend fel. „Kijk niet naar mij.” Bérénice toont: ook kijken is een handeling.
Was dat even een vreemde gewaarwording, afgelopen woensdag: vier mannen die het op nationale radio over hun sterrenbeeld hadden. „Ik ben een ram”, zei presentator Carl-Johan de Zwart smalend. „Ik een stier”, vulde zijn gast David Cocheret aan. Slecht nieuws: zulke koppige tekens zijn nooit te overtuigen, dus ook niet van de waarde van de astrologie.
De andere twee mannen in de uitzending: verslaggever Thomas Schuurman en astronoom Rob van Gent. Inderdaad: in een radio-item over astrologie komt geen astroloog aan het woord, maar alleen een sterrenkundige die vertelt dat hij ‘wetenschappelijk’ natuurlijk niet in horoscopen gelooft. Lekker boeiend. Vertel maar eens in welk huis Mercurius bij jou staat, Rob, dan praten we verder.
Astrologie schijnt vooral populair te zijn onder jonge, hoogopgeleide vrouwen. Een vriendin van mij met verstand van zaken vertelde me laatst dat ze er in gesprekken niet meer over begint, omdat de meeste mensen – vooral mannen – er net als bovenstaande exemplaren zo gruwelijk voorspelbaar op reageren. Een vriend van haar raakt geïrriteerd zodra ze iets over zijn sterrenbeeld beweert. „Hij is een maagd. Maagden geloven zelden in astrologie, dus dat klopt wel.”
Het drijft mannen tot gekte: mogen de dames eindelijk in de collegezalen plaatsnemen, niet eens meer achter een gordijntje, kiezen ze er alsnog voor om in zoiets onwetenschappelijks als astrologie te geloven. Waarom toch?
Volgens Rob van Gent biedt astrologie houvast, zoals religie dat vroeger deed. Als de Heer niet bepaalt of je binnenkort een leuk iemand tegenkomt, dan moet Venus het maar doen. Een andere verklaring die regelmatig wordt gegeven is dat astrologie een handig kader is om het te kunnen hebben over het leven, de psychologie en, niet te vergeten, jezelf.
Ik moet nu denken aan de 64 pagina’s tellende horoscoop die mijn ouders kort na mijn geboorte hadden besteld. Inderdaad heel interessante materie, als je het mij vraagt.
En toch, luisterend naar dat cynische commentaar op de radio wist ik ineens zeker dat vrouwen zich tot de astrologie wenden simpelweg om mannen op de kast te jagen. Ik bedoel het soort man dat zich aan de ratio heeft vastgeklampt en een ander ook niet meer gunt. „Horoscopen zijn niet echt”, zegt hij, en leunt tevreden achterover. Hij zou net zo goed kunnen beweren dat God niet echt is, dat zou even suf zijn, maar het is natuurlijk makkelijker om minachtend te doen over iets waar haast alleen vrouwen waarde aan hechten. Niet per se slimmer, als hij nog een tweede date wil.
In het vijfde seizoen van het NTR-programma Dream School krijgen de leerlingen les van een hoogleraar theoretische astrofysica. Het eerste wat hij doet: beweren dat horoscopen „sprookjes uit de oertijd” zijn. De Babyloniërs draaien zich om in hun graf. En zo snel als de interesse van de leerlingen was gewekt, zo snel is die ook weer verdwenen.
„Ik ben een schorpioen”, zegt schoolverlater Nina voor de camera. Haar wimperextensions knipperen wild. „Dus ik dacht dat ik gewoon stoer was, en cool. Ben ik ook wel, maar ja, die vent zegt van niet.” Ze krijgt bijval van medeleerling Kimberly – overigens ook een schorpioen.
Het plezier dat je kan hebben van iets irrationeels wordt niet kleiner als anderen het je proberen af te nemen. Integendeel, je krijgt zin om er met gestrekt been in te gaan. Brult er weer iemand dat horoscopen fabels zijn? Dan zal er ongetwijfeld iets met Mars aan de hand zijn. Hoe dan ook mogen de planeten nooit een excuus zijn voor zulke saaie beweringen. Dat is hoe ik het nu zie, maar ik zit midden in mijn terugkeer van Saturnus, dus vraag het me later nog eens.
Tessa Sparreboom is neerlandicus en oud-redacteur van Propria Cures.
