Miljarden euro’s aan nieuwe investeringen in energie-infrastructuur zijn nodig om de energietransitie in Europa te laten slagen. Deze investeringen omvatten onder andere nieuwe zonne- en windparken, batterij- en waterstofopslag, en kilometerslange elektriciteitskabels en pijpleidingen.
Een belangrijk deel van deze infrastructuur zal onder zee geplaatst worden om elektriciteit tussen landen te transporteren. Voorbeelden hiervan zijn de 250 kilometer lange Lionlink-kabel tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk, en de 1.250 kilometer lange Baltic Sea Hydrogen Collector-pijpleiding, die Zweden, Finland, Duitsland en Polen met elkaar verbindt. Maar met de recente berichten over sabotagepogingen in zowel de Noordzee als Oostzee rijst de vraag of Europa zich met deze investeringen niet extra kwetsbaar maakt.
Interconnectoren
Op papier lijken deze onderzeese kabels en pijpleidingen – ook wel interconnectoren genoemd – de perfecte transportoplossing. We produceren groene waterstof op plekken waar dat goedkoop kan, zoals in zonnige of winderige gebieden, en vervolgens vervoeren we het naar landen waar behoefte is aan groene energie.
Lees ook
Het werd al lange tijd gevreesd: sabotage gericht op onderzeese kabels. Hoe kan Europa zich beveiligen?
Ook voor ons toekomstige elektriciteitsnet zijn deze interconnectoren essentieel. Omdat de productie van zonne- en windenergie variabel is, zullen er in de toekomst vaker momenten zijn waarop we onvoldoende elektriciteit produceren. Die tekorten kunnen we aanvullen door groene stroom in te voeren uit landen waar de zon wel schijnt of de wind waait. Soms moeten hiervoor grote afstanden worden overbrugd. Het VK onderzoekt bijvoorbeeld de mogelijkheden om een 4.000 kilometer lange kabel te leggen naar Marokko, waar de zon bijna altijd schijnt.
Een studie van energiedenktank Ember verwacht dat de capaciteit van deze kabels in de komende tien tot vijftien jaar in Europa zal verdubbelen. Deze verdubbeling is reden tot zorg door de recente toename van het aantal sabotagepogingen en het gebrekkig inzicht in de precieze omvang van dit probleem.
De gevolgen voor de hele Europese energiemarkt kunnen fors zijn
Momenteel worden de risico’s van sabotage van onderzeese kabels en pijpleidingen en de bijbehorende effecten, onvoldoende meegenomen in de plannen voor nieuwe infrastructuur. Dit moet veranderen. Er zijn drie belangrijke stappen die we moeten nemen om deze risico’s beter in te calculeren in besluiten.
Ten eerste is het belangrijk om deze risico’s beter in kaart te brengen. Onder andere de NAVO is hier mee bezig binnen het recent opgerichte Maritime Centre for Security of Critical Undersea Infrastructure. Het voorspellen van toekomstige risico’s blijft onzeker. Toch moeten we deze risico’s serieus nemen en niet negeren. Eén manier om dit te doen, is door zogenaamde ‘war games’ te gebruiken – het doorrekenen van verschillende scenario’s met meerdere betrokkenen. Dit kan ons helpen beter voorbereid te zijn op toekomstige gevaren.
Ten tweede zullen er extra maatregelen nodig zijn om risico’s te verkleinen. Denk aan meer patrouilles, het controleren van verdachte schepen, het versterken van kabels en pijpleidingen, of het installeren van seismische detectiesystemen. Deze maatregelen zullen de kosten van de projecten, die naar schatting al snel drie tot zeven miljoen euro per kilometer kunnen bedragen, verder verhogen. Het is belangrijk dat ze meegenomen worden in de plannen.
Politieke keuze
Ten derde is het essentieel de gevolgen van het falen van kabels beter te begrijpen. Als een kabel uitvalt, betekent dat niet altijd direct een energiecrisis. Maar als het lang duurt voordat de kabel weer operationeel is, kan dat wel zorgen voor stijgende energieprijzen op de Europese markt. De gevolgen voor de hele Europese energiemarkt kunnen fors zijn.
Ten slotte is dit ook een politieke keuze. Is het risico van kwetsbare energie-infrastructuur de investering waard, of zijn er alternatieve, duurdere oplossingen mogelijk die minder kwetsbaar zijn voor sabotage, zoals meer batterij- en waterstofopslag. Deze afweging moet zorgvuldig worden gemaakt. De energietransitie in Europa is al een enorme uitdaging, dus laten we ervoor zorgen dat elke euro die we investeren goed doordacht is.
Lees ook
Ook onderzeese internetkabels zijn kwetsbaar voor sabotage
