Komt er deze keer wel een akkoord tussen Israël en Hamas?

Zou het deze keer wel lukken? Tijdens verschillende indirecte onderhandelingsrondes tussen Israël en Hamas het afgelopen jaar, klonken er steeds optimistische berichten over een aanstaand akkoord. Maar sinds het tijdelijke bestand en de gevangenenruil in november 2023, kwam het niet meer tot overeenstemming.

Dinsdag vonden er opnieuw indirecte gesprekken plaats in de Qatarese hoofdstad Doha, bemiddeld door de VS, Egypte en Qatar. Nieuw was dat de afgevaardigden van Israël en Hamas zich in hetzelfde gebouw bevonden. Volgens Majed al-Ansari, een woordvoerder van het Qatarese ministerie van Buitenlandse Zaken, is een akkoord „dichter bij dan ooit”.

Al-Ansari zei dat de belangrijkste verschillen overbrugd zijn, en een voorlopige versie van het akkoord bij de beide partijen ligt ter goedkeuring. Vertegenwoordigers van Hamas lieten dinsdag weten dat de groepering akkoord is.

Drie fases

Het huidige voorstel is niet publiekelijk vrijgegeven, maar de belangrijkste elementen lijken duidelijk. Opnieuw zou het bestand moeten bestaan uit drie fases. Tijdens de eerste fase van 42 dagen laat Hamas 33 gijzelaars vrij in ruil voor honderden Palestijnse gevangenen, en zal het Israëlische leger beginnen met terugtrekking uit ‘dichtbevolkte gebieden’ in Gaza.

Ook geeft Israël de ontheemde Palestijnse bevolking in Gaza in de loop van de eerste fase de mogelijkheid om terug te keren naar het noorden, en zal het meer humanitaire hulp toelaten. Na zestien dagen in deze eerste fase volgen nieuwe onderhandelingsrondes over fases twee en drie.

Een akkoord is „dichter bij dan ooit”, zegt een woordvoerder van het Qatarese ministerie van Buitenlandse Zaken

Fase twee bestaat uit de vrijlating van de resterende levende gijzelaars door Hamas, opnieuw in ruil voor gevangenen, en de militaire terugtrekking van Israël uit Gaza. In de laatste fase zouden de lichamen van de resterende gijzelaars worden vrijgegeven, in combinatie met een meerjarig plan voor de wederopbouw van Gaza onder internationaal toezicht.

Onzeker is of de laatste twee fases ook zouden leiden tot een definitief staakt-het-vuren, een eis van Hamas die Israël altijd heeft afgewezen. Het voorstel draagt dus het risico met zich mee dat Israël opnieuw een offensief begint na de eerste fase. Bovendien wijst Israëls bouw van militaire infrastructuur in onder meer de ‘Netzarim-corridor’, waarmee het de Gazastrook doormidden heeft gesplitst, er niet op dat het van plan is zich op korte termijn terug te trekken.

Niet meer in leven

Naar schatting zitten minder dan honderd gijzelaars en gevangen soldaten uit Israël nog vast in Gaza, op een totaal van 251 die op 7 oktober 2023 werden meegenomen. Volgens het Israëlische leger is een derde van hen niet meer in leven. Vorige week gaf Hamas een lijst vrij van 34 personen die vrijgelaten zouden worden in de eerste fase. Onder hen was de gijzelaar Youssef al-Zayadni, die vorige week dood werd aangetroffen in Gaza.

Volgens Israël heeft Hamas tot dusverre geen duidelijkheid verschaft over welke gijzelaars nog leven. Hoewel de meeste gijzelaars door Hamas worden vastgehouden, zijn er ook gijzelaars in handen van andere militante groepen, zoals Islamitische Jihad. Hamas zegt, tot irritatie van Israël, hierdoor geen duidelijkheid te kunnen geven.

Omgekeerd heeft Israël ook geen lijst bekendgemaakt van alle Palestijnen die vrij zouden komen. In Israëlische gevangenissen zitten ruim tienduizend Palestijnse gevangenen, onder wie honderden minderjarigen, en drieduizend zonder aanklacht of proces. Onder hen zijn dus ook gevangenen die als gijzelaars beschouwd kunnen worden.

Een veelbesproken Palestijnse gevangene is de politicus Marwan Barghouti, die grote populariteit geniet onder de Palestijnse bevolking en sinds 2002 gevangen zit. Een Israëlische vertegenwoordiger zei echter begin januari nog tegen de Israëlische nieuwswebsite Ynet dat zijn vrijlating onbespreekbaar is. Israël heeft laten weten dat het lichaam van de gedode politieke leider van Hamas, Yahya Sinwar, in geen geval zal worden vrijgegeven tijdens een ruil.

‘Biden-plan’

Het huidige voorstel lijkt goeddeels overeen te komen met het eerdere voorstel voor een bestand uit mei 2023, ook wel het ‘Biden-plan’ genoemd, dat door Hamas in juli werd goedgekeurd. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu kwam toen met nieuwe eisen en Israël krabbelde terug.

Een van die eisen was de blijvende militaire aanwezigheid in de ‘Philadelphi-corridor’, het grensgebied aan de Palestijnse kant van de Rafah-grensovergang met Egypte dat Israël vorig jaar mei innam. Netanyahu noemde de aanwezigheid in de corridor van existentieel belang voor Israël. Volgens berichten zou het huidige voorstel echter ook de geleidelijke terugtrekking uit de Philadelphi- en Netzarim-corridors inhouden.

In diverse Israëlische media wordt de verantwoordelijkheid voor het spaaklopen van eerdere onderhandelingen toegeschreven aan Netanyahu, die zelfs volgens zijn eigen onderhandelingsteam steeds met nieuwe eisen kwam, en een akkoord torpedeerde als politieke overlevingsstrategie.

Ook zijn extreemrechtse coalitiegenoten hebben een hand in het uitblijven van een akkoord. Minister van Financiën Bezalel Smotrich en minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir hebben steeds gedreigd uit de coalitie te stappen als Netanyahu een bestand sluit. Volgens Israëlische media had Netanyahu dinsdag een ontmoeting met Smotrich om hem te overtuigen niet op te stappen bij een akkoord.

Officieel oorlogsdoel

Volgens Smotrich en Ben-Gvir moet Israël zich blijven richten op de vernietiging van Hamas. Dat officiële Israëlische oorlogsdoel is volgens analisten onhaalbaar en gaat sinds oktober 2023 gepaard met de systematische vernietiging van de samenleving in Gaza. Volgens een groeiend aantal experts en organisaties is er sprake van genocide.

Zowel de vertrekkende Amerikaanse president Joe Biden en zijn minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, als de inkomende president Donald Trump en zijn Midden-Oosten gezant Steve Witkoff, zijn betrokken bij de onderhandelingen. Zowel Biden als Trump zeggen dat een akkoord nabij is.

Trump heeft gezegd dat de „hel losbreekt in het Midden-Oosten” als er geen akkoord is voor zijn inauguratie

Voor Biden zou een akkoord voor het einde van zijn termijn goed uitkomen, nadat hij Israëls oorlog in Gaza mogelijk maakte met uitgebreide militaire steun. Trump heeft gezegd dat de „hel losbreekt in het Midden-Oosten” als er geen akkoord is voor zijn inauguratie op 20 januari. In rechtse Israëlische kringen wordt, na aanvankelijke euforie over Trumps overwinning, geklaagd dat de Amerikaanse druk is verhoogd, en dat Trump Israël geen andere keus laat dan een akkoord te accepteren.

In Israël vonden afgelopen week opnieuw demonstraties plaats voor een akkoord en de vrijlating van de gijzelaars. In Gaza ging hoop op een bestand samen met scepsis. Ondanks de optimistische berichtgeving gingen de Israëlische luchtaanvallen door: maandag en dinsdag werden ruim honderd mensen gedood.

Delen





Mail de redactie