Marguerite Bérard, de nieuwe Franse baas van ABN Amro, is ‘bijna Nederlands direct’

Posted on January 14, 2025 by admin

Wie komende jaren ergens in Nederland in het weekend een Française met staalblauwe ogen tegenkomt, zou wel eens oog in oog kunnen staan met de bestuursvoorzitter van ABN Amro. Tenminste, als Marguerite Bérard het advies opvolgt van haar buurman in Parijs, Stéphane Boujnah, de baas van de pan-Europese beurs Euronext.

Bérard en Boujnah komen elkaar regelmatig tegen, als hij de hond uitlaat en zij hardloopt. Hij raadde haar aan straks in Nederland elk weekend de auto te pakken. Naar Maastricht, Texel, Groningen, Delft of Utrecht. Om zo het land en de Nederlandse cultuur goed te leren kennen. Dat deed hij zelf ook, toen hij voor Euronext een jaar in Amsterdam woonde.

Het zou Boujnah niet verbazen als Bérard (1977) zijn advies opvolgt. Volgens de hoogste baas van Euronext, waar ook de Amsterdamse beurs onder valt, is Bérard erg nieuwsgierig: ze wil de cultuur waarin ze werkt en de mensen om haar heen graag leren kennen en begrijpen wat hen bezighoudt. „Ze vertelde me dat ze ook direct Nederlands wil leren. Ze was al bij de ‘nonnen’ begonnen, zei ze.”

Dat Bérard haar heil zoekt buiten Frankrijk, hadden weinigen om haar heen gedacht. ABN Amro maakte eind vorige week bekend Bérard per 23 april te willen aanstellen als nieuwe bestuursvoorzitter. De Europese Centrale Bank moet wel nog groen licht geven voor de benoeming.

Bérard groeide op in de Franse politieke en zakelijk elite en is daarbinnen een grote naam. Waarschijnlijk had ze nog jaren kunnen teren op de successen die ze al behaald heeft.

Haar opa van vaders kant, haar vader en haar moeder studeerden aan het elite-instituut École nationale d’administration (ENA). Haar vader werd prefect van een Franse regio. Haar moeder was in de jaren tachtig adviseur van gezondheidsminister Simone Veil (die abortus in Frankrijk legaliseerde) en adviseur van president Jacques Chirac. Daarna maakte ze, als nazaat van een gevluchte Russische jood met interesse in zakendoen met Oost-Europa, de overstap naar de bancaire sector.

Marguerite Bérard volgde in de voetstappen van haar ouders, vooral die van moeder. Ze studeerde in Parijs en Princeton, en was in 2004 de beste student van haar lichting aan de ENA. Die lichting bracht onder anderen de huidige Franse president Emmanuel Macron voort, en verschillende andere hoge bankiers. Onder haar aanvoering overhandigde de klas tijdens de diploma-uitreiking een twintig pagina’s tellende aanklacht tegen de opleiding aan de directeur. Volgens hen leverde de ENA vooral een van het dagelijks leven losgezongen ambtenarenelite af. Onder Macron is de school hervormd en hernoemd.

Ondanks die kritiek volgde Bérard wel het klassieke pad naar de hoge ambtenarij. Ze werd financieel inspecteur, waarna ze onder meer adviseur was van president Nicolas Sarkozy en stafchef van de minister van Arbeid. In 2012 stapte ze over naar de private sector. Bij fusiebank Banque populaire-Caisse d’épargne (BPCE) werd ze net onder het bestuur verantwoordelijk voor strategie en juridische zaken, waarna ze in 2016 diezelfde portefeuille kreeg in het bestuur.

In 2018 vertrok ze naar BNP Paribas, de grootste bank van Frankrijk. Daar werd ze verantwoordelijk voor de nationale retailactiviteiten (consumenten, bedrijven en private banking). In die rol had ze de leiding over 28.000 werknemers en 1.870 filialen – meer dan de 20.000 fte’s en 25 filialen die ABN Amro tegenwoordig telt. Haar taak bij BNP Paribas: de activiteiten digitaliseren en stroomlijnen.

Volgens een voormalige directe medewerker van deze Franse bank, die anoniem wil blijven omdat ze er nog steeds werkt, was Bérard in staat zowel de strategie te overzien als operationeel slagen te maken. „Ze is een erg complete manager. Ze weet op beide vlakken de lat hoog te leggen. Daarnaast kan ze goed omgaan met grote klanten, en weet ze veel van wat er bij bankieren komt kijken.”

Ongeduldig

Haar vertrek kwam vorig jaar als een verrassing. BNP Paribas meldde alleen heel kort dat Bérard aftrad om „elders professionele projecten” te doen. Volgens de Franse zakenkrant Les Échos heeft wellicht de termijn meegespeeld die ze in acht moest nemen voordat ze bij een andere bank mocht gaan werken. Als ABN Amro toestemming krijgt van de toezichthouders en de aandeelhouders om Bérard in april te benoemen, is er een jaar verstreken.

Waarom ze weg wilde of moest, heeft Bérard tot nu toe niet verteld. Mogelijk speelde mee dat haar retailbank, door Franse wetgeving extra gevoelig voor rente-ontwikkelingen, achterbleef qua resultaten. Binnen de zakelijke elite van Parijs doet echter het verhaal de ronde dat Bérard in de ogen van BNP’s huidige bestuursvoorzitter, Jean-Laurent Bonnafé, iets te vaak genoemd werd als zijn opvolger. Hij zou het mogelijk niet hebben getolereerd dat een aardige, kordate en competente vrouwelijke topbestuurder aan de deur klopte. Wellicht was Bérard zelf ook ongeduldig: de 63-jarige Bonnafé wil tot 2028 aanblijven.

Boujnah van Euronext denkt dat het Bérard geen moeite gaat kosten te integreren in Nederland, ook als de taal leren niet direct lukt. „Ik ken de culturele nuances tussen Frankrijk en Nederland. Bérard is erg direct.” Hij lacht: „Op een bepaalde manier is ze zelfs Nederlands. Ik denk dat ze perfect past.”

Dat denkt ook voormalig ENA-klasgenoot Luis Vassy, van 2019 tot 2022 Frans ambassadeur in Nederland. „Ze is uitermate geschikt voor de pragmatische, zakelijke cultuur in Nederland. Ik denk dat ze het type is waar Nederlanders van houden.” Volgens Vassy is Bérard, naast uiterst slim, makkelijk in de omgang en geïnteresseerd in mensen. „Op onze school was ze, hoewel ze de beste was, extreem populair.”

Boujnah noemt de keuze van ABN Amro voor Bérard stoer. Ze wordt immers de eerste vrouwelijke bestuursvoorzitter van een Nederlandse consumentenbank en een van de eerste vrouwelijke bank-ceo’s in Europa. Aan de andere kant vindt hij het helemaal niet zo’n bold move. „Ze is gewoon een van de beste leiders, écht een goede bankier. Ze kent de toezichthouders in Frankfurt en kan omgaan met de overheid. Ik heb al grappend geroepen dat ze ABN Amro ‘great again’ gaat maken.”

Opdracht

Wat zou ‘weer groot maken’ betekenen volgens de commissarissen die Bérard willen aanstellen? Afgelopen jaren is ABN Amro onder leiding van Robert Swaak juist enorm afgeslankt. Internationale activiteiten werden verminderd, vestigingen gesloten. De bank concentreert zich nu op Noordwest-Europa.

Wellicht krijgt Bérard opdracht om de bank én operationeel beter op orde te krijgen én wat nieuwe activiteiten te gaan ontplooien. Dat eerste is onder meer noodzakelijk in het risicomanagement, klaagde president-commissaris De Swaan in het jongste jaarverslag. Voor dat tweede is wellicht binnenkort wat ruimte, aangezien de staat van plan is zijn belang in de bank verder terug te brengen.

CV Van ambtenaar naar bankier

Marguerite Bérard (Parijs, 1977) studeerde economie en bestuurskunde in Parijs (Sciences Po) en de Verenigde Staten (Princeton) en sloot haar opleiding af op de eliteschool voor ambtenaren ENA. Daarna werkte ze voor de Franse overheid, onder meer als adviseur van president Nicolas Sarkozy en topambtenaar op het ministerie van Werkgelegenheid. Daarna verwisselde ze de publieke voor de private sector. Bérard werd bankier, eerst bij BPCE (2012-2018), daarna bij BNP Paribas waar ze de Franse retaildivisie leidde. Vorig jaar stapte ze daar op.

Bérard is getrouwd met bankier François Perol. Ze heeft twee kinderen uit een eerder huwelijk. In 2019 schreef Bérard een boek, Le siècle d’Assia, over haar opa van moeders kant (1903-1999) die uit Rusland naar Frankrijk vluchtte.

Wat vindt NRC | De schaamte voorbijgaan vanuit de ‘female gaze’

admin
January 15, 2025
0

Bevrijd worden van de male gaze, daar was het regisseur Halina Reijn met de film Babygirl deels om te doen, legde ze in meerdere interviews uit. Vanaf augustus werd de campagnetrein ingezet om haar derde film – over de succesvolle zakenvrouw Romy Mathis (Nicole Kidman) die alles onder controle heeft en heerst over een robot-automatiseringsbedrijf, maar in haar seksleven juist gedomineerd wil worden – richting een Oscarnominatie te krijgen. Er is redelijk veel om te doen: vrouwen die een orgasme faken, daddyporn kijken, knielen voor een stagiair en melk drinken vanaf een schoteltje omdat een man dat zegt: dat roept zowel enthousiasme als teleurstelling op. En vooral de vraag: is de film nu feministisch of juist niet?

Het is ongetwijfeld een teken des tijds dat er in vrij korte tijd drie opvallende films uitkwamen die iets zeggen over vrouwelijke seksualiteit. Naast Babygirl was dat bijvoorbeeld The Substance, waarin een vrouw na een ongeluk een nieuw product uitprobeert om een betere versie van zichzelf te worden. In Poor Things geniet een vrouw volkomen onbekommerd van seks; wat opvalt aan haar is dat ze het lichaam van een volwassene heeft, waarin het brein van een kleuter is getransplanteerd. En bij alle drie de films werd de vraag gesteld: is dit nu feministisch of juist niet?

The Substance was volgens sommigen antifeministisch omdat hier de horror van ouder worden werd getoond, maar anderzijds kon je hem ook zien als kritiek op botox. Bij Poor Things – van deze drie de enige film die door een man werd geregisseerd – werd de mogelijkheid geopperd of een jonge vrouw die seks als een spelletje bedrijft, niet eerder een mannelijke fantasie is in plaats van een verbeelding van de bevrijding van vrouwelijke seksualiteit.

Is de vraag of deze films nu wel of niet feministisch zijn wel het interessantste wat er over te zeggen valt? Wat namelijk ook opvalt is dat alle drie de films in meer of mindere mate het pad van realisme verlaten. Een futuristisch goedje in The Substance, een operatief aangebracht kinderbrein in Poor Things, of het optreden van de hond in Babygirl: de male gaze wordt onschadelijk gemaakt met een verbeelding die aan het fantastische grenst. Is het vrouwelijke perspectief zo afwijkend dat het een absurdistische laag nodig heeft?

Dat Babygirl een maatschappelijke discussie losmaakt, is natuurlijk goed nieuws en een van de bestaansredenen voor kunst. De film van Halina Reijn heeft tot gevolg dat er nagedacht en geschreven wordt over de positie van de vrouw, zowel in professionele, maatschappelijke als seksuele relaties. Daarbij zegt de aard van die discussies ook iets over de maatschappij. In Amerika wordt het bevrijdende karakter vaak benadrukt, als een film die de orgasmekloof onder de aandacht brengt. In de Nederlandse discussie staat de vraag centraal: waar staat de film als je hem legt langs de feministische meetlat?

Wat Reijn in interviews ook benadrukt, is dat ze „voorbij de schaamte wil gaan, zonder te shamen”. Of dat nou feministisch is of niet, daar gaat het dus niet om, het gaat erom dat je je niet hoeft te schamen voor dingen die je zelf misschien schaamtevol zou vinden. Daarmee lijkt ze zich aan te sluiten bij Gisèle Pelicot, de vrouw die door haar man en zijn vrienden in bewusteloze toestand werd verkracht. Die verklaarde voor de rechtbank dat de schaamte over haar misbruik niet bij de vrouw hoort. Hoewel Reijns hoofdpersoon absoluut geen slachtoffer is in de zin van Pelicot, hebben ze een ding gemeen: ze hebben geen behoefte aan een man om te bepalen hoe de rol van de vrouw zou moeten zijn.

Als er iemand goed is in klare taal, dan is het de hondenbezitter

admin
January 14, 2025
0

In de wachtkamer van het Arnhemse Evidensia Dierenziekenhuis – geheel toevallig ook om andere redenen in het nieuws – lees ik over een kersvers initiatief in de stad. Arnhemmers mogen post van de gemeente voortaan terugsturen als die onduidelijk is. Wie met een markeerstift de gewraakte passages aangeeft en een foto mailt naar [email protected] krijgt binnen tien dagen een brief terug die wél te begrijpen is.

„Betuttelend”, mompelt een man met labradoodle naast me. Toegegeven, cynisme ligt op de loer. Nóg langer wachten op een antwoord van de gemeente, nodeloos papierwerk. Waarom niet direct een leesbare brief? Toch is dit het hoopvolste nieuws dat ik in weken heb gelezen. Juist in een wereld die met de dag onbegrijpelijker voelt is een gele marker goud waard. Politiek geraaskal, oorlogsmisdaden, geschonden mensenrechten: wat heerlijk zou het zijn om alles retour afzender te sturen, voorzien van een fluorescerend gele streep.

Vannacht nog lag ik wakker na het zien van No other land, de aangrijpende documentaire van de Palestijnse Basel Adra en de Israëlische Yuval Abraham. In de film krijgen families op de Westelijke Jordaanoever een sloopverordening onder hun neus gedrukt, om dan te zien hoe bulldozers hun huis platwalsen. Kinderen kunnen nog net hun school uit vluchten voor die met de grond wordt gelijkgemaakt. En nergens een stift om bezwaar mee aan te tekenen.

De vrouw tegenover me bladert in Border Collie Nieuws. Dit is de hondenwachtkamer

De vrouw tegenover me bladert in Border Collie Nieuws. Dit is de hondenwachtkamer; die voor katten is aan de andere kant van het gangpad. „Brááf”, zegt een vrouw tegen haar Weimaraner. En: „Néé, die andere hond zit ook aan de lijn, die doet niets.” Misschien dat de gemeente Arnhem hier inspiratie kan opdoen. Als er iemand goed is in klare taal dan is het de hondenbezitter.

Ik ben hier voor een interview met veterinair neuroloog Paul Mandigers, expert op het gebied van epilepsie bij honden. Momenteel is hij in Nederland hét aanspreekpunt voor vragen over het mysterieuze weerwolfsyndroom, waarbij honden ineens gaan schuimbekken en angstig janken. Soms leidt het zelfs tot de dood. „Het lijkt op epilepsie, maar is het niet.” De oorzaak ligt zo goed als zeker bij uit China afkomstige ‘kauwbotten’ van gedroogde runderhuid, zegt Mandigers. Mogelijk is daar een gifstof in terechtgekomen – echt moederkoren bijvoorbeeld, een schimmel die op tarwe voorkomt. „De kauwbotten bevatten tarwelijm, maar naar de precieze toedracht is het vooralsnog gissen.” De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit doet onderzoek maar kan nog geen update geven.

Dan maar even langs de gemeente Arnhem. Heldere communicatie begint hier al op de stoep: naast het gemeentehuis staat een wegwijzer met ‘Gelredome 29 minuten’. Woordvoerder Carlo van der Borgt toont enthousiast de nieuwe enveloppen met de tekst „Vindt u deze brief niet duidelijk? Wij schrijven hem opnieuw”. 700.000 brieven worden er per jaar verstuurd. De belangrijkste daarvan worden vooraf gekeurd door een lezerspanel en ambtenaren die twijfelen aan hun taalvaardigheid mogen op kosten van de gemeente een schrijfcursus volgen. „We hebben nog geen mails ontvangen, maar we zijn ook pas één dag bezig.”

Later, in de trein, roept de conducteur: „Dames en heren, het einde is nabij!” Nerveus gelach. Dan, na een lange stilte: „Althans van deze treinreis.”

‘Kathedraal’ voor duurzaamheid moet miljoen bezoekers trekken

admin
January 14, 2025
0

Iconische gebouwen zijn altijd symbolen van een bepaalde tijdgeest. De Eiffeltoren werd hét ijzeren icoon van de Industriële Revolutie, zoals de kathedralen van vroeger uitdrukten hoe belangrijk religie was in de samenlevingen die ze bouwden. Het fossiele kapitalisme culmineerde voorlopig in de Burj Khalifa in Dubai, een superdeluxe, glimmende wolkenkrabber van ruim 800 meter hoog.

„Maar waar blijft het iconische gebouw voor de nieuwe, duurzame samenleving van de toekomst?”, vraagt Don Ritzen (41) zich hardop af, terwijl hij met een muntthee in de hand uitkijkt over het Amsterdamse IJ vanuit de 100 meter hoge A’DAM Toren. „Terwijl dat wel de shift is die we nu toch echt moeten maken. Hoe krachtig, qua symboliek, kan het zijn als je daar een iconische plek voor creëert die per jaar meer dan een miljoen bezoekers trekt?”

Waar is het gebouw dat tot in de puntjes zo duurzaam is gebouwd dat het een voorbeeld wordt voor de rest van de wereld, vraagt hij zich af. Een gebouw waar mensen massaal naartoe komen om geïnspireerd te raken voor andere, groenere, planeetvriendelijker manieren van leven en werken?

Ja, je hebt natuurlijk groene gebouwen met zelfs bomen en planten op balkons en aan gevels, zoals de ‘verticale bossen’ die de laatste jaren in steden als Milaan, Utrecht en Eindhoven verrijzen. Maar als je goed kijkt naar hoe die worden gebouwd – nog steeds met veel cement en glas – is vooral de buitenkant groen, zegt Ritzen. „En hoewel ze mooi zijn, zijn het geen bezoekersattracties maar woontorens, en kan alleen een selecte groep het zich veroorloven er te wonen.”

Dat moet anders kunnen, dacht hij. Daarom werkte hij de afgelopen vier jaar een plan uit om dan zelf maar zo’n iconisch gebouw voor een duurzame toekomst neer te zetten. Niet dat hij architect is. Of projectontwikkelaar. Of überhaupt ervaring heeft met vastgoed. En, oh ja, hij weet ook nog niet waar het nieuwe gebouw komt te staan, behalve ‘in een grote Nederlandse stad’. „We zijn in gesprek met een aantal steden, waaronder Rotterdam en Zaandam.”

Hoe het eruit komt te zien dan? Dat laat hij bewust open, zodat architecten met een visie kunnen komen.

Rijke families

Tot nu toe haalde hij met zijn onderneming Shift 1,5 miljoen euro op bij investeerders en rijke families. Dat geld gebruikt hij nu onder meer om een wedstrijd onder architecten uit te schrijven, die deze woensdag van start gaat. Met een prijzenpot van 250.000 euro hoopt hij dat de creatiefste gebouwenmakers zich melden. Voor de jury strikte hij al grote namen uit de Nederlandse architectuur, zoals ster-architect Ben van Berkel en de directeur van architectuurmuseum Het Nieuwe Instituut, Aric Chen.

Ritzen zelf maakte de laatste jaren naam als mede-oprichter van de succesvolle start-upincubator Rockstart. Zijn netwerk van financiers en ondernemers gebruikt hij nu om geld op te halen voor zijn plan. Hij verwacht dat pand en inrichting zo’n 250 miljoen euro kosten, en zijn ambitie is dat het gebouw er in 2030 staat. Uiteindelijk wil Shift wereldwijd meer gebouwen neerzetten.

Niet om meteen cynisch te doen, maar is het niet altijd duurzamer om géén nieuw gebouw te bouwen?

„Hoe ga je mensen helpen om in beweging te komen voor een duurzamere wereld? Hoe inspireer je ze tot betere keuzes? Ik geloof heel erg dat een fysieke plek de energie kan geven om dat voor elkaar te krijgen. Een ontmoetingsplek.”

Waarom moet dat een iconisch landmark zijn?

„De klimaattransitie is nogal ingewikkeld: je hebt de energietransitie, plastic, natuur, noem maar op. Om al die onderwerpen een plek te bieden, heb je veel ruimte nodig, en veel mogelijkheden voor inspiratie. Als je serieuze impact wilt maken, moet je zoveel mogelijk mensen inspireren. Laten we beginnen met een miljoen mensen per jaar. Dat kan met een bijzonder gebouw.”

Het gebouw hoeft niet hoog te worden om toch heel iconisch te zijn

Iconische gebouwen staan vaak ook symbool voor macht, groei: meer, meer, meer, hoger, hoger, hoger – niet per se duurzaam.

„Dat is een heel goed punt. Daar hebben we veel discussie over gevoerd, ook met experts en de jury van de competitie. In eerdere presentaties stonden veel plaatjes van bijzonder uitziende torens. Daarmee krijg je de indruk dat het gebouw ook een toren moet worden. We hebben er heel bewust voor gekozen al die plaatjes weg te halen. Want als je een hele hoge toren bouwt à la de Burj Khalifa, is dat totaal niet duurzaam. Als je boven 150 meter komt, gaat de mogelijkheid om duurzaam te bouwen sowieso heel hard omlaag – omdat je dan alleen met staal en cement de constructie goed krijgt. Het gebouw hoeft niet hoog te worden om toch heel iconisch te zijn. Het kunnen één of meer gebouwen zijn, dat staat nog helemaal niet vast. Ik hoop juist op veel creativiteit van de architecten.”

Hoe kun je het geld verdienen dat voor bouw en onderhoud nodig is?

„Er komen als het aan mij ligt géén appartementen en géén kantoren in. Op het moment dat je dat doet, is je prikkel eigenlijk direct om het gebouw te verkopen of verhuren aan de hoogste bieder. Terwijl ik juist wil dat zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken van die plek – ter inspiratie. Inkomsten moeten van bezoekers komen, en investeerders die het om de impact te doen is, niet om een snelle exit.

„We kunnen toegangsgeld vragen, zoals bij veel andere iconische gebouwen gebeurt. Op het dak van deze A’DAM Toren staat bijvoorbeeld een grote schommel die veel bezoek trekt – het hoeft echt niet moeilijk te zijn. Ik hoop ook op het Bilbao-effect: de bouw van het iconische Guggenheimmuseum leverde die stad en de omgeving uiteindelijk vele malen meer op dan het kostte.

„Er komen ook exposities, over de schoonheid van de aarde, en manieren om ons leven duurzaam in te richten. Het gebouw gaat verhalen vertellen hoe het anders kan: over ondernemers, activisten, mensen die eigenlijk al bezig zijn met een missie die inspireert. En je kan er bijvoorbeeld tijdens je bezoek een carbon footprint-tracker laten uitzoeken wat je eigen aandeel is in de CO₂-uitstoot en wat je er zelf aan kan doen.”

Zit daar niet nog een paradox? Mensen moeten naar het gebouw reizen, en dat doen ze voorlopig niet op de lucht.

„Dat is waar, maar alleen een fysieke plek kan de energie, een gedeelde ervaring en het enthousiasme creëren voor de versnelling die nodig is. En als het goed is, is het eindresultaat van dit bezoek bij de bezoeker dan: holy fuck, er is écht iets aan de hand. En : oké, ik wil wat doen, ik ga aan de slag.

„Als een bezoek leidt tot positiviteit, hoop, energie, en ook wel het besef dat het klimaatvraagstuk reëel en urgent is, kan dat veel goeds in gang zetten. Het draait ook om het creëren van verwondering over wat allemaal mogelijk is, om inspiratie door mensen die het al anders doen, en om hoe mooi de natuur en de aarde eigenlijk zijn.”

Doen musea als Nemo of Naturalis dat niet al een beetje? Die mikken ook op verwondering, ervaring, experiment. Gaat het daarop lijken?

„Misschien tot op bepaalde hoogte wel. De directeur van Nemo zit om die reden ook in onze jury. Maar het wordt wel anders. Het gaat er ook om dat je een beleving hebt van wat iemand drijft, een pionier als Boyan Slat bijvoorbeeld, van The Ocean Cleanup. Hij probeert al het plastic uit de oceanen te halen. Wat voor dingen kun je zelf doen die aansluiten bij de visie van Boyan, zodat je daar onderdeel van kan worden?

„Het gebouw moet mensen in alle aspecten uitnodigen om te denken: wat interesseert mij? Wat doet mij nu het meest? Waar kan ík de meeste impact mee maken? Voor de een zal dat zijn dat hij werk maakt van energie besparen in zijn huis. Voor de ander is dat ontspullen. Of voor weer iemand anders dat hij op zijn werk veel meer bezig wil zijn met duurzaamheid. Het gebouw moet in alles mensen aantrekken, inspireren, aan het denken en aan het werk zetten.

„We lanceren ook een online-platform om verbinding te leggen tussen bijvoorbeeld iemand die best geïnteresseerd is om anders te gaan eten met iemand die waanzinnig vegetarisch kan koken. Of zodat iemand die een regeneratieve boerderij heeft anderen bevlogen kan vertellen hoe je beter zorgt voor de natuur en de bodem.”

We moeten iets geheel nieuws verzinnen, een voorbeeld voor de wereld

Welke reacties krijg je als je een iconisch gebouw wilt bouwen in Nederland in 2025?

„Veel mensen betwijfelen of het me snel gaat lukken. Die zeggen: als het al lukt, duurt het minstens tien jaar. Maar ik denk dan: waarom kan het in godsnaam niet sneller? Daarom gaan we tot nu toe ook buiten traditionele vastgoedbedrijven om. Veel investeerders willen vooral snel hun geld terugverdienen. Ons doel is zo veel mogelijk impact creëren en een bescheiden rendement – dus het geld ophalen kostte me ook meer moeite dan ik had gehoopt. Een deel van de financiering doen we met crowdfunding, waardoor iedereen mede-eigenaar kan worden van het gebouw.

„Je hebt natuurlijk ook een stikstofuitdaging als je nu in Nederland iets wil bouwen. Maar omdat we juist een duurzaam icoon willen maken, wordt dat voor ons geen probleem. We moeten verder denken dan de huidige standaarden voor duurzame gebouwen. Daarom hebben we de jurycriteria op dit gebied opengelaten, zodat architecten er zelf invulling aan kunnen geven. We moeten iets geheel nieuws verzinnen, een voorbeeld voor de wereld, om een beweging te creëren die wél de goede kant op gaat.”