De week leek goed te beginnen voor reactionaire conservatieve activisten, die niet alleen willen behouden wat er nu is maar zelfs terug naar ‘vroeger’ willen. McDonald’s kondigde maandag namelijk aan het beleid op het gebied van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid te herzien. Conservatieve activisten en media claimden dit direct als een overwinning.
„Bedrijven zien dat Amerika zijn gezond verstand terug wil. Het woke-tijdperk sterft voor onze ogen” aldus Robby Starbuck, die via sociale media haatcampagnes voert tegen wat hij ‘woke bedrijfscultuur’ noemt. McDonald’s zet rem op diversiteitsbeleid, kopte het Nederlandse alt-right-platform The Post Online.
Maar wie de verklaring van McDonald’s leest, ziet een ander verhaal: het bedrijf verschuift de focus van diversiteit naar inclusie en gelijkwaardigheid – een verdieping, geen afzwakking.
Reactionaire conservatieve activisten framen elk inclusiebeleid als het opdringen van een politieke voorkeur, terwijl het er in werkelijkheid om gaat een sociaal veilige en productieve werkomgeving voor iedereen te creëren. In de Verenigde Staten worden bedrijven via sociale media bedreigd met rechtszaken. Daarbij beroepen de activisten zich op een uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof van juni 2023, waarin het gebruik van ‘ras’ als factor bij universiteitstoelatingen werd verboden. Ze vinden dat dezelfde juridische redenering van toepassing is op bedrijven die streefcijfers voor diversiteit hanteren. Ook dit zou ‘omgekeerde discriminatie’ zijn.
Juridische aanvallen
Door zulke juridische dreigementen, en door de belofte van Donald Trump om alle federale diversiteitsprogramma’s te schrappen zodra hij weer president is, voelen bedrijven als McDonald’s zich gedwongen strategisch te reageren.
Ze laten quota en streefcijfers los om juridische aanvallen te voorkomen. Ze gebruiken andere taal in hun diversiteitsbeleid om zich minder kwetsbaar te maken voor politieke aanvallen. Maar – en dit is cruciaal – ze houden bijna allemaal vast aan hun doelen voor een inclusieve en sociaal veilige werkomgeving. Omdat ze weten dat dit niet alleen moreel juist is, maar ook bedrijfsmatig voordelen oplevert. Uit talloze onderzoeken blijkt dat inclusieve organisaties creatiever en innovatiever zijn, financieel beter presteren en meer in staat zijn hun doelgroep aan te spreken.
Hoewel de juridische context in Nederland anders is, zullen ook bedrijven hier zich aangesproken voelen door anti-‘woke’-activisten. Wat in de VS gebeurt heeft nu eenmaal wereldwijd invloed, en niet alleen via berichten op sociale media. Veel multinationals hebben net als McDonald’s hun hoofdkantoor in de VS, en Amerikaanse politieke trends duiken na verloop van tijd vaak ook in Nederland op.
Het anti-‘woke’-sentiment verspreidt zich dan ook snel. Nederlandse politici nemen de Amerikaanse termen en tactieken rechtstreeks over. VVD-leider Dilan Yesilgöz benadrukte in 2022 in haar HJ Schoo-lezing dat zowel ‘wokisme’ als extreemrechtse complotdenkers de vrijheid van meningsuiting en de kernwaarden van de democratische rechtsstaat onder druk zetten. Daarmee plaatste ze mensen die voor gelijkwaardigheid strijden op hetzelfde niveau als degenen die voor uitsluiting en onderdrukking zijn.
Diversiteit wordt meer een zaak van iederéén die niet terug wil naar ‘toen’
En niet alleen Yesilgöz, maar de hele rechterflank van de Nederlandse politiek kopieert de anti-‘woke’-retoriek uit de VS. Thierry Baudet spreekt over „cultuurmarxisme”, een term die rechtstreeks is overgenomen uit Amerikaanse alt-right-kringen. Geert Wilders heeft het over „woke-freaks” en Mona Keijzer (BBB) noemde de overwinning van trans vrouw Rikkie Kollé bij de Miss Nederland-verkiezing een „voorbeeld van woke genderideologie”.
Tegelijkertijd gebeurt er ook iets anders. Iets wat inherent is aan vooruitgang, ook als het onder grote druk staat. In mijn werk als adviseur op het gebied van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid zie ik dat gesprekken over dit thema niet meer alleen worden gevoerd door mensen van kleur, vrouwen of queer personen.
Het wordt steeds meer een zaak van iederéén die niet terug wil naar ‘toen’. Een zaak van degenen die willen opstaan tegen vrouwenhaat, transhaat, moslimhaat, racisme, antisemitisme, validisme en andere vormen van discriminatie en uitsluiting. Sociale veiligheid en inclusie worden steeds breder gedragen en hiermee genormaliseerd, en juist om die reden vallen conservatieven deze vooruitgang zo agressief aan.
Haatcampagnes
Daarom doe ik een oproep aan bedrijven: sta open voor kritiek en pas je beleid aan waar nodig, bijvoorbeeld als er juridische verbeteringen mogelijk zijn. Maar laat je als organisatie niet intimideren door online haatcampagnes. Zorg in plaats daarvan dat je inclusiebeleid stevig verankerd is in je bedrijfsvoering en -strategie; dat je het niet doet om te voldoen aan van buitenaf opgelegde eisen of om niet achter te blijven bij de concurrentie, maar omdat je er écht in gelooft.
Vraag om hulp bij collega’s, brancheorganisaties of experts als je onder vuur komt te liggen, en spreek je uit wanneer andere organisaties worden aangevallen. Inclusie is geen politiek statement, maar een morele én commerciële noodzaak. Wie tegen inclusie en sociale veiligheid is, sluit daarmee zichzelf uit.
Lees ook
Staatscommissie: grotere maatschappelijke aanpassingen nodig tegen discriminatie en racisme
