Wetenschappers: totale dodental in Gaza ligt zelfs 41 procent hoger

Het jaar 2024 was wereldwijd het warmste jaar sinds het begin van de metingen in 1850. De temperatuur lag gemiddeld 1,6 graden Celsius hoger dan toen. Dat meldde de Europese klimaatdienst Copernicus vrijdag. Op dezelfde dag brachten ook de Wereld Meteorologische Organisatie en de Amerikaanse instituten NOAA en NASA cijfers over 2024 naar buiten. Allemaal markeren ze het als het jaar waarin voor het eerst de grens van 1,5°C uit het Klimaatakkoord van Parijs werd overschreden. In 2015 tekenden de Verenigde Naties een akkoord om de opwarming van de aarde te beperken tot flink beneden de 2°C, en liefst tot 1,5°C.

Wat betekent het temperatuurrecord van 2024? Vier vragen over de opwarming.

1Waardoor warmt de aarde op?

De mens is verantwoordelijk voor de opwarming, vooral door de verbranding van fossiele brandstoffen – kolen, olie en gas. De concentratie van het broeikasgas CO₂ in de atmosfeer neemt daardoor toe. Ook de omzetting van bos in landbouwgrond (kappen en verbranden van bomen en soms ook de bodem) draagt hieraan bij. Daarnaast neemt de concentratie van andere broeikasgassen – methaan en lachgas – in de atmosfeer toe.

Dat komt onder meer door de groeiende veestapel, een toename van vuilstortplaatsen, lekkende olie- en gasleidingen. De toename van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer werkt als een dikker wordende deken, waaronder steeds meer warmte wordt vastgehouden. Daarnaast is de luchtvervuiling boven met name Europa en de Verenigde Staten sinds 1980 afgenomen. Daardoor bereikt meer zonnestraling het aardoppervlak. Ook dat draagt bij aan de opwarming.

Wetenschappers zien dat de opwarming de laatste twintig jaar is versneld. In de periode 1970-2010 bedroeg die 0,18 graad per decennium. Inmiddels is het gestegen naar circa 0,26 graad per decennium, zo blijkt uit een recente publicatie van het onderzoeksconsortium Global Climate Change Initiative. Het komt door het gecombineerde effect van een toenemende uitstoot van broeikasgassen, schoner wordende lucht en een afname van bewolking die invallende zonnestraling weerkaatst.

2Is het Klimaatakkoord van Parijs nu mislukt?

Het is maar hoe je ernaar kijkt. Het Klimaatakkoord gaat over de door de mens veroorzaakte opwarming. Dat de opwarming in 2023 en 2024 piekte heeft deels te maken met natuurlijke, periodieke fenomenen. Zo was er in 2023 en 2024 sprake van een El Niño. Daarbij geeft de Stille Oceaan, met name in het tropisch gebied, extra warmte af. Ook andere oceanen, zoals de Noord-Atlantische Oceaan, waren in deze periode uitzonderlijk warm. El Niño kwam afgelopen zomer tot een eind. Ook het na-ijleffect van de uitbarsting van de vulkaan Hunga Tonga–Hunga Ha’apai in 2022 speelde volgens Coperncius een rol in de opwarmings-piek. De klimaatdienst rekent een effect van in totaal 0,23°C toe aan factoren naast de toenemende concentratie broeikasgassen. De door de mens veroorzaakte opwarming zou daarmee uitkomen op bijna 1,4°C, net ónder de grens van het Klimaatakkoord.

Intussen blijft de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer wel toenemen. Het zou dus goed kunnen dat alléén de door de mens veroorzaakte opwarming in 2025, los van de natuurlijke fenomenen, ook door de grens van 1,5°C breekt.

Maar ook dan is het Klimaatakkoord van Parijs formeel nog niet mislukt. Want het is een klimaatakkoord, en het klimaat gaat over gemiddelden over een periode van zo’n dertig jaar. De vraag is hoe de opwarming zich de komende decennia ontwikkelt. Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met de ontwikkeling van de uitstoot van broeikasgassen.

3Zijn we nu hard op weg naar 2 graden opwarming?

Zoals het er nu uitziet wel. Uitgaand van 0,26°C opwarming per decennium, het getal dat het eerder genoemde GCCI nu aanhoudt, zouden we al over circa twintig jaar de grens van 2 graden bereiken. De grote vraag is of de opwarming de komende decennia zal vertragen, of wellicht nog verder versnelt. Het hangt voor een groot deel af van de hoeveel broeikasgassen die de mens blijft uitstoten. Die uitstoot blijft vooralsnog jaar op jaar toenemen. Wel zijn er aanwijzingen dat de uitstoot van China, de grootste uitstoter, dichtbij zijn piek zit.

Ook reacties van het klimaatsysteem spelen een rol. Er zijn tekenen dat moerassen en wetlands wereldwijd de laatste jaren meer methaan zijn gaan uitstoten. Ook zijn zich minder wolken gaan vormen die zonlicht weerkaatsen. Als dit soort trends veroorzaakt blijkt door klimaatverandering, zou verdere opwarming deze effecten kunnen aanwakkeren en zou de opwarming zichzelf versterken.

4Wat zijn nu al de consequenties voor de mens en de natuur?

Het klimaatbureau van de VN, het IPCC, concludeerde drie jaar geleden dat geen enkele plek op de wereld meer ontkomt aan de gevolgen van klimaatverandering. Of het nu in de vorm van meer en intensere hittegolven is, meer en langer aanhoudende droogtes, een toename van zware orkanen dan wel meer en heftiger neerslag. In elke regio op aarde wordt inmiddels wel een van die trends, of een combinatie ervan, gemeten. En die trends zullen in de toekomst sterker worden. Arme landen, en arme mensen, zijn de meest kwetsbare.

Delen

Mail de redactie

Voor de tachtigjarige Hans D. was het van wezenlijk belang dat hij zich aan de wet zou houden wanneer hij sprak met mensen met een stervenswens. Iemand helpen bij zelfdoding is verboden, dus dat wilde hij niet doen, zegt hij vrijdag in de rechtbank van Den Haag. En ook in de zeventien dagen waarin hij intensief app-contact onderhield met een 32-jarige vrouw die uiteindelijk haar leven beëindigde, hield hij de wet in het achterhoofd. „En daar heb ik me ook aan gehouden. Absoluut.”

De officier van justitie acht de gepensioneerd bankmedewerker schuldig aan het aanzetten tot zelfdoding en hulp daarbij. Er is een gevangenisstraf geëist van veertien maanden, waarvan zeven voorwaardelijk. Over twee weken volgt de uitspraak. Als de rechter meegaat in de eis, wordt voor het eerst iemand veroordeeld voor „aanzetten tot zelfdoding”.

En ik heb me aan de wet gehouden. Absoluut

Het begon ermee dat de 32-jarige vrouw contact opnam met de Coöperatie Laatste Wil (CLW), een organisatie met zo’n dertigduizend leden die vindt dat mensen zelf mogen beschikken over hun levenseinde. Hans D. is gespreksleider voor CLW en kwam zo met haar in contact.

Op 7 november 2021 begon de vrouw het app-gesprek. Ze wil via D. aan middel x komen, een dodelijk poeder dat lange tijd door CLW is aanbevolen. Daar kan hij haar niet aan helpen, schrijft hij terug. Ook kan D. haar niet vertellen waar ze het kan kopen. Maar daar stopt het gesprek niet. Tot haar dood op 24 of 25 november 2021, sturen ze elkaar dagelijks meerdere berichten.

Krampen

Als ze vragen heeft over het stervensproces met middel x, appt hij bijvoorbeeld: „Voortreffelijk verloop, alleen is er voor een aantal mensen geduld nodig.” En: „Het proces verloopt pijnloos en zonder krampen en benauwdheid. Prachtig toch?” Vlak voor haar dood: „Jij gaat dit vol houden want je bent een sterke vrouw […]. Er is licht aan het einde van de tunnel.”

Wanneer ze zelf een leverancier vindt, maar het niet lukt met de betaling, vertelt Hans D. haar stapsgewijs hoe ze dat moet aanpakken. Hij legt ook nauwkeurig uit op welke momenten ze een antibraakmiddel moet nemen, zodat ze het zelfdodingsmiddel niet uitspuugt.

Het proces verloopt pijnloos en zonder krampen en benauwdheid. Prachtig toch?

Heeft hij haar zodoende instructies gegeven? „Dat is de vraag die boven de markt hangt”, zegt de rechter. D. en zijn advocaat vinden dat hij alleen heeft geïnformeerd, dat die informatie „met een druk op de knop” online is te vinden. „Ik heb het internet aan haar voorgelezen.”

In diverse middel x-zaken die afgelopen jaren hebben gespeeld, wordt in de rechtbank afgetast wat hulp bij zelfdoding precies inhoudt. Iemand eigenhandig op diens verzoek een dodelijk middel toedienen, is strafbaar: zoveel is duidelijk. En een dodelijk middel verstrekken kan strafbaar worden geacht. Dan moet het OM wel aantonen dat het slachtoffer daadwerkelijk is overleden aan het verstrekte middel. Vaak is dat moeilijk.

Grenzen

Hans D. heeft de vrouw het middel nadrukkelijk niet verstrekt en ook niet gezegd waar ze het zou kunnen kopen. Daardoor meende D. zich binnen de grenzen van de wet te begeven.

In het begin van het contact wees hij haar nog op de huisarts, die zou kunnen helpen, of op het Expertisecentrum Euthanasie. Later veranderde dat. Het OM neemt het D. kwalijk dat hij haar tips gaf om zorgverleners om de tuin te leiden. Als het pakket met middel x, dat zijzelf bestelde, aan zou komen wanneer iemand van de zorg bij haar was, moest ze het dichtlaten en zeggen dat ze „haar nieuwsgierigheid nog even zou bedwingen”.

D. vond dat de vrouw een „onwrikbare doodswens” had, maar kende haar achtergrond niet volledig, zegt de voorzitter van de rechtbank. „Volgens haar zus was ze zwakbegaafd, bipolair en had ze soms psychoses, ook kort voordat ze overleed.”

Als Hans D. had geweten dat ze er psychisch zo slecht aan toe was, had hij haar waarschijnlijk niet op deze manier bijgestaan, zegt hij. „Het is een schokkende gebeurtenis die me erg heeft aangegrepen. Toch ben ik er heilig van overtuigd dat ik me heb beperkt tot datgene wat is toegestaan. En dat is voorlichting. Alleen voorlichting.”

Delen

Mail de redactie

Donald Trump is, tien dagen voordat hij opnieuw aantreedt als president, bestraft zonder straf te krijgen. Rechter Juan Merchan gaf hem vrijdag ‘onvoorwaardelijke afdoening’ voor de 34 strafbare feiten waar een jury in New York hem in mei voor had veroordeeld. Trump werd schuldig bevonden aan het vervalsen van documenten rond het afkopen van een pornoster, met als doel de verkiezingen van 2016 te beïnvloeden. Een tik op de vingers.

Ook zonder zijn verkiezingswinst was het onwaarschijnlijk dat Trump daarvoor een gevangenisstraf zou krijgen, maar hij ontkomt dus ook aan een proeftijd of een boete.

Trump was niet in New York aanwezig, maar hoorde de strafmaat via een videoverbinding vanuit Florida. Hij verscheen op meerdere schermen in de rechtszaal om minutenlang te vertellen dat hij „compleet onschuldig” is en „niets heeft misdaan”.

Door het afronden van de zwijggeldzaak in eerste aanleg heeft Trump vanaf nu officieel een strafblad. Hij zal op 20 januari de eerste veroordeelde crimineel zijn die geïnaugureerd wordt als president. Zijn strafblad betekent dat hij geen wapen mag bezitten en dat hij sommige landen niet zomaar mag bezoeken. George W. Bush had al speciale toestemming nodig om als president naar Canada te reizen omdat hij schuld had bekend na dronken achter het stuur te hebben gezeten. Trump werd in civiele zaken eerder veroordeeld voor bedrijfsfraude en laster.

Hoewel het vonnis Trump niet buiten het Witte Huis houdt en hij geen enkele straf kreeg, probeerde hij de zitting tot het laatste moment tegen te houden. Donderdag besloot het Hooggerechtshof niet in te gaan op zijn verzoek om deze te blokkeren. Vijf van de negen – overwegend Republikeinse – rechters waren het niet met hem eens dat een eventuele straf en verplichte (virtuele) aanwezigheid bij de zitting ten koste zou gaan van zijn voorbereidingen op het presidentschap. „De last die de veroordeling aan de verkozen president oplegt is relatief onbeduidend”, aldus het Hof. Bovendien kan hij nog tegen de veroordeling in beroep.

De rechter in New York had al voor de zitting kenbaar gemaakt dat hij niet voornemens was Trump een straf op te leggen. Ook het OM vond onvoorwaardelijke afdoening zo vlak voor de inauguratie „de meest verstandige straf”. Omdat het een vonnis in de staat New York betreft, kan Trump zichzelf daar geen gratie voor verlenen, zoals hij bij een federale zaak wel zou kunnen doen.

Minst relevante zaak

De zwijggeldzaak draaide om het indirect afkopen van pornoactrice Stormy Daniels in 2016. De jury achtte bewezen dat zij 130.000 dollar ontving met als doel haar voor de verkiezingen te doen zwijgen over de nacht die ze in 2006 met Trump had doorgebracht, kort nadat zijn vrouw Melania was bevallen van hun zoon Barron. Het was de meest pikante, maar minst relevante van de vier strafzaken die de in 2023 tegen Trump werden aangespannen.

De twee federale zaken, rond de bestorming van het Capitool in 2021 en het achterhouden van staatsgeheime documenten na zijn eerste presidentschap, zijn gestaakt zodra Trump in november de verkiezingen won van Kamala Harris. De zaak van een openbaar ministerie in de staat Georgia, over inmenging met de verkiezingen van 2020 daar, zou in theorie kunnen doorgaan ná Trumps tweede regeertermijn, maar de kans daarop is nihil. Zittende presidenten kunnen in de Verenigde Staten niet vervolgd worden. Bovendien heeft het Hooggerechtshof Trump, en andere presidenten, recent verregaande immuniteit gegeven voor hun handelingen in het Witte Huis.

Trump heeft de zaken tegen hem altijd bestempeld als heksenjacht van een door Democraten gepolitiseerd justitiesysteem. De meeste Amerikaanse kiezers deelden die mening, of zien zijn strafbare daden niet als diskwalificerend voor het presidentschap. Trump reageerde woedend op rechter Merchan, maar de meeste Amerikanen halen over deze straf zonder straf hun schouders op.

Delen

Mail de redactie