N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
ZAP Op het euthanasie-spreekuur in de documentaire Slotakkoord komt elke nuance, elk dilemma, elke mits of maar voorbij. „Dood op bestelling, zo werkt het niet.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96786317-1f6476.jpg)
HUMAN
Lastig kiezen, maandagavond. Vijf programma’s begonnen aan een nieuw seizoen. Ik heb er maar twee gekeken, omdat ik ook graag Slotakkoord wilde zien, een documentaire over een Belgische arts die met patiënten hun doodswens bespreekt. Had ik ook niet verwacht van mezelf, de week van de euthanasie ligt nog maar net achter ons en ik was wel even uitgedacht over het onderwerp (zonder uitkomst overigens, dat denken). Maar deze film kon wel eens goed zijn, en ik zal vast verklappen: dat was ook zo.
Eerst Nachtdieren (BNNVARA) kijken, gewoon omdat ik daar het meeste zin in had. Raven van Dorst rijdt ’s nacht met de auto het land door op zoek naar waar er licht brandt. Eerste ontmoeting, in Gouda om 00.00 uur. Een jonge vrouw zit in het schijnsel van de lamp te naaien. Baby-nestjes, zo blijkt als ze Raven binnen noodt alsof ze bezoek verwachtte. De stoffen mandjes zijn bestemd voor stilgeboren baby’s. Haar zoontjes Loui en Luke lager erin, te klein om levensvatbaar te zijn.
Daarna brengt ze een bezoek aan een parenclub bij Moordrecht, en in Woerden, het loopt tegen tweeën, zit ze onder de discoverlichting bij Ron op de bank, die in 35 jaar geen stap buiten de deur heeft gezet. Straatfobie. In Alphen aan den Rijn, het is 04:15, spreekt ze een opgewekte, jonge vrouw die de slaap uitstelt. Slaapt ze, dan wordt ze na een half uur gewekt door clusterhoofdpijn, een pijn zo hevig, dat ze in coma gebracht moest worden toen die drie weken aanhield. Eén nacht, en een vracht aan vrijwel ondraaglijk menselijk leed.
Vervolgens Van onschatbare waarde (MAX) gekeken. Particulieren mogen daarin hun erfstuk of kunstobject te koop aanbieden bij vier antiquairs. Kan ik van alles over zeggen, maar in plaats van over dingen die voorbij gaan, wil ik het hebben over mensen die voorbij gaan. Mensen die niets liever willen dan dat het voorbij is. De makers van Slotakkoord (HUMAN) laten zonder van alles uit te leggen de gesprekken zien die intensivist François Damas voert op zijn euthanasie-spreekuur in een Luiks ziekenhuis. Elke nuance, elk dilemma, elke mits of maar komt langs. De man die voor een zware operatie staat en vreest daar gehandicapt uit te komen. De oude dame die tot haar kin verlamd is door de ziekte ALS. Haar hoofd is nog prima in orde, en dus corrigeert de arts haar als zij zegt dat ze toestemming geeft voor euthanasie. „Ik geef toestemming,” zegt hij. „U moet het mij vragen.”
De man die bij nader inzien afziet van de zelfgekozen dood. Hij lijdt onder het verlies van zijn vrouw, na zestig jaar huwelijk. Hij heeft besloten te doen wat iedereen om hem heen doet. „Wachten op het einde.” Een deftige dame komt bij Damas vast haar levenseinde regelen, ze wil straks niet zo akelig sterven als haar echtgenoot. Dood op bestelling, zo werkt het niet, legt Damas uit. Hij zegt hetzelfde tegen de vrouw die psychisch aan haar einde zegt te zijn. Een ander vragen haar te doden, vindt Damas een onredelijk verzoek. Zeker omdat haar zoons van niets weten. „Zo draagt u uw lijden over op een ander.”
Suggestie van chantage
Mooi ook zijn de gesprekken die de artsen onderling voeren. Damas heeft een positief advies gegeven over een vrouw met lymfeklier-kanker die geen chemotherapie meer wil. De longarts die haar ook zag – mevrouw is een stevige roker – adviseert negatief. Damas wil weten waarom. De longarts legt hem uit dat ze haar patiënt vertelde dat haar longziekte niet terminaal was. Mevrouw was daarop gaan dreigen dat ze ‘het’ dan zelf wel regelen zou. De psychiater knikt. „Dat wekt de suggestie van chantage”. Begrijpelijk besluit van de longarts, vindt de anesthesioloog. „Euthanasie bij mensen die niet stervende zijn, daar heb ik moeite mee.” De huisarts spreekt het slotwoord. De patiënt, zegt hij, mag alle hulp en chemo afslaan. Maar een arts die weigert euthanasie te verlenen, dat is net zo legitiem.
