De Combe Markt in het noorden van Paramaribo loopt op de ochtend van Tweede Kerstdag vol met winkelend publiek. De prijzen zijn hier stukken lager dan elders in de stad en dus kopen mensen als mevrouw Lidia hier populaire Surinaamse groenten zoals sopropo en tayerblad. Een dag na het overlijden van ex-president Desi Bouterse kunnen veel mensen het hier nog altijd niet bevatten: Bouterse blijft – ook nu hij dood is – de Surinamers bezig houden. „Ik voelde me verdrietig toen ik opstond vandaag. Ik werk als schoonmaakster en tijdens zijn regeerperiode heeft hij veel gedaan om onze salarissen omhoog te trekken. En we kregen goede sociale voorzieningen. Geen andere president keek om naar de allerarmsten”, zegt ze.
De meningen en emoties over het overlijden van Bouterse lopen hier uiteen. Vooral het feit dat Bouterse werd veroordeeld, maar vervolgens op de vlucht sloeg en geen dag zijn straf van twintig jaar celstraf heeft uitgezeten, leidt tot reacties. „Hij heeft ervoor gezorgd dat vijftien prominente Surinamers zijn doodgeschoten in Fort Zeelandia. En eigenlijk had hij zelf ook een schot in zijn hoofd moeten krijgen. En niet op deze rustige manier sterven”, roept een woedende man op de markt.
Lees ook
Op de vlucht overleden Bouterse had een held van de natie kunnen zijn, maar droeg altijd zijn besmette verleden met zich mee
Veel vragen
Het stoffelijk overschot van Bouterse was donderdagmiddag lokale tijd nog niet vrijgegeven door de politie, en veel vragen blijven onbeantwoord. Waar is Bouterse bijvoorbeeld gevonden? Wat is de officiële doodsoorzaak en hoe en door wie is hij naar Paramaribo gebracht? Vanuit officiële kanalen van de regering Santokhi en vanuit justitie en politie blijft het stil – op enkele officiële verklaringen en communiqués na, waarin vooral benadrukt wordt dat het rustig en kalm moet blijven in Suriname.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125991875-1c7538.jpg|https://images.nrc.nl/rpwchUNu-4ieumzpgKI3G9Z6Muc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125991875-1c7538.jpg|https://images.nrc.nl/ho1VjzQXi7tIhWHrhmCYIv6j8Os=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125991875-1c7538.jpg)
Ondertussen is er in het partijcentrum van Bouterses politieke partij NDP donderdagmiddag lokale tijd een condoleanceregister geopend. De bedoeling van de NDP is dat het lichaam van Bouterse – eenmaal vrijgegeven – daar wordt opgebaard, zodat de bevolking afscheid kan nemen. Nu ligt er op een tafel met een paars tafelkleed een groot open boek en een grote foto van Bouterse als president. Mensen lopen in groepjes langs om het register te tekenen. Voorop lopen de hoofdbestuursleden van de NDP, onder anderen de nieuwe voorzitter van de partij, Jennifer Simons en Bouterses jarenlange rechterhand, Ramon Abrahams. Ook enkele diplomaten uit Venezuela – een land waar Bouterse goede relaties mee had – tekenen het register.
Voor de mensen hier is Bouterse niet de omstreden veroordeelde voor de Decembermoorden, maar eerder een martelaar. Partijvoorzitter Simons ziet het als haar taak om in de voetsporen van haar voorganger te treden. „Ik wil er zijn voor de gewone Surinamers, dat was ook de kracht van Bouterse en wat mij betreft is dat de nalatenschap die ik van hem over wil nemen.” Er is volgens Simons ook bij de partijleiding nog niets bekend over een doodsoorzaak. „We wachten het onderzoek van de politie af. Deze week zullen we hier ex-president Bouterse vooral herdenken”, zegt ze.
Lees ook
Surinamers die zijn regime ontvluchtten over de dood van Bouterse: ‘December is weer een vrolijke maand’
Begrafenis
Ondertussen wordt er druk gespeculeerd over de begrafenis die Bouterse zou moeten krijgen. Volgens ingewijden van de NDP zou Bouterse gecremeerd worden, in overleg met de familie. Zijn aanhangers vinden dat hij hoe dan ook een staatsbegrafenis moet krijgen, maar voor zijn critici en de nabestaanden van de slachtoffers van de Decembermoorden zal het onverteerbaar zijn als Bouterse met zijn veroordeling en nalatenschap van geweld op die manier geëerd zou worden.
Mevrouw Lidia, op de Combe Markt, is aanzienlijk milder over een eventuele staatsbegrafenis. „Ieder mens maakt fouten. Maar hij is wel twee keer president van dit land geweest dus hij heeft er recht op. En als de regering hem geen grote staatsbegrafenis geeft, dan doen wij het wel, het volk. Wij zullen hem eren.” Benito Willems, die bij de kassa zijn boodschappen afrekent, vindt dat het nu geen zin meer heeft om te bekvechten over wat Bouterse al dan niet fout heeft gedaan. „Hij is nu al overleden. Het enige wat we nog kunnen doen, is zorgen dat hij een goede begrafenis krijgt.”
