De bed-bad-broodregeling voor ongedocumenteerde dakloze mensen in Utrecht moet voorlopig blijven bestaan. Dat heeft de voorzieningenrechter maandag besloten. In Utrecht verblijven momenteel zo’n honderd vreemdelingen die van de regeling gebruik maken. Zij liepen het risico op 1 januari 2025 op straat te staan.
Asielminister Marjolein Faber (PVV) wil de subsidie aan de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV), zoals de bed-bad-broodregeling formeel heet, per 1 januari beëindigen. Nederland heeft echter een zorgplicht voor mensen zonder verblijfsdocumenten.
De minister meent aan de zorgplicht te voldoen. Wat haar betreft kunnen vreemdelingen terecht in een vrijheidsbeperkende locatie (vbl) in Ter Apel. Daar wordt gewerkt aan een zo spoedig mogelijke terugkeer naar het land van herkomst. De dienst Terugkeer & Vertrek beslist of iemand in vbl terechtkan. Zo niet, dan ontbreekt een alternatief. Volgens de minister komt die situatie echter vrijwel niet voor.
Honderd vreemdelingen in Utrecht hebben met een spoedprocedure bezwaar gemaakt tegen de beslissing van de minister. De rechter oordeelt nu dat het te onduidelijk is of vreemdelingen wel naar een vbl kunnen. Niet alleen zijn er nauwelijks bedden beschikbaar, ook is onduidelijk of deze groep wel aan de toegangsvoorwaarden voor de vbl voldoet. Zo is ’terugkeer-opvang’ in principe alleen beschikbaar voor mensen die terug kunnen en willen naar het land van herkomst. De minister heeft ook niet onderbouwd dat de kosten van opvang in de vbl minder zouden zijn dan die van de bed-bad-broodregeling.
Spoedprocedures in vijf opvangsteden
In Rotterdam oordeelde de rechter afgelopen donderdag al dat de opvang open moet blijven. Ook in de andere drie steden met een bed-bad-broodopvang, Amsterdam, Eindhoven en Groningen, lopen rechtszaken. In alle zaken gaat het om spoedprocedures. De regeling is dus niet definitief gered. De bestuursrechter in Den Haag zal later een oordeel voor de langere termijn moeten vellen.
In Eindhoven oordeelde de rechter dat Faber de financiering wel mag stopzetten, omdat de stad aangaf de opvang voorlopig zelf te betalen. Dinsdag komt de kwestie in Amsterdam voor de rechter. Advocaat Pim Fischer, die in alle steden de vreemdelingen bijstaat, heeft gezegd op een later moment actie te ondernemen in Groningen.
Lees ook
In Rotterdam nam de vergelijkbare besluit als in Utrecht. ‘Zonder bed-bad-brood gaan mensen dood’
Iga Swiatek heeft voor het eerst in haar carrière Wimbledon op haar naam geschreven. De 24-jarige Poolse tennisster versloeg in een eenzijdige finale de Amerikaanse Amanda Anisimova: 6-0 6-0. Nog nooit eerder in het professionele tijdperk sinds 1968 won een tennisster de finale zonder een game te verliezen.
Voor Swiatek is het de zesde grandslamtitel. Vier van de vorige vijf titels won de Poolse op Roland Garros. Het is de eerste titel in 2025 voor Swiatek, die lang de nummer 1 van de wereld was, maar is weggezakt naar de vierde plaats. Op Wimbledon was de Poolse als achtste geplaatst.
Zowel voor Swiatek als voor Anisimova was de finale van Wimbledon een primeur. Swiatek kwam in de voorgaande jaren niet verder dan de kwartfinales. Ook Anisimova bereikte in 2022 de kwartfinale op het Londense gras. Aan de twee edities daarna deed de Amerikaanse niet mee. In de halve finale afgelopen donderdag verraste de nummer 12 van de wereldranglijst nummer 1 Aryna Sabalenka in een lange driesetter en bereikte daarmee voor het eerst de finale van een grandslamtoernooi.
6-0 na 25 minuten
Anisimova kon in de finale op het Centre Court in Londen niet hetzelfde brengen als in haar partij tegen Sabalenka. Ze stond al snel twee breaks achter. Na 25 minuten had Swiatek de eerste set met 6-0 gewonnen. Anisimova won slechts negen punten in de hele eerste set.
In de tweede set was Swiatek ook onverbiddelijk op de breakpoints. In de eerste en derde opslagbeurt van de Amerikaanse won ze meteen het eerste breakpoint. In de tweede opslagbeurt deed ze dat op het derde breakpoint. Anisimova probeerde het wel, maar zag de bal vaak net uitgaan. Na 58 minuten serveerde de Poolse de partij uit op haar tweede matchpoint. Tennisicoon Billie Jean King, die op de tribune zat naast prinses Catherine, won in 1975 met 6-0 6-1 van de Australische Evonne Goolagong.
Tring-tringeling! Naast elkaar fietsen en een gesprek voeren is er niet bij tijdens een fietstocht van station Den Haag Hollands Spoor naar de Bloemenbuurt. Voortdurend is het inhouden of versnellen omdat er iets langs moet: een stads-, race- of bakfiets, een bezorgdienst, een Volkswagen met speakers op luid, een bus, een tram. Om de haverklap moet je uitwijken voor een dubbelparkeerder, driewieler of in z’n telefoon verdiepte oversteker. En dan is het nog zaterdagochtend: lang niet zo druk als doordeweeks.
„Wat is dat nou weer voor vervoersmiddel”, zegt Jos de Jong (65) als er een scooter met dubbele voorwielen langsrijdt. Even daarvoor, over zijn schouder roepend, op een afgescheiden fietspad op de Valkenboslaan: „Dit is keurig aangelegd, maar veel te smal!” Een ouder en kind kunnen hier net naast elkaar fietsen – maar dan moet niemand willen inhalen. Terwijl, zo wijst De Jong, er wel ruimte was geweest het anders aan te pakken: de auto’s hebben twee brede rijbanen en maar liefst drie parkeerstroken.
De Jong is voorzitter van de Fietsersbond regio Den Haag. Wat betekent dat hij meedenkt en lobbyt voor fietsplezier- en veiligheid bij de inrichting van de openbare ruimte. Hij heeft wat om voor te strijden, want het aantal fietsverkeersslachtoffers stijgt. Tussen 2018 en 2023 steeg het aantal mensen dat met ernstig letsel door een verkeersongeluk in het ziekenhuis belandde, van 23.300 naar 25.400 – en dat waren vooral fietsers. In 2022 waren er 290 dodelijke fietsslachtoffers; het hoogste aantal in 27 jaar.
De Haagse binnenstad werpt de nodige barrières op voor fietsers. Foto Walter Herfst
De gemeente Den Haag kleurt op het kaartje met verkeersongevallen donkerrood. Vorig jaar vonden er 5.662 bij de politie gemelde verkeersongelukken plaats, het hoogste aantal sinds 2000. En, zegt De Jong, in 2040 zal het aantal Haagse fietsers door bevolkingsgroei met 40 procent zijn toegenomen. Het aantal ongelukken zal meegroeien, zo luidt ook voor de rest van het land de verwachting.
Lees ook
Lees ook: De Hagenaar wil wel meer ruimte, maar niet ten koste van de auto (en al helemaal niet de éígen auto)
Maximumsnelheid
Reden voor minister Robert Tieman (Infrastructuur, BBB) om donderdag een ‘Meerjarenplan Fietsveiligheid’ naar de Tweede Kamer te sturen. Met daarin een aantal maatregelen die zouden moeten helpen, zoals de aanmoediging van het gebruik van een fietshelm. En, de opvallendste: gemeenten mogen experimenteren met een maximumsnelheid op fietspaden. Het zou moeten helpen tegen opgevoerde fatbikes, de veroorzakers van veel ernstige ongelukken. Ziekenhuizen luidden daarover eerder de noodklok. En de gemeente Enschede zei deze week fatbikes in het centrum te willen verbieden.
Die ideeën zijn goedbedoeld natuurlijk, zegt De Jong. „Maar het gaat niet helpen.” Er ís al een maximumsnelheid voor fietsers: 25 kilometer per uur. „Wordt alleen niet op gehandhaafd.” En fatbikes verbieden? „Dat is juridisch niet eenvoudig. Je kunt niet zo makkelijk onderscheid maken tussen vervoersmiddelen.” De oplossing is volgens hem veel simpeler: „Verplaats hard rijdende fietsers naar de rijbaan, en verlaag daar de snelheid naar 30 kilometer per uur.”
Maar de auto inperken – dat ligt politiek gevoelig. Tijdens het fietsrondje wijst De Jong plekken aan waar zijn lobby niet succesvol was. De Hobbemastraat: een drukke winkelstraat met twee trambanen, parkeerstroken, brede wegen. Geen fietspad, maximumsnelheid 50 kilometer per uur. „De ondernemers waren tegen, ze zeiden dat hun klanten met de auto komen.” De Kemperstraat: geen fietsstrook, 50 kilometer per uur.
Onoverzichtelijk
Door de ogen van De Jong zie je hoeveel er nog te winnen is voor de fietser. Fietsstroken worden ineens smaller of houden even plotseling op als ze beginnen. Sommige plekken zijn rommelig en onoverzichtelijk: waar moet je eigenlijk naartoe? Zoals het Hobbemaplein, nabij de Haagse Markt, waar een file auto’s voor de pinautomaten staat. „Deze situatie is idioot”, zegt De Jong. „Ook voor auto’s is het hier heel gevaarlijk. En voor voetgangers: je moet hier toch gewoon met je kinderwagen kunnen lopen?”
Maar zijn grootste doorn in het oog is het Goudenregenplein. Fietsers, auto’s en voetgangers moeten de smalle verbindingsweg, waar met 50 kilometer per uur wordt gereden, zonder fietspad of stoplicht kruisen. „Hier zie je alleen maar rode stipjes op de kaart van Den Haag met verkeersongelukken”, zegt De Jong. „Ik sta hier ook weleens om 16 uur, dan is het een gekkenhuis.” Dan fietsen de middelbare scholieren van de naastgelegen school naar huis. „Die belanden ook weleens tussen de trambaan.” Fietsers moeten zich tussen de auto’s door wurmen, wat steeds moeilijker gaat, aangezien auto’s „steeds breder worden”. „Mijn vrouw durft hier niet meer te fietsen.”
Lees ook
Lees ook: Vette fiets, vette handel: ondernemers verdienen flink aan de fatbike
Er gaan heus ook dingen goed: er is meer politieke aandacht voor fietsers. In Utrecht en Amsterdam, die bekendstaan als fietssteden, is de auto op steeds meer plekken ‘te gast’ of helemaal niet welkom. Amsterdam voerde eind 2023 een maximumsnelheid in van 30 kilometer per uur. Maar in Den Haag en op veel andere plekken, zegt De Jong, wordt er nog steeds te veel vanuit de auto geredeneerd. Stadsbesturen vinden écht voorrang geven aan fietsers vaak te ingewikkeld „en kijken niet uit naar het participatietraject met de buurt”.
En intussen is er alweer een nieuwe strijdgroep opgestaan: die voor de voetganger. „Er wordt meer gelopen, wandelen is in. Er zijn ook mensen die zeggen: geef een veel groter deel van de beschikbare ruimte aan voetgangers. Die pleiten voor een maximumsnelheid van 15 kilometer per uur. Nou, ik wens ze veel succes.”
Binnen de Make America Great Again-beweging is deze week zeldzame rebellie uitgebroken tegen de regering-Trump, over haar besluit het juridisch dossier rond de veroordeelde zedendelinquent Jeffrey Epstein definitief te sluiten. Trumpistische influencers, die online al jaren wilde samenzweringstheorieën over Epstein uitventen, spreken van een doofpot. Hun vooral via tweets geuite kritiek op de regering wordt op X actief aangewakkerd door platformeigenaar Elon Musk, nu die met een eigen politieke partij wil komen.
De president zit duidelijk niet te wachten op alle kritiek, maar weet die vooralsnog nauwelijks te smoren. Gevraagd naar de affaire reageerde hij dinsdag tijdens een persmoment kribbig: „Er gebeurt zoveel. Waarom hebben mensen het nog steeds over deze gast, deze engerd? Ongelooflijk.”
Inmiddels heeft de affaire het hart van zijn regering bereikt. FBI-directeur Kash Patel en diens onderdirecteur Dan Bongino – beiden voorheen MAGA-influencers, die volop Epstein-complotten verspreidden – zouden met aftreden dreigen als minister Pam Bondi van Justitie niet opstapt. Ook de omstreden uiterst-rechtse twitteraar Laura Loomer – door Trump al meermaals op het Witte Huis uitgenodigd voor advies – roept op tot Bondi’s congé.
Lees ook
Gretig blies Trump de samenzweringstheorie rond Jeffrey Epstein aan, nu concludeert zijn regering: er was geen pedofielencomplot
Het was Bondi’s departement dat maandag bekendmaakte dat het na „diepgravend onderzoek”, samen met de federale recherche FBI, geen complot had ontdekt rond Epsteins dood. De financier en jetsetfiguur werd in augustus 2019 dood aangetroffen in zijn New Yorkse cel. Daar zat hij toen net vast op verdenking van jarenlang misbruik van meer dan tweehonderd minderjarige ‘masseurs’. Bondi gaf een bijna elf uur durende video vrij van een bewakingscamera uit de gevangenis die moest bewijzen dat niemand Epsteins suïcide in scène had kunnen zetten. Ook waren er geen medeplichtigen die vervolgd konden worden.
Klantenlijst
Trump voerde vorig jaar juist campagne voor het presidentschap met de belofte de klantenlijst van Epstein te openbaren. Net als andere leden van zijn entourage, van zijn running mate JD Vance tot oudste zoon Don jr., gaf hij zo gretig voeding aan de theorie dat Epstein vermoord werd in zijn cel, omdat die de lijst met namen zou willen vrijgeven van machtige mannen voor wie hij minderjarigen regelde om seksueel te misbruiken. Epstein zou hen hebben gefilmd tijdens seksfeestjes in zijn huizen in New York, Florida en een Caraïbisch privé-eiland. De invloedrijke podcaster en ex-FoxNews-ster Tucker Carlson rakelde deze week de verhaallijn op dat Epstein dit allemaal deed als geheim agent van de Israëlische veiligheidsdienst Mossad.
Epstein had bij leven inderdaad vele hooggeplaatste kennissen en vrienden, van Britse royals tot miljardairs, onder wie ook Donald Trump. Die uitstekende connecties zorgden er ook voor dat hij begin deze eeuw uitermate coulant behandeld werd door justitie in Florida toen zijn stelselmatige misbruik daar al eens vervolgd werd.
Binnen het trumpisme werd zijn dood onderdeel van al decennia circulerende radicaal-rechtse en deels antisemitische complotverhalen. Top-Democraten, onder wie de Clintons, zakenlui en Hollywood-sterren vormen hierin een ‘cabal’ (netwerk) van hooggeplaatste pedofielen, duivelaanbidders en babybloeddrinkers.
Boemerang
Nu ook Trump-bewindspersonen hebben moeten erkennen dat een dergelijk complot niet bestaat, keert het MAGA-wantrouwen zich als een boemerang tegen de regering. De authenticiteit van de video van de celdeur wordt in twijfel getrokken (want knullig gemonteerd en met één missende minuut). De vriendin van FBI-directeur Patel werd verdacht gemaakt (want veel jonger, en werkend voor een nieuwswebsite die werd opgezet door een Israëlische ex-spion). Linkse twitteraars wierpen juist de suggestie op dat Trump zelf tot Epsteins klanten behoorde en daarom diens ‘lijst’ zou hebben laten verdwijnen.
Musks politieke ambities
Op X ging het deze week in trumpistische kringen hierdoor over weinig anders dan Epstein. Voor eigenaar Elon Musk biedt de MAGA-revolte kansen. Sinds zijn politieke bondgenootschap met Trump vorige maand op spectaculaire wijze uiteenspatte, heeft hij zich een paar weken kunnen focussen op zijn vele bedrijven, die na zijn tijd in Washington met het nodige achterstallig onderhoud kampten.
Dit laatste bleek deze week opnieuw meermaals. Bijvoorbeeld toen zijn chatbot Grok antisemitische hallucinaties kreeg nadat Musk het AI-protocol om „minder politieke correctheid” had gevraagd. Een dag later vertrok plots de topvrouw van X, waarin Grok is ingebed. Tesla’s aandelenkoers blijft ondertussen onder druk staan door dalende verkopen in vooral Europa. Alleen Musks lievelingsbedrijf SpaceX draait dankzij zijn satellietennetwerk Starlink echt voortvarend, blijkt uit een nieuwe aandelenuitgifte.
Toch wil Musk nu alweer terug naar de politiek. Nadat het Congres vorige week Trumps grote begrotings- en belastingwet aannam, meldde hij een eigen politieke partij op te richten, de America Party. Niet om zelf president te worden (dat mag hij niet als geboren Zuid-Afrikaan), maar om de politiek eindelijk tot meer begrotingsdiscipline en nog techvriendelijker beleid te dwingen.
Musk hoopt met miljoenendonaties aan eigen kandidaten bij de volgende Congresverkiezingen van november 2026 al enkele zetels te veroveren, zowel in het Huis als de Senaat. Omdat Democraten en Republikeinen in die kamers steeds krappere meerderheden winnen, zouden Musks kandidaten een doorslaggevende stem kunnen opeisen.
Heel veel Amerikanen zeggen al heel lang hun twee partijen beu te zijn en dat ze bij verkiezingen vooral de minst slechte optie steunen. Toch weten ‘derde’ partijen of kandidaten door het Amerikaanse kiesstelsel zelden door te dringen tot de macht. Bovendien is het optuigen van een landelijke partij-infrastructuur een grote bureaucratische opgave en zal Musk op juridische tegenwerking van vooral Trumps partij kunnen stuiten. De Republikeinen missen al het geld van de man die hun vorige verkiezingscyclus nog 290 miljoen doneerde, maar moeten nu ook nog vrezen dat deze kiezers bij hen zal weglokken.
Onder Trump-loyalisten gaan al stemmen op om Musks politieke avontuur in de kiem te smoren. Iemand die hier het luidst voor pleit is voormalig spindoctor Steve Bannon. Al toen Musk en Trump nog vrienden waren, bekritiseerde hij de invloed van de techondernemer op de nieuwe regering. Dit liet een richtingenstrijd zien tussen de meer nationaal-populistische vleugel binnen MAGA en het kamp van de techbro’s.
Trumps minister van Justitie Pam Bondi ligt onder vuur omdat ze de complottheorieën rond Epstein ontkent. Foto Ken Cedeno/Reuters
Wraak
Tijdens een trumpistisch jongerenevenement, vrijdag, bepleitte Bannon nogmaals om „de illegale vreemdeling” Musk de Amerikaanse nationaliteit af te pakken en te deporteren naar Zuid-Afrika. Trump zei eerder „dat we hiernaar zouden moeten kijken” en zinspeelde er ook op dat hij zijn voormalige first buddy zou kunnen uitsluiten van overheidsopdrachten, al is ruimtevaartorganisatie NASA sterk afhankelijk van Musks raketbedrijf SpaceX.
Bannon ziet nu echter kansen voor wraak. Zo noemde hij het vrijdag „mijn enige levensdoel om Musk te vernietigen”. Ook riep hij in herinnering dat de miljardair tijdens zijn hoogoplopende ruzie met Trump vorige maand sneerde dat de president ook in het Epstein-dossier zou figureren (een X-bericht dat hij later overigens verwijderde).
Risico’s voor Trump
Sinds Musk het toenmalige Twitter najaar 2022 overnam en omdoopte tot X, is het uitgegroeid tot hét dorpsplein van de MAGA-menigte. Dat juist hier de Epstein-complottenmachine op volle toeren blijft draaien, maakt het voor Trump extra lastig de geest weer in de fles te krijgen. Musks macht over het platform maakt het voor de president ook extra risicovol om de techmiljardair aan te pakken via zijn zakelijke belangen of zijn Amerikaanse paspoort.
Musk houdt de trumpistische onvrede over Epstein met een paar tweets per dag levend. Want, twitterde hij deze week: „Hoe kan je van mensen nog verwachten dat ze Trump vertrouwen, als hij de Epstein-dossiers niet vrijgeeft?”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134878201-0e430b.jpg|https://images.nrc.nl/2iVWYBD1rup8rp22VkwY94s_SCM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134878201-0e430b.jpg|https://images.nrc.nl/RYwpjiP0Wt87KFn8yRBmDSbED3s=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134878201-0e430b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134648804-861757.jpg|https://images.nrc.nl/hoQXMMuwkQl6SkMxtqBQiaqVJt4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134648804-861757.jpg|https://images.nrc.nl/cYOe81kIB3oX6dHqoq7P-0TkpJw=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134648804-861757.jpg)
